Џејн Ер: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
илустрирање
Нема опис на уредувањето
Ред 22:
'''Џејн Ер''' е познат и влијателен [[роман]] од англиската авторка [[Шарлот Бронт]]е. Прв пат бил објавен во Лондон, [[Англија]] во [[1847]] од страна на Смит, Елдер & Ко, со наслов Џејн Ер. Автобиографија под псевдонимот “Курер Бел”. Американското издание излегло наредната година, издадено од страна на Харпер & Брадерс во [[Њуjорк]].
 
 
==Вовед на содржината==
==Содржина на приказната==
 
===Вовед наво содржината на романот===
Џејн Ер е главниот лик во романот кој раскажува во прво лице еднина. Романот поминува низ пет различни фази:
* Детството на Џејн во [[Гејтшед]], каде што таа е емоционално и физички злоупотребувана од страна на нејзината вујна и братучеди;<br>
Ред 29 ⟶ 32:
* Нејзиното повторно спојување и венчавка со нејзниот љубен Рочестер. <br>
 
На моменти автобиографски, романот изобилува со критика на општеството. Ова е роман кој е сметан за пред своето време. И покрај темните и таинствени елементи, во романот се разликува доброто и лошото, моралното од неморалното.
 
Џејн Ер е роман поделен на 38 поглавја и повеќето изданија се најмалку по 400 страници (иако предговорот и воведот во некои копии заземаат и до дополнителни 100 страни){{наводи}}. Оригиналниот роман е издаден во три тома, кој се сости од поглавјата 1 до 15, 16 до 26 и 27 до 38.
 
На моменти автобиографски, романот изобилува со критика на општеството. Ова е роман кој е сметан за пред своето време. И покрај темните и таинствени елементи, во романот се разликува доброто и лошото, моралното од неморалното.
 
Бронте го посветила второто издание на книгата на [[Вилијам Мејкпис Такери]].
 
==Содржина на приказната==
 
====<sup>Поглавја 1-4</sup>: Детството на Џејн во Гејтшед====
 
Десетгодишно сираче по име Џејн Ер живее со фамилијата на нејзиниот вујко, наречени Ридс. Вујната на Џејн, Сара Рид воопшто не ја поднесува. Кога нејзиниот вујко умира, тетката и нејзините деца стануваат многу злонамерни кон неа. Кога е навредувана од страна на нејзиниот братучед Џон, Џејн му враќата на тоа, но потоа е казнета поради тоа и е заклучена во собата каде што починал г-динот Рид. Како што доаѓа ноќта, паничните вресоци на Џејн ја вознемируваат целата куќа, но г-ѓа Рид не ја пушта од собата. Џејн се онесвестува и г-динот Лојд, кој е аптекар е повикан во куќата. Тој разговара со Џејн и со симпатии и предложува дека треба да замине во некое училиште.
 
====<sup>Поглавја 5-10</sup>: Образованието на Џејн во училиштето Ловуд====
Г-ѓа Рид ја испраќа Џејн во интернатот Ловуд, добротворно училиште, и ги предупредува дека Џејн е измамничка. За време на една инспекција, Џејн случајно ја крши нејзината табла, па г-дин Брокелхрст самоправедниот свештеник кој раководи со училиштето, ја означува како лажливка и ја посрамотува пред целиот клас.
 
Ред 50 ⟶ 53:
Кога негрижата и нечесноста на г-дин Брокелхрст се изнесени на виделина, неколку добротворци започнуваат со изградба на нов објект и условите на училиштето драматично се подобруваат.
 
====<sup>Погјавја 11-26</sup>: Времето на Џејн како гувернанта во куќата Торнфилд====
 
Осум години подоцна, Џејн е учителка која е најмена од страна на Алис Ферфокс (домарката на куќата Торнфилд) како [[гувернанта]] за Адел Варен, младо француско девојче. Еден ден, за време на прошетка, Џејн се сретнува и му помага на еден коњаник, кој го повредил глуждот додека јавал. На нејзиното враќање во Торнфилд, дознава дека господинот на коњот е всушност Едвард Рочестер, сопственикот на Торнфилд. Рочестер е невесел, самоволен човек кој е близу дваесет години постар од Џејн. Адел е неговата заштитеничка, ќерка на некоја Француска “оперска пејачка” со која тој имал романтична врска во минатото. Меѓутоа, Адел не е негова ќерка, но е израсната од негова страна бидејќи нејзината мајка ја напуштила.
Ред 64 ⟶ 67:
Г-дин Рочестер ја замолува Џејн да замине со него на југот на Франција и да живеат како сопруг и сопруга, иако не можат да се венчаат. Одбивајќи да оди против своите принципи, Џејн, и покрај нејзината љубов кон него, го напушта Торнфилд во текот на ноќта.
 
====<sup>Поглавја 27-35</sup>: Времето на Џејн со семејството Риверс====
 
Џејн патува кон северот на [[Англија]]. Останувајќи без финансии, таа спие на надвор и моли за храна, но е одбиена како питач, крадец дури и полошо. Истоштена, е спасена од страна на Сент Џон Риверс, млад свештеник кој ја донесува во домот на неговите сестри Дајана и Мери. Како што и се подобрува нејзиното здравје, Сент Џон и наоѓа учителско работно место во блиско добротворно училиште. Џејн има топло пријателство со Мери и Дајана, но Сент Џон е премногу затворен во себе, и тој и Џејн не можат да се поврзат и покрај неговите напори да го преброди тоа по заслуга од нејзина страна. Џејн забележува дека братот и сестрите имаат проблем поврзан со финансиите, но не сака да ги загрижува прашувајќи за тоа.
Ред 76 ⟶ 79:
Меѓутоа, токму во тој момент, таа одеднаш мисли дека го слуша гласот на г-дин Рочестер како го повикува нејзиното име. Следното утро, заминува за Торнфилд да ја провери дали на г-дин Рочестер е добро пред таа да замине засекогаш за Индија.
 
===Погјавја=<sup>Поглавја 36-38</sup>: Повторното обединување на Џејн со г-динот Рочестер====
 
Џејн пристигнува во Торнфилд за, но наоѓа само изгорени урнатини. Таа дознава дека жената на г-дин Рочестер ја запалила куќата и извршила [[самоубиство]] фрлајќи се од покривот. Обидубајќи се да ја спаси, г-дин Рочестер ја загубил раката и неговиот вид. Џејн е повторно со него, но тој се плаши дека неговата состојба ќе биде одбивна за неа. Кога Џејн го уверува во нејзината љубов кон него и му кажува дека никогаш нема да го напушти, тој повторно и нуди брак. Видот со време делумно му се враќа, доволно за да го види неговото првородено синче.
 
===Ликови===
 
* '''Џејн Ер''': Протагонистот и главниот лик на романот. Сираче уште како бебе, таа се бори низ скоро безљубовното детство и станува гувернанта во куќата Торнфилд. Иако се заљубува во нејзиниот богат работодавец, Едвард Рочестер, нејзината силна смисла на совест не и дозволува да стане негова љубовница, и не се враќа кај него сè додека неговата умоболна жена не почине и таа самата не дојде до наследство.
Ред 109 ⟶ 112:
==Теми==
 
===МоралностМоралноста===
 
Џејн одбива да стане љубовница на Рочестер поради нејзината “ страсна самопочит и морална обврска”. Го одбива и [[Пуритизам|пуритизмот]] на Сент Џон како дури и полибералните аспекти на Рочестер. Наместо тоа таа пронаѓа [[морал]]ност изразена во љубов, независност и прошка.
 
===РелигијаРелигијата===
 
Низ романот, Џејн се стреми кон одржување на еден вид баланс помеѓу моралната должност и среќа. Таа го мрази лицемерниот пуритизам на г-дин Брокелхрст и ја одбива студената посветеност на Сент Џон кон неговата [[христијанство|христијанска]] должност, но не може да се натера себеси да се натпреварува со Хелен и нејзиното однесување, туку таа и се востихува на Хелен за тоа. На крај, таа ги одбива тие три екстреми и пронаoѓа средина во која [[религија]]та ѝ служи да ги спречи нејзините неумерени страсти, но и да не дозволи да го потисне нејзиното вистинско ''јас''.
 
===ОпштествениОпштествените класи===
 
Чудната општествена ситуација на Џејн – без скршена паричка, но добро образувано сираче од добра фамилија- ја доведува во ситуација да ја критикува класната [[дискриминација]]. Иако е образувана, со добри манири и релативно софистицирана, таа е сепак гуверната, платена слугинка од ниска опшстествена класа и затоа безмоќна. Сепак, и самата Бронте исто така поседува неколку општествени предрасуди, каде што се гледа јасно кога Џејн се потсетува самата себеси дека нејзините несофистицирани селски ученици во [[Мортон]] “се од месо и крв исто како оние од најотмените потекла”.
 
===РодовиРодовите односи===
 
Доста важна тема во [[роман]]от е опишувањето на едно [[Патријархат|патријархално]] општество. Џејн се обидува го потврди сопствениот идентитет во едно опшстество во кое доминираат мажи. Тројца од главните машки ликови, Брокелхрст, Рочестер и Сент Џон, се обидуваат да ја задржат Џејн во потчинувачка положба и да ја спречат од искажување на нејзините чувства и мисли. Џејн побегнува од Брокелхрст и го одбива Сент Џон, и се мажи само со Рочестер кога таа ќе биде сигурна дека нивниот брак ќе биде заснован еднаквост помеѓу нив. Преку Џејн, Бронте се противи на Викторијанските стереотипи за жените, алудирајќи на нејзината [[Феминизам|феминистичка]] философија:
Ред 127 ⟶ 130:
''Жените генерално треба да бидат многу мирни: но жените чувствуваат како и мажите ; им треба вежбање на нивните вештини, и поле за нивните трудови исто толку како и нивните браќа ; тие страдаат од преостра воздржаност, преапсолутен застој, точно како и мажите, и премногу е краткогледо за разлика од нивните привилегирани сродни суштества да се каже дека тие треба да се придржуваат кон правење пудинзи и везење чорапи, да свират на пијано и да везат торби. Безмислено е да се осудуваат или да бидат исмевани, ако бараат повеќе или научуваат повеќе од обичаите кои се изјаснети како потребни за нивниот род.'' (Поглавје XII)
 
===ЉубовЉубовта и страстстраста===
 
Една од тајните на успехот на Џејн Ер и изворот на неговата сила без разлика на повеќето мани, лежи на патот што допира повеќе важни теми додека се раскажува една предизвикувачка приказна. [[Роман]]от толку е жив и драматичен што читателот и не е свесен за сите тематски жици кои се вткаени во ова дело. [[Критичар]]ите дебатирале за тоа што претставува главна тема во Џејн Ер. Сепак нема сомнение, дека љубовта и страста заедно формираат голем тематски елемент во романот.
Ред 133 ⟶ 136:
На најпросто и очигледно ниво, Џејн Ер е [[љубов]]на приказна. Љубовта помеѓу сиромашното сираче Џејн и богатиот, но во срцето измачен Рочестер. Пречките за остварувањето на оваа љубов го обезбедуваат главниот драматичен конфликт во ова дело. Меѓутоа, романот истражува и други типови на љубов. Хелен Брнс на пример, ја претставува несебичната љубов на пријател. Исто ги така гледаме и последиците од недостаток на љубов, во врската помеѓу Џејн и г-ѓа Рид, себичноста помеѓу децата на Рид, и исмеваниот брак на Рочестер и Берта. Џејн сфаќа дека отсуството на љубов помеѓу неа и Сент Џон ќе го направи нивниот брак еден вид на жива смрт.
 
Низ делото, Бронте изјавува дека живот кој не есе живеенживее со страст, не есе целоснони живеенживеел целосно. Џејн без сомнеж е центрлниот страсен лик, нејзината природа е прикажана преку страста. Таа одбива да живее според правилата на г-ѓа Рид, кои би ги ограничиле сите видови на страст. Нејзината пркост кон г-ѓа Рид е првата, но не и последна страсна постапка. Нејзината [[страст]] кон Рочестер ја обземува целосно. Меѓутоа, тоа не е еднинствената сила која владее со нејзиниот живот. Го напушта Рочестер бидејќи нејзината морална [[совест]] и вели дека е погрешно да живее со него како негова љубовница: “Законите и принципите не се за во време кога нема [[искушение]]” му вели на Рочестер, “тие се за моменти како овие, кога тело и душа се креваат против нивната строгост.”
 
Бланш Инграм не чувстува никаква страст кон Рочестер, тој ја привлекува само заради неговото богатство и општествена позиција. Сент Џон е многу поинтелегентен лик од Бланш, но како неа и тој има недостиг од потребната страст која би му дозволила да го живее животот во полност. Неговиот предлог за брак со Џејн нема никаква страст, наместо тоа тој го гледа бракот како бизнис зделка, со Џејн како неговиот потенцијален помлад партнер во неговата [[мисионер]]ска работа. Неговиот недостиг на страст е во остра контраст со Рочестер, кој позитивно зрачи со страст. Неговата повреда во пожарот во Торнфилд може да биде гледана како казна за неговите минати недискретни страсти и како симболично скротување на неговите страсни претерувања.
 
===Независноста===
===Независност===
 
Џејн Ер не е само љубовна приказна, туку и молба за признавањето на вредоста на индивидуалноста. Низ книгата, Џејн бара да биде третирана како независно човечко суштество, личност со нејзини барања и таленти. Таа е неправедно казнета, точно поради тоа што е самата своја – прво од г-ѓа Рид и Џон Рид, а потоа и од г-дин Брокелхрст. Нејзината спротиставеностспротивставеност кон г-ѓа Рид е нејзината прва активна декларација на независнот во романот, но не и последна. Хелен Брнс и г-ца Темпл се првите ликови кои ја признаваат нејзината индивидуалност, ја сакаат поради тоа што е своја, и покрај нејзината необичност. Рочестер исто така ја сака поради тоа, фактот дека таа е гувернанта и со тоа и негова слугинка, не влијае негативно врз неговата перцепција за неа. Рочестер признава дека неговата идеална жена е интелектуална, верна и грижлива – квалитети кои Џејн ги поседува. Прифаќањето на Џејн од страна на Рочестер како независна личност е споротивно од однесувањето на Бланш и лејди Инграм кон неа: тие ја гледаат само како слугинка. Лејди Инграм зборува неутчтиви работи за Џејн пред неа, како таа самата да не е присутна со нив, третирајќи ја како инфериорна личност која е скоро николку вредна да се забележи и секако не е вредна за почит.
 
Иако е нејзина роднина, Сент Џон не ја гледа Џејн како цела, независна личност. Напротив, ја гледа само како инструмент, предмет кој би му помогнал за остварување на неговите планови. Џејн признава дека неговата цел ( мисионерска работа) е вредна, но самата знае дека да се венча само заради екпедитивност би било фатална грешка. Нејзиниот брак со Рочестер пак, е брак помеѓу две независни битија. Поради нивната независност, Бронте изјавува дека со тоа што тие ја прифатиле меѓу себе нивната независнот, тие можат да живеат среќно до крајот на животот.
Ред 145 ⟶ 148:
===Бог и религија===
 
Во нејзиниот предговор во второто издание на Џејн Ер, Бронте го разјаснила нејзиното верување дека “ конвенционалноста[[конвенционалност]]а не е моралност”[[морал]]ност” и дека “ само-правдата не е религија”. Таа изјавила дека “ ограничените човечки доктрини, кои само креваат и величанвеличат неколкумина, не треба да се заменуваат со верувањето милозливиот свет на Христос”[[Христос]]” . Низ романот, Бронте ги спротиставува ликовите кои вистински веруваат и го практикуваат она што тоа што таа верува дека е вистиско Христијанство[[христијанство]] и оние кои ја превртуваат релјигијата[[религија]]та за нивни цели. Г-дин Брокелхрст, кој го надгледува Ловуд е еден лицемерен Христијанин. Тој пропагира добротворност, но ја користи религијата како оправдување за давање казни. На пример, го цитира извадокот од Библијата кој вели “ човек нема да живее само од леб” да го изобличи гестот на г-ца Темпл кога им дава на девојчињата дополнителен ручек за да им надокнади за нивниот изгорен доручек. Тој и вели на Темпл дека таа “ можеби ги нахранила нивните ништожни тела, но малку мисли на тоа колку ги изгладнела нивните бесмртни души!”. Хелен Брнс е тоталната спротнивност од него, таа го следи Христијанскотохристијанското верување за да го сврти образот на другата страна и да ги сака и тие што ја мразат. На нејзината смртна постела, Хелен и вели на Џејн дека таа “ си оди дома кај Бог, кој ја сака”.
 
Џејн и самата не може да ја примени апсолутната и несебична верба на Хелен. Џејн не изгледа дека следи некоја посебна [[доктрина]], но е искерно религиозна на недоктрински начин.( Џејн е таа која пред се, на надгробната плоча на Хелен ги става зборовите “Resurgam”(Ќе станам повторно), неколкунекои петнаесет години од нејзината смрт). Џејн често се моли и повикува кон Бог да иѝ помогне, особено во нејзините невољиневолји со Рочестер. Таа се моли и за сигурноста на Рочестер. Кога домарката на семејството Риверс, Хана, се обидува да ја одбие Џејн кога проси, Џејн и вели “ ако е Христијанкахристијанка не треба да ја гледа сиромаштијата како злосторство”злостор” . Младиот свештеник Сент Џон е поконвеционална религиозна фигура. Меѓутоа, Бронте ги опишува неговите религиозни гледања невообичаено. Џејн го нарекува “многу добар човек “, но сепак го гледа како студен и воздржан. Во неговата одлучност да прави добри дела ( во форма на мисионерска работа во Индија), Риверс преповеда мачеништво. Згора на тоа, тој не е во можност да ја гледа Џејн како цела личност, туку ја гледа како помошник во неговата мисионерска работа. Рочестер пак е далеку од совршен Христијанинхристијанин. Тој всушност е грешник. Тој се обидува да влезе во бигамичен брак со Џејн, и кога тоа нема да успее, се обудува да ја убеди да биде негова љубовница. Исто така признава дека тој имал три претходни љубовници. Но сепак на крајот, се покајува за неговото грешење, му се заблагодарува на Бог што му ја вратил Џејн назад, и го замолува Бог да му даде сила да води почист живот.
 
===Искупувањето и прошката===
===Искупување и прошка===
 
Доста од религиозните грижи во Џејн Ер се во врска со искупувањето и прошката. Рочестер е измачен од неговата свесност за неговото минати гревови и погрешни дела. Тој постојано признава дека водел живот на пороци, и многу од неговите дела низ романот не се за пофалба. Читателите можат да го осудат за садистичко однесување кон Џејн за природата на неговата врска со Бланш Инграм за да ја испровоцира љубомората на Џејн. Затворањето на Берта може да има помешани мотиви.Тој е со сигурност свесен дека во очите на религијата и властите, бракот со Џејн пред смрта на Берта е бигамија. Но во исто време, тој прави напори за да се искупи за неговото однесување. На пример, иако не верува дека Адел е негова ќерка, тој ја посвојува како неогва заштитеничка и прави се за да биде добро чувана. Ова посвојување може да значи како чин на искупување за неговите гревови. Тој ја изразува својата самоодбивност за тоа што имал три љубовници за време на неговото патување во Европа и ја моли Џејн да му прости за тоа минато. Меѓутоа, Рочестер може да биде целосно искупен – и да му биде целосно простено – кога Џејн одбива да биде негова љубовница и го напушта. Уништувањето на Торнфилд од пожар конечно ја отстранува дамката на неговите минати гревови, загубата на неговата десна рака и неговиот вид е цената кој тој ја плаќа за конечно да се искупи за неговите гревови. Само после ова прочистување може да биде спасен со љубовта на Џејн.
 
===ПотрагаПотрагата по дом и семејство===
 
Без никоакво постоечко семејство за кое таа е свесна ( сесè до крајот на приказната), низ текот на романот Џејн бара место коешто може да го нарече дом. Значајно е да се каже дека куќите играат важна улога во приказната. ( Во согласност со Англискатаанглиската традиција, сите куќи во книгата имаат имиња). Во почетокот на романот ја гледаме Џејн во куќата Гејтсшед, но за неа не претставува дом. Г-ѓа Рид и нејзините деца одбиваат да ја признаат како роднина, третирајќи ја како непосакуван натрапник.
 
Испратена во институцијата Ловуд, училиште за сираци, Џејн на некој начин пронаоѓа дом, иако нејзиното место таму е невообичаено и само за некое време. Раководителот на училиштето, г-дин Брокелхрст раководи со него повеќе како бизнис наместо како училиште. Неговата дисциплина и спартански услови на цена на здравјето на девојчињата е антитезата на идеален дом.
 
Џејн подоцна верува дека пронаоѓа дом во куќата Торнфилд. Очекувајќи го најлошото кога пристигнува, и олеснува кога е топло прифатена од страна на Гг-ѓа Ферфакс. Таа чувствува милост кон Адел (која е на некој начин исто така сираче) и е среќна да и служи како гувернанта. Како што нејзината љубов кон Рочестер се зголемува, таа верува дека го пронашла својот идеален сопруг и покрај неговите ексцентрични манири и дека ќе направат дом заедно во Торнфилд. Отркитието – во моментот пред да се венчаат – дека тој е веќе легално венчан – ги руши нејзините соништа за дом. Бегајќи од Торнфилд, таа буквално останува бездомник е приморана да проси за храна и засолниште. Можноста да има дом и се појавува кога влегува во куќата Мур, каде што сестрите Риверс и нвниот брат Сент Џон тажат за смрта на нивниот татко. (Кога домарката прв пат ја затвора вратата пред Џејн, таа има лошо претчуство дека “ столбот на куќата го нема”).
 
Таа наскоро ги смета Дајана и Мери како за нејзини сестри, и се радува на откритието кога дознава дека се нејзини роднини. Му вели на Сент Џон Риверс откритието дека се роднини и значи повеќе од дознавањето дека наследнила двесте илјади фунти.(Таа жали за чичко и што не го запознала. Пред тоа не и било кажано дека г-ѓа Рид и кажал на чичко и дека Џејн е мртва). Меѓутоа, понудата за брак на Сент Џон не може да ја пресече емоцијоналната врска кон Рочестер. Во скоро визииска епизода, таа го слуша гласот на Рочестер како ја повикува да се врати кај него. Последното поглавје започнува со познатата проста декларатива реченица, “Читателу, јас се омажив за него,”, после долги серии од препреки, потрагата на Џејн на дом и семејство завршува со брак со нејзиниот идеален партнер.
 
[[Категорија:Британски романи]]
 
==Надворешни врски==
 
* [http://www.victorianweb.org/authors/bronte/cbronte/eyreov.html ''Jane Eyre'' at The Victorian Web]
* [http://www.bronte.info/index.php?option=com_content&task=view&id=112&Itemid=122 ''Jane Eyre'' at the Brontë Parsonage Museum Website]
* [http://www.bronte.info/ The Brontë Society website]
 
===Други надворешни врски (дела)===
*[http://www.gutenberg.org/ebooks/1260 Full text of ''Jane Eyre'' at Project Gutenberg]
*[http://texts.crossref-it.info/text/jane-eyre ''Jane Eyre''] free ebook to read, search and study at texts.crossref-it.info
*[http://girlebooks.com/ebook-catalog/charlotte-bronte/jane-eyre/ ''Jane Eyre''] free downloads in PDF, PDB and LIT formats
 
 
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Џејн_Ер