Варшавски договор: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с r2.7.1) (Бот Додава: be-x-old:Варшаўская дамова
Нема опис на уредувањето
Ред 1:
[[Податотека:Map of Warsaw Pact countries.png|thumb|280px|right|Земјите на Варшавскиот Пакт]]
'''Варшавскиот договор''' официјално наречен „Договор за пријателство, соработка и взаемна помош“ (руски: Договор о дружбе, сотрудничестве и взаимной помощи), познат и како '''Варшавски пакт''', бил воен сојуз на социјалистичките земји од Централна и Источна Европа во периодот од [[14. мај]] [[1955.]] до [[1. јули]] [[1991.]] година. Договорот служел како противтежа од тнр. „Источен блок“ на потенцијалната закана од [[НАТО]]-пактот (тнр. „Западен блок“). Договорот бил потпишан во [[Варшава]] на 14. мај 1955. Договорот бил сличен на НАТО-договорот во смисла дека постоел Политички Консултативенконсултативен Комитеткомитет раководен од цивилен генерален секретар, а покрај тоа постоел и заеднички воен заповедник и Мешовит Военвоен Штабштаб.
 
Сите социјалистички земји на Централна и Источна Европа освен [[Социјалистичка Федеративна Република Југославија]] биле членки на Варшавскиот договор. Членките се обврзувале да се бранат меѓусебно во случај некои од нив да бидат нападнати. Договорот исто така обврзувал на немешање во меѓусебните внатрешни работи и меѓусебно почитување на националната независност и суверенитет. Оваа обврска подоцна де-факто ќе биде прекршена од Советскиот Сојуз ([[СССР]]) со интервенциите против демократските движења во Унгарија (1956.) и во Чехословачка (1968.). Во обата случаи СССР тврдел дека делувал на покана од засегнатите земји, и затоа формално договорот не бил прекршен.
 
По 1989., новоформираните демократски влади на Централно и Источно-Европските земји повеќе не биле заинтересирани за учество во Варшавскиот договор. На рака им одело и опаѓањето на моќта на СССР. По обединувањето на Германија во 1990., и другите земји најавиле отстапување од Пактот, и тој формално бил раскинат во 1991.
 
По [[1989.]], новоформираните демократски влади на Централноцентрално- и Источноисточно-Европскитеевропските земји повеќе не биле заинтересирани за учество во Варшавскиот договор. На рака им одело и опаѓањето на моќта на СССР. По [[обединувањето на Германија]] во [[1990.]], и другите земји најавиле отстапување од Пактот, и тој формално бил раскинат во 1991.
 
== Членки ==
[[Податотека:Warsaw-stamp.jpg|thumb|right|Комеморативна поштенска марка на СССР од 1975 „На стражата на мирот и социјализмот“ по повод 20-годишнината на Варшавскиот договор]]
 
* [[Албанија|Социјалистичка Народна Република Албанија]]
Ред 17:
* [[Унгарија|Народна Република Унгарија]]
* [[Чехословачка]] Социјалистичка Република
 
[[Податотека:Warsaw-stamp.jpg|thumb|right|Комеморативна поштенска марка на СССР од 1975 „На стражата на мирот и социјализмот“ по повод 20-годишнината на Варшавскиот договор]]
 
 
== Структура ==
 
Варшавскиот договор имал две гранки: „Политички Консултативенконсултативен Комитет“комитет“, кој ги координирал сите не-воени активности, и „Обединета Командакоманда на Вооруженитевооружените Силисили на Пактот“ која имала власт над војските доделени од членките и раководен од Врховен Командант, кој едновремено бил и Прв Заменикзаменик-Министерминистер за одбрана на СССР. Шеф на Обединетиот штаб на Пактот бил Првиот Заменикзаменик Шефшеф на Генерал-штабот на Армијата на СССР.
 
Седиштето на Пактот било во [[Москва]]. Сите раководни структури на Пактот биле подредени на [[Комунистичката Партијапартија на СССР,]] и ниедна акција не можела да се преземе без одобрение од Партијата.<ref>Arlene Idol Broadhurst. 1982. ''The Future of European Alliance systems''. Westview Press. Boulder, Colorado. Pp. 151.</ref>
 
[[Податотека:NATO vs Warsaw (1949-1990).png|450px|thumb|Границите на [[НАТО]] (сино) и Варшавскиот договор (црвено) за време на [[Студена војна|Студената војна]]. ]]
 
 
== Историја ==
 
Никој не верувал дека [[Железна завеса|Железната завеса]], која била границата помеѓу земјите на НАТО и на Варшавскиот договор, истокот и западот, било кога ќе падне. Таа била симболична, идеолошка и физичка граница која ја делела Европа на две посебни области од крајот на [[Втора Светска Војна|Втората Светскасветска Војнавојна]] приближно до 1991.
 
Во контекст на ваквата поделба на Европа, терминот „Железна завеса“ првпат го употребил тогашниот Британски премиер [[Винстон Черчил]] на 5. март 1946. во говор пред студенти во САД:
 
Во контекст на ваквата поделба на Европа, терминот „Железна завеса“ првпат го употребил тогашниот Британскибритански премиер [[Винстон Черчил]] на 5. март 1946. во говор пред студенти во САД:
{{cquote|Од Шчечин на Балтичкото Море до Трст на Адријатикот преку континентот се спушта „железна завеса“. Зад таа линија лежат сите главни градови на старите држави на Централна и Источна Европа. Варшава, Берлин, Прага, Виена, Будимпешта, Белград, Букурешт и Софија - сите овие славни градови и нивното население лежат во она што морам да го наречам Советска сфера, и сите се подложни, на еден или друг начин, не само на Советското влијание, туку и на високо ниво на контрола од Москва.}}
 
{{cquote|Од Шчечин на Балтичкото Море до Трст на АдријатикотЈадранското Море преку континентот се спушта „железна завеса“. Зад таа линија лежат сите главни градови на старите држави на Централна и Источна Европа. Варшава, Берлин, Прага, Виена, Будимпешта, Белград, Букурешт и Софија - сите овие славни градови и нивното население лежат во она што морам да го наречам Советска сфера, и сите се подложни, на еден или друг начин, не само на Советскотосоветското влијание, туку и на високо ниво на контрола од Москва.}}
 
Советскиот Сојуз тврдел дека создавањето на Варшавскиот договор било условено од влегувањето на Сојузна Република Германија (Западна Германија во тоа време) во [[НАТО]] во 1955. год. Договорот ја формализирал водечката улога на СССР во блокот на социјалистички држави и ги заменил претходните билатерални договори со меѓународна рамка.<ref>{{цитирана веб страница |url = http://www.shsu.edu/~his_ncp/WarPact.html | title = Варшавски договор (англ.)}}</ref>
 
Во текот на 1956. за време на [[Унгарската Револуцијареволуција]], владата на Унгарија, предводена од премиерот [[Имре НаѓиНаѓ]] објавила дека Унгарија се повлекува од Пактот. Како одговор, Советскитесоветските трупи влегле во земјата и го совладале востанието за две недели, употребувајќи го Варшавскиот договор како оправдание.
 
На [[20. август]] [[1968.]] година, за време на [[Прашката Пролетпролет]] - реформското движење предводено од [[Александар Дубчек]] ,- СССР ја нападнал Чехословачка со 23 дивизии, помогнати од една Унгарскаунгарска и две Полскиполски дивизии и една бригада од Бугарија, и направиле преврат во земјата.
 
Во 1981. големи воени маневри на Варшавскиот Пактпакт се одржале во времето на кризата со синдикатитесиндикатот [[Солидарност (Полска)|„Солидарност“ во Полска]]. Постојат мислења дека маневрите требало да кулминираат со напад и задушување на протестите во Полска.
 
Земјите на НАТО и Варшавскиот Пакт никогаш не влегле во вооружен конфликт, но воделе „[[Студена војна]]“ повеќе од 35 години, често и преку поддршка на други конфликти (нпр. [[Виетнамска војна|Виетнамскиот]]).
Ред 51 ⟶ 46:
== Распад на Договорот ==
 
По 1989. кога дошло до сериски пад на комунистичките режими, новоформираните демократски влади на Централноцентрално и Источноисточно-Европскитеевропските земји повеќе не биле заинтересирани за учество во Варшавскиот договор. Покрај тоа, на рака им одело и опаѓањето на моќта и влијанието на СССР.
 
На 24. септември 1990. Источна Германија ([[Германската Демократска Република]]) потпишала договор со СССР за прекин на членството во Варшавскиот договор, и на 3. октомври 1990. се обединила со Западна Германија (Федеративна[[Сојузна Република Германија]]). По обединувањето на Германија, и другите земји најавиле напуштање на Пактот во јануари и февруари 1991. Така, на 1. јули 1991. во [[Прага]] земјите-членки потпишале договор за укинување на Варшавскиот договор.
 
На 12. март 1999. поранешните членки на Варшавскиот договор [[Унгарија]], [[Полска]] и [[Чешка Република|Чешката Република]] се придружиле на [[НАТО]]. [[Бугарија]], [[Романија]], [[Естонија]], [[Латвија]], [[Литванија]] и [[Словачка]] исто така се придружиле на НАТО во март 2004.
 
По отворањето на архивите на Варшавскиот договор во Полска во 2006-та, се покажало дека плановите на Пактот при евентуална војна со НАТО биле преку молскавичен напад, по потреба и со нуклеарно оружје, брзо да се освои Западна Европа. Во самата Полска имало 250 нуклеарни проектили во доцните 1980-ти. Командантите на Варшавскиот договор речиси не планирале водење на одбранбена војна на сопствена територија.{{Fact|date=February 2008}}
 
По растурањето на Варшавскиот договор, во 2002. год., шест од наследничките на [[СССР]] - [[Белорусија]], [[Ерменија]], [[Казахстан]], [[Киргистан]], [[Русија]] и [[Таџикистан]], формирале слична одбранбена организација „Организација за Колективна Безбедност“.
 
==Референци==