Чад: Разлика помеѓу преработките

[непроверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с r2.7.1) (Бот Додава: ckb:چاد
Нема опис на уредувањето
Ред 66:
Во 1960 година Чад се стекнал со независност под водство на [[Франсоа Томбалбаје]]. Набрзо избувнала граѓанската војна во Чад во [[1965]] година која траела долго.
 
Иако Чад има многу политички партии, моќта во земјата е во рацете на претседателот Идрис Деби и неговата [[Патриотско Движењедвижење за Спасспас]].
 
 
== Етимологија ==
Ред 80 ⟶ 79:
Едни од првите народи кои успеале да создадат држава на овие простори биле племето ''Сао'', за чија историја и култура во денешнината се знае многу малку. Ова племе најверојатно подоцна биле асимилирани од страна на [[Канемска империја|Канемската империја]], една од земјите кои најдолго се задржиле на овие простори. По прифаќањето на исламот од страна на империјата, самата религија била проширена и на овие делови од денешен Чад.
 
Во [[1900]] година, [[Франција]] го создласоздала Чад под нејзина контрола како [[протекторат]]. Како полноправна колонија земјата се нашла во [[1920]] година, како дел од [[Француската Еквадорска Африка]]. Во текот на оваа владеење, земјата била во голема економска криза, населението главно се користело за трговија со робови, модернизацијата на инфраструктурата била на залудно ниво. Единствено кое Франција имала корист како суровина од земјата бил [[памук|памукот]].
 
Сепак, својата независност Чад ја добил на [[11 август]] [[1960]] година. Првиот претседател на земјата станал [[Франсоа Томбалбае]], избран од доста прогресивна партија. Тој по две години ги забранил сите опозициски партии и станал најголемиот авторитет во земјата. Во [[1965]] година во земјата избувнатаизбувнала [[граѓанска војна]]. По десет години, претседателот ФрансоаТомбалбае бил симнат од власт и убиен, но конфликтите во земјата продолжиле. Во [[1979]] година, бунтовниците ја зазеле престолнината [[Нџамена]]. Во тоа време, [[Либија]] испратила воени сили кон земјата, но претрпила пораз и кон [[1987]] година се повлекла. Новиот претседател [[Хисен Хабре]], помогнат од [[Франција]], успеал да ја создадевовел режим споредво кој голем број на народилуѓе биле убиени или затворени. Во негово време загинале околу 40.000 души, а самиот диктатор го добил прекарот ''Африкански Пиноче''. Во [[1990]] година тој бил симнат од власт со воен преврат од страна на [[Идрис Деби]], кој е на таа функција до денес. Денеска, во земјата е создаденпостои повеќепартиски систем.
 
== Географија и клима ==
Ред 89 ⟶ 88:
{{Main|Географија на Чад}}
 
Со 1.284.000 километри квадратни, Чад е 21 најголема земја во светот. <ref name="CIA">"Chad", ''The World Factbook''.</ref><ref>"Rank Order – Area"</ref> Чад се наоѓа во [[Северна Африка|Северна]] или [[Централна Африка]] и се граничи со [[Либија]] на север, [[Судан]] на исток, [[Нигер]], [[Нигерија]] и [[Камерун]] на запад и со [[Централноафриканската Република]] на југ. Поради својата екстремно непогодна територија и пустински предели, Чад се нарекува и „мртвото срце на Африка“.<ref>D. Botha, "S.H. Frankel"</ref>
 
Границите на Чад не соодветуваат со природни граници. На југ на земјата се наоѓа езерото [[Чад (езеро)|Чад]] според кое и државата го добила името. [[Еми Куси]] е највисока точка во Чад со 3.414 метри.
Ред 158 ⟶ 157:
}}
 
Населението во 2005 година броело околу 10.146.000 од кои 25.8% живеат во урбаните средини, додека 74.8% живеат во руралните.<ref>''World Population Prospects''.</ref> Населението на државата е младо, каде 47.3% се под 15 години. Наталитетот е со 42.35 раѓања на 10001.000 луѓе, додека морталитетот е 16.69 и просечниот животек век е 47.2 години.
 
Околу половина од населението живее на југот од земјата, икој е најнаселен регион во земјата.<ref>"Chad Livelihood Profiles". U.S. Agency for International Development.</ref> Урабниот живот може да се пронајде само во главниот град [[Нџамена]], каде населението есе преокупиранозанимава со трговија. Други градови се [[Сарх]], [[Мунду]], [[Абече]] и [[Доба]].
 
[[Полигамија]]та е нормална појава во земјата каде 39% од жените се во таква ситуација. Полигамијата не е дозволена со закон. Истата ситуација е со насилството на жената, кадекое, иако е забрането тоа, е честа појава.
 
Чад е составена од над 200 етнички групи кои ја создаваат шареноликоста на земјата. Главна етничка група се [[Сара]] народот, но живеат и [[Сахел]], [[Арапи]] или [[Тубу]]. Официјални јазици се [[арапски јазик]] и [[француски јазик]], но се зборуваат и над 100 јазици.
 
Чад е со голема религиозна различност. Според пописот од 1993 година, 54% биле [[Муслиманимуслимани]], 20% [[Католицикатолици]], 14% [[Протестантипротестанти]], 10% [[Анимизам|Анимистианимисти]] и 3% [[атеисти]]. Муслиманите се сконцентрирани во северниот и источниот дел, додека христијаните во јужниот.
 
== Култура ==
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Чад