Органска хемија: Разлика помеѓу преработките

'''Органската хемија''' е дел од [[хемија]]та што ги изучува структурата, својствата и синтезата на [[Органско соединение|органските соединенија]]. Органската хемија е [[наука]] која почнала да се развива во првата половина на [[19 век]]. Името "органска хемија" за првпат е воведено во почетокот на 19 век, од страна на [[Шведска|шведскиот]] [[Хемија|хемичар]] [[Берцелиус]]. Денес се познати над 11.000.000 органски соединенија. Главната причина за големиот број органски соединенија е способноста на елементот [[Јаглерод]] (C) да се врзува на различни начини во самата структура на молекулата.

Во по4етокот органската хемија ги проу4увала супстанците од кои се изградени живите организми(протеини ,масти,шеќери...)или,пак, тие што настанале со разложување на живата материја(нафта..).Овие супстанци биле наре4ени органски материи.

 

Во почетокот на развитокот на органската хемија нешто прво што е карактеристично и важно е разбивањето и пропастот на витализмот, Витализмот било сфаќање од тогашните научници кои се занимавале со експериментална хемија дека се што е во природата може да настане само по природен пат, односно под дејство на некоја виша сила позната под латински назив Vis Vitalis.Витализмот бил воведен од Берцелиус.

 

Така дури во почетокот на развитокот на органската хемија, кога сѐ уште се поставувале темелите на оваа гранка од хемијата, некои научници биле стого осудувани затоа што и се спротистануваат на природата, сакајќи да создадат нови суровини и суптанци кои ќе им користат во секојдневниот живот.

Главно во тоа време научниците суптанците ги делеле на неоргански (оние кои не горат) и органски (оние кои имаат својство да горат), добро им било познато дека од органските суптанци со горење можело да се добијат неоргански, пример било дрвото, животинската маст која била користена за изработка на свеќи и слично. Но, обратен процес, во кој од неоргански материи би можело да се создаде органска материја сѐ уште не бил познат...

Во тоа време луѓето користеле растенија за боење на памукот како што е индигото, екстракти и масла од растенија со кои ги лечеле раните, ја користеле дури и белата врба за лекување на треска, инаку во неа подоцна било откриено дека содржи големо количество на салицилна киселина и слично.., но сите овие суптанци кои се содржеле во растенијата можела да ги создаде само природата, барем така гласела виталистичката теорија..

 

'''''NH₄NCO→(NH₂)₂CO'''''

Во овој експеримент Велер ја разбил виталистичката теорија која била поставена од неговиот професор, подоцна Колбе во 1845 година успејал да синтетизира оцетна киселина. Потоа французинот Берло успеал да ги синтетизира сосема чисти: метил алкохол, етил алкохол, метан, бензен и етен(ацетилен).

Но органските соединенија кои успеале да ги синтетизираат Велер, Колбе и Берто биле релативно прости. Суптанците карактеристични за животот се далеку по сложени. На пример: скробот, мастите и белковините. Со нив не било лесно да се работи. Се што се знаело за нив е дека тие можат да се разложуваат на прости т.н. „изградувачки блокови“, со загревање на разблажена киселина или база.

Советскитот хемичар Кирхов бил пионир во тој поглед. Тој успеал да го претвори скробот (загревајќи го со киселина) во прост шеќер кој денеска се нарекува глукоза.

Французинот Блаконо делувал на белковината наречувана желатин на ист начин како Кирхов и добил просто соединение наречено гликокол.Тоа била органска киселина која содржи азот а припаѓа во групата суптанци кои носат име по Берцелиус, аминокиселини. Во следниот век биле откриени сите 20 аминокиселини кои учествуваат во градење на протеините.

Францускиот хемичар Шеврел го посветил првиот дел од животот во испитување на мастите. Тој делувал на сапун (кој се добивал со загревање на мастите со алкалии) со киселина и издвоил масна киселина.

 

Хемијата како наука била позната уште многу одамна, затоа што се користела во секојдневниот живот на човекот. Уште пред 1000 год. пр.н.е луѓето ги топеле рудите за да добијат предмети и оружја,а алхемичарите ги синтезирале новите соедниненија. Првен биле откриени од минерално потеклно, но имало и такви кои биле од животинско и растително потекло, кои се изолирале и неможеле да се синтезираат. Затоа дошло до поделба на супстанциите на : а)Неоргански-оние кои и припаѓаат на неживата природа и б)Органски оние кои и припаѓаат на живата природа.

Неорганските соединенија имале свои специфичности-висока температура на топење, не согорувале, растворливи се во вода, и се многубројни, за разлика од Органските соединенија-ниска температура на топење, согоруваат, не се разтвораат во вода, и се во помал број, а во нивниот состав влегува јаглерод и водород. Поради ваквите разлики, дошло до воведување на поимот ,,животна сила,, кој бил воведен во 1810год. од стана на шветскиот хемичар Јан Јакобс Берцелиус, кои бил поврзан со виталистичката теорија која тврдела дека органските соединенија можат да настанат само во живи организми под дејство на животната сила. Но, тоа се променило во 1928год. која германскиот научник Фредрих Велер на едноставен начин покажал дека од амониум цијанит се добива карбамид или уреа.

Делот од хемијата што ги проучува својствата, структурата и синтезите на органските соединенија се нарекува органска хемија.

Денес се познати над 6 милиони органски соединенија и е многу значајно за современиот живот на човекот. Затоа од органската хемија се изделуваат поднауки како биохемијата, фармацевска и медицинска хемија, молекуларна биологија, петрохемија, хемија на полимери, органска индустрија и др.

Јаглеродниот атом има конфигурација 1ѕ22ѕ22р2

Но, во услови за добивање на хемиската реакција, еден од електорните во 2ѕ-орбиталата, оди во празната 2р-орбитала при што се добиваат 4 неспарени електрони, или 4 ковалентни врски. Затоа јаглеродниот атом е 4 валентен. Јаглеродните атоми можат да се сврзуваат меѓу себе преку единечни, двојни, тројни врски и притоа да се сврзуваат со други ц-атоми или со други соединенија. Тоа се должи на малиот атомски радиус.

Со мешање на 2ѕ-орбиталата и една 2р-орбитала се добиваат две хибридни врски. Овие орбитали лежат на една права под агол од 180о па затоа оваа хибридизација е наречена лиеарна-диагонална хибридизација. Во секоја од ѕр-хибридните орбитали се наоѓа по еден електрон што значи дека се обрзуваат две единечни-сигма врски. Во двете р-орбитали што не учествуваат во хибридизацијата останува по еден неспарен електрон. Овие орбитали лежат нормално над и под рамнинатаи со преклопување се добиваат две пи-врски. Едната единечна врска и двете пи-врски градат тројна врска. И така оваа ѕр-хибридизација гради една единечна и една тројна врска.

 

Врските образувани помеѓу Ц-атоми се неполарни,а неполарни се и помеѓу јаглерод и водород затоа што имаат блиски вредности на електронегативност. Но, ако за јаглеродниот атом се врзуваат елементи со висока електронегативност, тогаш станува збор за поларна врска. Се означува со грчката буква делта и знакот -,+ а мерката за големината на поларноста е диполниот момент-ми.

Кај ц-атомот и поелектронегативниот атом се јавуваат парцијални-делумни полнежи, така што ц-атомот ке биде парцијално позитивен(делта+),а другиот пак ке биде парцијално негативем(делта-)