|
Гхиртен- ГАфин ви фокусира еден манерински збор што значи фокус мокус прди кокус пита паја колико тебе треба бели свежи јаја прашај чичо паја троеи цур иц ф8иц дуцнфуц диц руд ме опредин малњсј уфц диц руц фхцд ѕф в уд цјд зиц ндјц фвуф вуд цјфнгву вѕфбфѕ шдгербцус суц фцхд цѕд цѕдбцѕснџис диц дјц ду цудц уд цуд искцир уг вие битг ги го ги гиб гиојовн8ц циб уиф ивм вив 9д ви8 дф јдн ви идднви удбви јдци и нфи нфивидмц http://www.google.com/imgres?imgurl=http://www.magicbob2000.com/resources/Hocus%2520plate%2520small0003_edited-5.jpg&imgrefurl=http://www.magicbob2000.com/supplies.html&usg ova vhed cuyd du duc edc7dbcos cudnc ducnduc fjc fjcd duvfnvid fifn fud fivmtob fingnc dicnfiv dlcnfn cuif cjf ifnvifn cufncif vh fjcf if fjfn cifncus fidndfy dubd cud du du dudftbrtuf fuvbry eicbd la duvbcudbc dfjcnd dud id vbod c8f riv fuvmrfvjvnt vods0cpvjf v[dpcnfvydbciwpwalvmdod chjfhsiuhfsuht fhv fred
{{страница за помош|ПО:ПНС}}
{{најважното|Одредени уредувачи ги проверуваат и обележуваат страниците. Со ова, читателот е информиран дали содржината што ја чита е [[Податотека:FlaggedRevs-1-1.svg|18x18п|link=|alt=]] '''непроверена''', [[Податотека:FlaggedRevs-2-1.svg|18x18п|link=|alt=]] '''проверена''' или [[Податотека:FlaggedRevs-3-1.svg|18x18п|link=|alt=]] '''квалитетна'''.}}
Почнувајќи од април 2010, [[македонска Википедија|Википедија на македонски јазик]] има нов '''систем за проверка на промените на страниците''' со кој повнимателно се контролира содржината која е видлива за читателите на енциклопедијата. Овој систем се нарекува „'''означени ревизии'''“ ({{lang-en|'''flagged reviews'''}}) и со него одредени корисници (во кои вики-заедницата има доверба) можат јасно да ги обележуваат различните верзии на една страница и да покажат дека тие се прегледани и дека задоволуваат одредени критериуми. Способноста за означување на ревизии го олеснува процесот на одржување на викито, бидејќи е многу појасно кои уредување се нови (и можеби непожелни), а кои се прифатени како конструктивни.
Содржината може да биде обележана како:
: [[Податотека:FlaggedRevs-1-1.svg|19x19п|link=|alt=]] '''Непроверена''': Содржината на оваа страница '''воопшто <u>не</u> е прегледана и одобрена'''. Читателот треба да внимава, бидејќи страницата може да содржи [[Википедија:Вандализам|неконструктивни]] и [[Википедија:Проверливост|неточни]] содржини.
: [[Податотека:FlaggedRevs-2-1.svg|19x19п|link=|alt=]] '''Проверена''': Верзијата на оваа страница била '''проверена и одобрена''' од некој одговорен уредувач и таа '''не содржи очигледен [[Википедија:Вандализам|вандализам]]''' или други, исто така очигледни, несоодветни содржини. Сепак, читателот треба да знае дека квалитетот и точноста на содржината <u>не</u> се проверени.
: [[Податотека:FlaggedRevs-3-1.svg|19x19п|link=|alt=]] '''Квалитетна''': Оваа страница не само што е проверена и одобрена за отсуство на очигледни несоодветни содржини, туку и нејзините информации се темелно прегледани, а содржината е '''[[Википедија:Проверливост|исправна]]''', '''[[Википедија:Неутрална гледна точка|непристрасна]]''' и '''[[Википедија:Прирачник за стилот|квалитетно напишана]]'''.
ОРГАНСКА ХЕМИЈА
Органската хемија е дел од хемијата што ги изучува структурата, својствата и синтезата на органските соединенија. Органската хемија е наука која почнала да се развива во првата половина на 19 век. Името "органска хемија" за првпат е воведено во почетокот на 19 век, од страна на шведскиот хемичар Берцелиус. Денес се познати над 11.000.000 органски соединенија. Главната причина за големиот број органски соединенија е способноста на елементот Јаглерод (C) да се врзува на различни начини во самата структура на молекулата. Во почетокот органската хемија ги проучувала супстанците од кои се изградени живите организми(протеини ,масти,шеќери...)или пак, тие што настанале со разложување на живата материја(нафта..).Овие супстанци биле наречени органски материи.
ИСТОРИСКИ РАЗВОЈ НА ОРГАНСКА ХЕМИЈА
Во почетокот на развитокот на органската хемија нешто прво што е карактеристично и важно е разбивањето и пропастот на витализмот. Витализмот било сфаќање од тогашните научници кои се занимавале со експериментална хемија дека се што е во природата може да настане само по природен пат, односно под дејство на некоја виша сила позната под латински назив (Vis Vitalis).Витализмот бил воведен од Берцелиус.
Така дури во почетокот на развитокот на органската хемија, кога сѐ уште се поставувале темелите на оваа гранка од хемијата, некои научници биле стого осудувани затоа што и се спротистануваат на природата, сакајќи да создадат нови суровини и суптанци кои ќе им користат во секојдневниот живот.
Главно во тоа време научниците суптанците ги делеле на неоргански (оние кои не горат) и органски (оние кои имаат својство да горат), добро им било познато дека од органските суптанци со горење можело да се добијат неоргански, пример било дрвото, животинската маст која била користена за изработка на свеќи и слично.
Но, обратен процес, во кој од неоргански материи би можело да се создаде органска материја сѐ уште не бил познат...
Во тоа време луѓето користеле растенија за боење на памукот како што е индигото, екстракти и масла од растенија со кои ги лечеле раните, ја користеле дури и белата врба за лекување на треска, инаку во неа подоцна било откриено дека содржи големо количество на салицилна киселина и слично.., но сите овие суптанци кои се содржеле во растенијата можела да ги создаде само природата, барем така гласела виталистичката теорија..
Но, меѓу првите научници кои експериментирајќи со неоргански соли успеале да добијат органско соединение бил Велер кој бил ученик на Берцелиус. Тој забележал дека со загревање на амониум цијанид после ладење на растопената сол на ѕидовите од садот кристализира суптанца која има непријатна мирис која потсетува на кристалите на карбамидот (уреата), кои имале непријатна миризба на мочка.
NH4NCO→(NH2)2CO
Во овој експеримент Велер ја разбил виталистичката теорија која била поставена од неговиот професор, подоцна Колбе во 1845 година успејал да синтетизира оцетна киселина. Потоа французинот Берло успеал да ги синтетизира сосема чисти: метил алкохол, етил алкохол, метан, бензен и етен(ацетилен).
Но органските соединенија кои успеале да ги синтетизираат Велер, Колбе и Берто биле релативно прости. Суптанците карактеристични за животот се далеку по сложени. На пример: скробот, мастите и белковините. Со нив не било лесно да се работи. Се што се знаело за нив е дека тие можат да се разложуваат на прости т.н. „изградувачки блокови“, со загревање на разблажена киселина или база.
Советскитот хемичар Кирхов бил пионир во тој поглед. Тој успеал да го претвори скробот (загревајќи го со киселина) во прост шеќер кој денеска се нарекува глукоза.
Французинот Блаконо делувал на белковината наречувана желатин на ист начин како Кирхов и добил просто соединение наречено гликокол.Тоа била органска киселина која содржи азот а припаѓа во групата суптанци кои носат име по Берцелиус, аминокиселини. Во следниот век биле откриени сите 20 аминокиселини кои учествуваат во градење на протеините.
Францускиот хемичар Шеврел го посветил првиот дел од животот во испитување на мастите. Тој делувал на сапун (кој се добивал со загревање на мастите со алкалии) со киселина и издвоил масна киселина.
Развој и значење на огранската хемија Хемијата како наука била позната уште многу одамна, затоа што се користела во секојдневниот живот на човекот. Уште пред 1000 год. пр.н.е луѓето ги топеле рудите за да добијат предмети и оружја,а алхемичарите ги синтезирале новите соедниненија. Првен биле откриени од минерално потеклно, но имало и такви кои биле од животинско и растително потекло, кои се изолирале и неможеле да се синтезираат. Затоа дошло до поделба на супстанциите на :
а)Неоргански-оние кои и припаѓаат на неживата природа и
б)Органски оние кои и припаѓаат на живата природа.
Неорганските соединенија имале свои специфичности-висока температура на топење, не согорувале, растворливи се во вода, и се многубројни, за разлика од Органските соединенија-ниска температура на топење, согоруваат, не се разтвораат во вода, и се во помал број, а во нивниот состав влегува јаглерод и водород. Поради ваквите разлики, дошло до воведување на поимот ,,животна сила,, кој бил воведен во 1810год. од стана на шветскиот хемичар Јан Јакобс Берцелиус, кои бил поврзан со виталистичката теорија која тврдела дека органските соединенија можат да настанат само во живи организми под дејство на животната сила. Но, тоа се променило во 1928год. која германскиот научник Фредрих Велер на едноставен начин покажал дека од амониум цијанит се добива карбамид или уреа. Виталистичката теорија се укинува и нејзиното место го завзема Велеровата теорија
(органските соединенија можат да се синтезираат надвор од живите организми,и можат да се добијат од неоргански супстанции). Органските соединенија се сите соединенија на јаглерод со исклучок на неговите оксиди, јаглеродни киселини, солите и некои мал друг број на соединенија). Делот од хемијата што ги проучува својствата, структурата и синтезите на органските соединенија се нарекува органска хемија. Денес се познати над 6 милиони органски соединенија и е многу значајно за современиот живот на човекот. Затоа од органската хемија се изделуваат поднауки како биохемијата, фармацевска и медицинска хемија, молекуларна биологија, петрохемија, хемија на полимери, органска индустрија и др. Структурата на јаглеродниот атом и хемиски врски во органските соединенија Големиот број на органски соединенија и нивните својства се должат на структурата на јаглеродниот Ц-атом и хемиските врски кој ги образува. Затоа за подобро да ја изучиме структурата и својствата на огранските соединенија потребна ни е електорнската градба на Ц-атомот, видовите на хибридизација и хемиските врски кој ги образува.
Јаглеродниот атом има конфигурација 1ѕ22ѕ22р2 Но, во услови за добивање на хемиската реакција, еден од електорните во 2ѕ-орбиталата, оди во празната 2р-орбитала при што се добиваат 4 неспарени електрони, или 4 ковалентни врски. Затоа јаглеродниот атом е 4 валентен. Јаглеродните атоми можат да се сврзуваат меѓу себе преку единечни, двојни, тројни врски и притоа да се сврзуваат со други ц-атоми или со други соединенија. Тоа се должи на малиот атомски радиус. Видови хибридизација кај јаглеродниот атом Хибридизација е процес на мешање на атомските орбитали и добивање на хибридни орбитали кои имаат цел да ја покажат способноста на атомите за свзување. 1о ЅР3-орбитала Составена е од 2ѕ-орбитала и три 2р-орбитали при што се добиваат четири хибридни орбитали. Бројот на атомските и хибридните орбитали е ист. Хибридните орбитали се исто така атомски орбитали но не се молекулски и тие имаат иста енергија или се дегенерирани. Во секоја од нив се наоѓа по еден неспарен електорн и значи дека има четири единечни-сигма врски. Електорнските облаци меѓу себе се одбиваат и се добива форма на правилен тетраедер, па затоа оваа хибридизација е уште наречена и тетраедерска. Аголот меѓу орбиталите изнесува 109,5о 2о ЅР2-орбитала Составена е од 2ѕ-орбитала и две 2р-орбитали при што се добиваат три хибридни орбитали. Тие лежат во рамнина оддалечени 120о и оваа хибридизација се нарекува планарна-триаголна хибридизација. Во секоја од хибридните орбитали се наоѓа по еден електон и се обазуваат три единечни-сигма врски. Во р-орбиталата што не учествува во хибридизацијата останува еден неспарен електрон . Оваа орбитала е поставена нормално, над и под рамнината во која се наоѓаат трите ѕр2-орбитали. Со странично преклопување на оваа орбитала со р-орбитала од друг Ц-атом се добива пи-врска. А една единечна и една пи-врска образуваат двојна врска. Кога имаме ѕр2 хибридизација се образуваат една двојна и две единечни врски. Двојната врска е појака од единечната, а пи-врската е послаба во донос на сигма-единечната врска. Единечна-154пм, Двојна 134пм, Тројна 121пм 3о ЅР-орбитала Со мешање на 2ѕ-орбиталата и една 2р-орбитала се добиваат две хибридни врски. Овие орбитали лежат на една права под агол од 180о па затоа оваа хибридизација е наречена лиеарна-диагонална хибридизација. Во секоја од ѕр-хибридните орбитали се наоѓа по еден електрон што значи дека се обрзуваат две единечни-сигма врски. Во двете р-орбитали што не учествуваат во хибридизацијата останува по еден неспарен електрон. Овие орбитали лежат нормално над и под рамнинатаи со преклопување се добиваат две пи-врски. Едната единечна врска и двете пи-врски градат тројна врска. И така оваа ѕр-хибридизација гради една единечна и една тројна врска.
Поларност и индуктивен ефект Освен од структурата на Ц-атомот и неговите видови на хемиски врски, органските соединенија зависат и до други карактерискити како поларноста на врските. Врските образувани помеѓу Ц-атоми се неполарни,а неполарни се и помеѓу јаглерод и водород затоа што имаат блиски вредности на електронегативност. Но, ако за јаглеродниот атом се врзуваат елементи со висока електронегативност, тогаш станува збор за поларна врска. Се означува со грчката буква делта и знакот -,+ а мерката за големината на поларноста е диполниот момент-ми. Кај ц-атомот и поелектронегативниот атом се јавуваат парцијални-делумни полнежи, така што ц-атомот ке биде парцијално позитивен(делта+),а другиот пак ке биде парцијално негативем(делта-) Збирот на диполните моменти на врските во молекулата го дава вкупниот диплоден момент на соединението. -може да се случи соединението да биде неполарно (иако има поларни врски) поради диполниот момент кој е векторка величина. Поларноста има големо значење во физичките и хемиските својства на органските соединенија. Поместувањето на електорните од сигма врската долж јаглеродната низа се вика индукнивен ефект. Бргу опаѓа долж јаглеродната низа, што кај дториот или третиот атом е мал. Различните атоми и атомски групи различно предузвикуваат различен индуктивен ефект. По договор е земено индуктивниот ефект да се одредува во однос на вилијанието на водородниот атом од Ц-Х врската. -ако за јаглерод се сврзе атом со посилно привлекување =негативен индуктивен ефект(-) тоа се атоми со голема електронегативност,атомски групи каде атомот што се сврзува со јаглерод има парцијално позитивен полнеж-поларни групи. -атомските групи коишто послабо го привлекуваат заедничкиот електорнски пар отколку водород имаат позитивен индуктивен ефект(+) тоа го покажуваат алкил групите.
==Уредување и прикажување на промените==
[[File:Уредување на работна верзија.PNG|мини|десно|300п|Предупредување за корисници чии промени нема да бидат видливи и разлики меѓу објавената и работната верзија. ([[Media:Уредување на работна верзија.PNG|зголеми]])]]
Означените ревизии не влијаат врз способноста на корисникот за уредување на некоја страница, туку врз '''начинот на кој се прикажуваат уредувањата'''. Кога некој корисник уредува некоја страница, '''содржината на кутијата за уредување''' секогаш е онаа на '''работната верзија'''. Кога постојат непрегледани промени, направени по последната објавена верзија, над кутијата за уредување се прикажуваат сите разлики меѓу објавената и работната верзија. Ова е важно, бидејќи текстот којшто се уредува може да не е ист со страницата која корисникот ја погледнал пред да кликне на јазичето „Уреди“ (ако корисникот ја гледал објавената верзија). Ова исто така овозможува било кои промени да бидат веднаш оценети и променети или пак вратени ако е тоа потребно.
Ако корисникот не може да ги види неговите промени, тогаш се појавува дополнителна порака за предупредување со текст: „'''Вашите промени ќе бидат видливи за корисниците откако ќе ги провери овластен корисник'''“. Освен ова, уредувачкиот процес не е променет од означените ревизии.
Корисниците кои можат да ги оценуваат промените ги охрабруваме да го прават тоа по секое уредување. Постои опција „Прифати ја оваа непроверена страница“ (долу, покрај кутиите за штиклирање „Ова е ситна промена“ и „Набљудувај ја оваа страница“) која по основно не е штиклирана, а со која веднаш се оценуваат промените настанати заедно со таа промена.
[[File:Кутија прифати ја оваа непроверена страница.PNG|мини|центар|795x52п|Опција за оценување на страницата заедно со зачувувањето на страницата.]]
Ако оценувачот зачува промена, а не ја оцени на претходно опишаниот начин, тој нормално се враќа на статијата, но му е прикажана и разликата од сите промени, вклучувајќи ги и неговите, по последната стабилна верзија со можност за веднаш да ги оцени промените.
==Оценка на страници==
===Кој може да оценува===
Постојат две групи на корисници коишто можат да оценуваат — '''уредувачи''' и '''оценувачи'''.
*„'''Уредувачот'''“ ({{lang-en|editor}}) ги има следниве права:<ref name="права">Список на сите кориснички групи и правата кои ги поседуваат на ова вики е прикажан на [[Специјални:ЛистаНаГрупниПрава]].</ref>
**Неговите уредувања автоматски се бележат како проверени ''(autoreview)'';
**Може да ги означува ревизиите како [[Податотека:FlaggedRevs-2-1.svg|18x18п|link=|alt=]] проверени ''(review)'';
**Може да го гледа [[Специјални:НепрегледаниСтраници|списокот на неоценети статии]] ''(unreviewedpages)'';
**Има преглед на одбележаните патролирања на [[Помош:Скорешни промени|скорешните промени]] ''(patrolmarks)''.
Автоматски создадениот список на сите корисници со правото „уредувач“ на овој проект е <span class="plainlinks">[http://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B8:%D0%9B%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%9D%D0%B0%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8&group=editor овде]</span>.
*„'''Оценувачот'''“ ({{lang-en|reviewer}}) ги има истите права како и „уредувачот“, но со додаток:
**Може да ги означува ревизиите како [[Податотека:FlaggedRevs-3-1.svg|18x18п|link=|alt=]] квалитетни ''(validate)''.<ref name="права"/>
Автоматски создадениот список на сите корисници со правото „оценувач“ на овој проект е <span class="plainlinks">[http://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B8:%D0%9B%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%9D%D0%B0%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8&group=reviewer овде]</span>.
===Како се оценува===
[[Податотека:Оценување ревизии.PNG|мини|десно|500п|Најчесто се користи кутијата за оценка на ревизии. ([[Media:Оценување ревизии.PNG|зголеми]])]]
Со исклучокот на кутијата за обележување „Прифати ја оваа непроверена страница“ која се појавува на прозорецот за уредување, сите методи на оценување го користат истиот посреднички елемент. На дното од работната страница има кутија за оценување ревизии со неколку алатки за избор кои му овозможуваат на оценувачот да избере кои ознаки да ги примени на ревизијата, а има и можност за оставање на коментар кој ќе се појави во [[Специјални:AdvancedReviewLog<!-- не го менувајте овој наслов! -->|дневникот на напредни проверки]].
Корисниците можат да ја оценат било која верзија, вклучувајќи ги и оние верзии кои веќе се оценети од други. Во тој случај најновата оценка ги брише претходните: ако новиот оценувач ја обележи верзијата на повисоко ниво од претходниот оценувач, тогаш тоа се смета за нормално оценување на ревизијата со „добро“, а може и само да ја потврди ревизијата со истата ознака. Со означување на претходно оценета верзија како „несоодветна“, оценувачите можат успешно да ја отстрнат ознаката од некоја ревизија; овие отстранети одобренија можат да се видат во [[Специјални:AdvancedReviewLog<!-- не го менувајте овој наслов! -->|дневникот на напредни проверки]].
==Следење на непроверените промени==
Системот на означени ревизии е дизајниран да ги охрабри соодветните корисници да ги оценуваат верзиите брзо и ефикасно, па затоа најчесто има врски за оценка на промените направени од корисници кои самите не можат да си ги обележат промените. Уредувањата кои резултирале со непрегледана верзија се обележани со црвен извичник <span class=unpatrolled>!</span> во емитувањата на [[Специјални:ЛистаНаНабљудувања|листата на набљудувања]] и [[Специјални:СкорешниПромени|скорешните промени]], со врска за оценка на промените.
[[Податотека:Непроверени уредувања во СП.PNG|мини|центар|533x41п|Приказ на две уредувања во [[Специјални:СкорешниПромени]]: првото има '''уредувања во исчекување''' на страница која има објавена верзија, второто е на страница која '''воопшто не е проверена''' и нема објавена верзија.]]
При забележување на страница која има непрегледани уредувања, се појавува и лента која го покажува бројот на уредувања од последната објавена верзија и врска за оценка на промените.
Постојат неколку специјални страници кои се корисни за пронаоѓање и раководење на проверените и непроверените страници:
* '''[[Специјални:ПрегледаниСтраници]]''' - страници кои имаат објавена верзија;
* '''[[Специјални:СтариОценетиСтраници]]''' - страници кои имаат уредувања во исчекување направени по објавената верзија;
* '''[[Специјални:НепрегледаниСтраници]]''' - страници кои немаат објавена верзија.
==Белешки==
<references/>
==Видете исто така==
*[[mw:Help:Extension:FlaggedRevs|Extension:FlaggedRevs на mediawiki.org]] {{en}}, технички прирачник за можноста FlaggedRevs на [[МедијаВики]].
*[[meta:Flagged Revisions|Flagged Revisions]] {{en}}, документација на Мета-Вики.
{{DEFAULTSORT:Проверка на страница}}
[[Категорија:Википедија:Можности]]
[[Категорија:Википедија:Основни информации]]
[[als:Wikipedia:Gesichtete und geprüfte Versionen]]
[[ar:ويكيبيديا:مراجعات معلمة]]
[[ca:Viquipèdia:Versions marcades]]
[[da:Wikipedia:Patruljanter]]
[[de:Hilfe:Gesichtete und geprüfte Versionen]]
[[en:Wikipedia:Flagged revisions]]
[[eo:Helpo:Markitaj versioj]]
[[fi:Wikipedia:Merkityt versiot]]
[[hu:Wikipédia:Jelölt lapváltozatok]]
[[ia:Adjuta:Validation de paginas]]
[[id:Wikipedia:Validasi artikel]]
[[it:Wikipedia:Verifica delle revisioni]]
[[ka:ვიკიპედია:სტატიების შემოწმება]]
[[no:Wikipedia:Flagged revisions]]
[[pl:Pomoc:Wersje oznaczone]]
[[pt:Wikipedia:Validação de páginas]]
[[ru:Википедия:Проверка статей]]
[[sv:Wikipedia:Flagged revisions]]
[[zh:Wikipedia:稳定版本]]
[[zh-classical:Help:校對]]
| 