Кислород: Разлика помеѓу преработките
| [непроверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето |
с Откажано уредување 1797665 од (62.162.218.135 | Разговор) |
||
Ред 11:
|}
|-
! colspan="2" align=center bgcolor="#a0ffa0" | <font color="green">'''Општи податоци'''</
|- | Име, симбол, [[атомски број]]
| кислород, O, 8
|-
| Припадност на групата
| [[неметали]]
|-
| група, периода
| [[16. група на хемиските елементи|VIA]], [[2. периода на хемиските елементи|2]]
|-
| [[густина]], [[Тврдина по Мосова скала|тврдина]]
| 1,429 [[Килограм на метар кубен|kg/m<sup>3</sup>]], bd
|-
| [[Боја]]
| безбоен
|-
! colspan="2" align="center" bgcolor="#a0ffa0" | <font color="green">'''Карактеристики на атомот'''</font>
|-
| [[атомска маса]]
| 15,9994 [[Единица за атомска маса|u]]
|-
| [[атомски радиус]]
| 60 (48) [[пикометар|pm]]
|-
| [[ковалентен радиус]]
| 73 pm
|-
| [[ван дер Валсов радиус]]
| 152 pm
|-
| [[електронска конфигурација]]
| <nowiki>[</nowiki>[[хелиум|He]]<nowiki>]</nowiki>2s<sup>2</sup>2p<sup>4</sup>
|-
| [[електрон|e]]<sup>-</sup> на [[енергетско ниво|енергетските нивоа]]
| 2, 6
|-
| [[Оксидационен број|оксидациони броеви]]
| '''±2''', 1
|-
| Особини на оксидот
| нема
Ред 22 ⟶ 56:
| кристална структура
| регуларна
|-
! colspan="2" align="center" bgcolor="#a0ffa0" | <font color="green">'''Физички карактеристики'''</font>
|-
| [[агрегатна состојба]]
| гасовита
|-
| [[температура на топење]]
| 50,35 [[Келвин|K]]<br />(-222,8 [[Целзиусов степен|°C]])
|-
| [[температура на вриење]]
| 90,18 K<br />(-182,97 °C)
|-
| [[молска зафатнина]]
| 17,36×10<sup>-3</sup> m<sup>3</sup>/[[мол (единица)|mol]]
|-
| [[топлина на испарување]]
| 3,4099 [[килоџул на мол|kJ/mol]]
|-
| [[топлина на топење]]
| 0,22259 kJ/mol
|-
| [[притисок на заситена пареа]]
| без податоци
|-
| [[брзина на звукот]]
| 317,5 m/s (293 K)
|-
! colspan="2" align="center" bgcolor="#a0ffa0" | <font color="green">'''Останати карактеристики'''</font>
|-
| [[Електронегативност]]
| 3,44 ([[полингова скала|Полинг]])<br /> 2,50 ([[Алредова скала|Алред]])
|-
| [[специфична топлина]]
Ред 44 ⟶ 108:
| IV [[енергија на јонизација]]
| 7469,2 kJ/mol
|-
! colspan="2" align="center" bgcolor="#a0ffa0" | <font color="green">'''Најстабилни изотопи'''</font>
|-
| colspan="2" |
{| {{prettytable}}
! [[изотоп]]
! заст.
! [[време на полураспаѓање|в.п.р.]]
! [[начин на распаѓање|н.р.]]
! [[енергија на распаѓање|e.r.]] [[мегаелектронволт|MeV]]
! [[производ на распаѓање|п.р.]]
|-
| <sup>15</sup>O
| [[вештачки радиоактивен изотоп|(веш.)]]
| 122 s
| [[Бета плус распаѓање|β]]<sup>+</sup>
|
| <sup>15</sup>[[азот|N]]
|-
| <sup>16</sup>O
| '''99,762%'''
| colspan="4" | стабилен изотоп со 8 [[неутрон]]и
|-
| <sup>17</sup>O
| 0,038%
| colspan="4" | стабилен изотоп со 9 [[неутрон]]и
|-
| <sup>18</sup>O
| 0,2%
| colspan="4" | стабилен изотоп со 10 [[неутрон]]и
|}
|-
! colspan="2" align="center" bgcolor="#FFDEAD" | <font size="-1">Таму каде што не е поинаку назначено,<br />употребени се SI единици и нормални услови.
</font>
|-
|}
'''Кислород''' е [[хемиски елемент]] во [[Периоден систем|периодниот систем]]. Го има симболот '''О''' и [[атомски број]] 8. Зборот ''кислород'' доаѓа од двата [[Старогрчки јазик|старогрчки]] зборови ''οξυς (оксис)'' = киселина и ''γεινομαι (геиномаи)'' = содржи. Ова име било избрано бидејќи во периодот во кој бил детерминиран кислородот (доцниот [[18 век]]), се мислело дека сите [[Киселина|киселини]] содржат кислород. Овој хемиски елемент е доста распространет и може да се најде не само на [[Земја]]та, но и низ целата [[вселена]], најчесто [[Ковалентна врска|ковалентно]] сврзан со други елементи. Несврзаниот кислород (најчесто нарекуван и молекуларен кислород или O<sub>2</sub>, [[двоатомски молекул]]) се појавил уште во [[палеопротерозоик]]от (пред меѓу 2500 милиони години и 1600 милиони години) и како продукт од [[Метаболизам|метаболизмот]] на раните [[анаероб]]и ([[Археа|археи]] и [[Бактерија|бактерии]]).
== Карактеристики ==
Во [[стандардни услови]] кислородот опстојува како двоатомски молекул во кој двата кислородни молекули се [[Двојна врска|двојно]] сврзани меѓусебно. Во неговата најстабилна форма, кислородот опстојува како дворадикален молекул ([[триплет кислород]]). Иако [[радикал]]ите најчесто се сврзуваат со високо реактивни молекули, триплетниот кислород не реагира со повеќето молекули. [[Еднороден кислород|Еднородниот кислород]] е пореактивен со повеќето органски молекули.
Кислородот е главна состојка на [[воздух]]от, се произведува од [[растенија]]та за време на [[фотосинтеза]]та и е потребен за [[аероб]]на респирација кај [[животни]]те.
[[Течен кислород|Течниот кислород]] и цврстиот кислород имаат светлосина боја и двата имаат [[Парамагнетизам|парамагнетни]] својства. Течниот кислород најчесто се добива со [[фракциона дестилација]] на течен воздух.
Течниот и цврстиот [[озон]] (О<sub>3</sub>), пак, имаат потемни сини бои.
Најскорешниот откриен [[Алотропија|алотроп]] на кислородот, [[тетракислород]] (О<sub>4</sub>), е темно црвена супстанција што е создадена со вршење [[притисок]] на О<sub>2</sub> до 20 [[Гигапаскал|GPa]]. Неговите својства се истражуваат за употреба во [[Ракетно гориво|ракетните горива]] и слични апликации, бидејќи тој е многу помоќно [[Оксидација|оксидативно]] средство од O<sub>2</sub> или O<sub>3</sub>.
{{Никулец од областа на науката}}
[[Категорија:Хемиски елементи]]
{{Link FA|en}}
[[af:Suurstof]]
[[als:Sauerstoff]]
[[am:ኦክሲጅን]]
[[ar:أكسجين]]
[[an:Oxichén]]
[[ast:Oxíxenu]]
[[az:Oksigen]]
[[bn:অক্সিজেন]]
[[zh-min-nan:O (goân-sò͘)]]
[[be:Кісларод]]
[[be-x-old:Тлен]]
[[bar:Sauastoff]]
[[bs:Kiseonik]]
[[br:Oksigen]]
[[bg:Кислород]]
[[ca:Oxigen]]
[[cv:Йӳçлĕк]]
[[cs:Kyslík]]
Ред 161 ⟶ 293:
[[yo:Ọ́ksíjìn]]
[[zh-yue:氧]]
[[bat-smg:Degounis]]
[[zh:氧]]
| |||