Рилски конгрес: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Бот менува: филозоф... -> философ...
Нема опис на уредувањето
Ред 1:
'''Рилскиот конгрес''' е конгрес на [[Македонска револуционерна организација|Македонската револуционерна организација]], прв општ конгрес по [[Илинденското востание]] и серијата на окружни конгреси низ [[Македонија]]. Тој се одржал [[октомври]] [[1905]] година во [[Рилски манастир|Рилскиот манастир]] и траел еден месец.
 
== Собир ==
 
Кон крајот на месец [[септември]], [[1905]] година во [[Софија]] се собрал најголем број од делегатите кој требале да присуствуваат на Конгресот. Во главниот град на Бугарија биле извршени дополнителни советувања на кои дошло до недоразбирање околу местото за одржување на Конгресот. Во [[Софија]], [[Јане Сандански]] побарал Конгресот да се одржи во Македонија и на тој начин да се повлече:
 
{{Цитатник|''чисто внатрешниот карактер и полната независност на Организацијата'' <ref name="HS"><small>''[[Христо Силјанов|Христо Силянов]], "Освободителнитѣ борби на Македония", [http://www.promacedonia.org/obm2/index.html том II Следъ Илинденското възстание], Издателство на Илинденската организация, София, 1943. {{bg}}''</small></ref>}}
 
Сепак најголемиот број од делегатите посочиле дека Конгресот не треба да биде вознемируван од никого и затоа тие предложиле тој да се одржи надвор од границите на Македонија. По преговорите било постигнато компромисно решение Конгресот да се одржи во [[Рилскиот манастир]], во близината на македонската граница.<ref name="HS" />.
 
==Подготовки==
Ред 15:
За овој конгрес биле избрани 22 делегати. Меѓу нив се нашле:
 
*'''''Солунски округ''''' -: [[Борис Мончев]], [[Аргир Манасиев]] и [[Добри Даскалов]]
*'''''Битолски округ''''' -: [[Пере Тошев]], [[Ѓорче Петров]], [[Ѓорѓи Поп Христов]], [[Борис Сарафов]] и [[Павел Христов]]
 
*Скопски округ: [[Даме Груев]], д-р [[Петар Кушев]] и [[Мише Развигоров]]
*'''''Битолски округ''''' - [[Пере Тошев]], [[Ѓорче Петров]], [[Ѓорѓи Поп Христов]], [[Борис Сарафов]] и [[Павел Христов]]
*'''''Струмички округ''''' -: [[Христо Чернопеев]], [[Иван Илиев Ајдински|Иван Илиев]], [[Стоју Хаџиев|Стојо Хаџиев]] и [[Мануш Георгиев|Мануш Ѓорѓиев Турновски]]
 
*'''''СкопскиСерски округ''''' -: [[ДамеЈане ГруевСандански]], д-р [[ПетарИлија КушевБалтов]] и [[МишеЛазар РазвигоровТомов]]
*'''''Одрински округ''''' -: [[Лазар Маџаров]], [[Климент Шапкаров]], [[Стамат Икономов]] и [[Петар Васков]]
 
*'''''Струмички округ''''' - [[Христо Чернопеев]], [[Иван Илиев Ајдински|Иван Илиев]], [[Стоју Хаџиев|Стојо Хаџиев]] и [[Мануш Георгиев|Мануш Ѓорѓиев Турновски]]
 
*'''''Серски округ''''' - [[Јане Сандански]], [[Илија Балтов]] и [[Лазар Томов]]
 
*'''''Одрински округ''''' - [[Лазар Маџаров]], [[Климент Шапкаров]], [[Стамат Икономов]] и [[Петар Васков]]
 
Од избраните делегати на конгресот не присуствувале [[Христо Чернопеев]] и [[Петар Васков]].
Ред 31 ⟶ 26:
=== Тајно гласање ===
 
Било спроведено тајно гласање на кое за претседател на Конгресот бил избран [[Даме Груев]], како и двајца секретари: [[Аргир Манасиев]] <ref name="AM"><small>''Македония и пламъци, Спомени на Аргир Манасиев, 158.''</small></ref> и [[Илија Балтов]] <ref name="HS" />. Треба да се истакне дека последните задгранични преставниципретставници, [[Христо Татарчев]] и [[Христо Матов]], не биле избрани за делегати од ниту еден округ, како и задграничниот преставникпретставник на Скопскиот округ, [[Иван Гарванов]].
 
=== Состав ===
Ред 58 ⟶ 53:
=== Решенијa и одлуки ===
==== Точка еден ====
Идејата за едновремено востание не била реализирана поради нерамномерниот развој на месните организации во подготвителниот период, поради што дошло до делумни востанија<ref name="DG"><small>''Даме Груев - Спомени, Коресподенција, Предговор, съставителство и бележки: Цочо Билярски, София, 1999''.</small></ref>. Меѓудругото се зборувало за непочитување на правилниците на организацијата, разликите во агитацијата на дејците, нередовното финансирање, финансиските злоупотреби, слабото учество на градското востание во востанниетовостанието, недостатокот на легални раководни дејци и соодветен војводски и четнички кадар и преголемото влијание на четничкиот институт.<ref name="DG" />.
 
==== Точка два ====
Организацијата продолжува да ја смета сенародната воружена борба против турската власт како крајно средство на својата борба за премавнување на турскиот режим.<ref name="DG" />. Било заклучено дека востание треба да дојде како резултат на една подолга револуционерна дејност сред населението. Организацијата е против востание кое би било предизвикано од надворешни влијанија и политички калкулации. Организацијата треба да ја засили агитацијата сред населението затоа што тоа треба да биде носител на борбата и таа треба да прозилегува од него, а не само од четите. На сите насилстава од страна на државата треба да се одговори со одмазда, по ова прашање се оставило лична иницијатива. Организацијата иако е револуционерна по својата идеологија и методи таа си поставила здача да се занимава и со економскиот и културниот живот на населението и да го потикнува таквиот развој. Организацијата нема да се противи на легалната дејност на неселнието против насилствата на власта <ref name="DG" />.
 
==== Точка три ====
Ред 69 ⟶ 64:
=====Две струи =====
 
Според [[Христо Силјанов]] по ова прашање дошле во судир две струи кои имале различна концепција по ова прашање. Двете струи Силјанов ги нарекува: ''радикално - реформска'' и ''умерено - конзервативна'' <ref name="HS" /><ref name="DMzS"><small>''Во постарата литература првата групација се нарекува левица, а втората како десница. Во поновата литература двете струи се нарекуваат реформско-демократска и конзервативно-централистичка.''</small></ref>. На овој Конгрес најситакнатинајистакнати преставниципретставници на првата групација биле [[Пере Тошев]], [[Ѓорче Петров]] и [[Јане Сандански]], тие ја имале наклонетоста на најголемиот број на делегати. Оваа крило се залагало за децентрализација и демократизација на Организацијата, широка примена на изборното начело,. а наНа страната на оваа група застанал и [[Борис Сарафов]] сакајќи мана тој начин да добие амнестија од обвиненијата. На чело на другата групација застанал [[Даме Груев]] кој се залагал за зачувување на централистичкиот хиерархиски поредок. Меѓутоа тој ја немал подршкатаподдршката на најголемиот број на делегати и затоа бил подготвен на компромис, а зад него зстаналезастанале [[Аргир Манасиев]], [[Борис Мончев]], [[Лазар Маџаров]], [[Стамат Икономов]] и [[Добри Даскалов]]. <ref name="HS" />. По дваесет дневна расправа меѓу двете групи Конгресот ги прифатил новиот Устав и Правилник на Организацијата. [[Христо Силјанов]] истакнува дека новоусвоените акти биле компромисно решение меѓу двете групации:
 
{{Цитатник|''со чуствително наклонување на лево''<ref name="HS" />}}
 
и дека отстапките за компромисот биле направени од ''умерено - конзеравтивнотоконзервативното крило''. ОвааИако констатација на[[Христо Силјанов]] какоистакнува таквадека влеглабил вопостигнат литературатакомпромис, во постарата литература се говори за две крила ''левица'' и ''десница'', при што преовладува ставот дека влијанието на ''левицата'' преовладал на овој конгрес иако [[Христо Силјанов]] истакнува дека бил постигнат компромис. Дополнителна кофузија е поделбата на левица и десница, кога е познато дека [[Борис Сарафов]] застанал на странастраната на ''радикално - реформска крило'' кое во постарата литература се нарекува како ''лево крило'', а [[Даме Груев]] бил на чело на ''умерено - конзервативната струја'', во постарата литература познато како ''десно крило''.<ref name="HS" /> <ref name="BUG"><small>''Въ тѣзи разисквания се сблъснаха дветѣ известни намъ течения — радикално-реформаторското и умѣрено-консервативното. Макаръ че нѣкои отъ най-влиятелнитѣ вдъхновители на първото (марксистътъ Димо хаджи Димовъ, писательтъ А. Страшимировъ и др.), отсѫтствуваха, демократичнитѣ начала и децентрализацията въ управлението бидоха блѣскаво защитени отъ Г. Петровъ и П. Тошевъ, при подкрепата на Я. Сандански и други отчаяни лѣвичари. Отсѫтствуваше отъ конгреса и най-упоритиятъ привърженикъ на умѣреностьта въ преобразованията, Хр. Матовъ, който и съ перо и съ слово не престана, въ продължение на две години, да доказва пакостьта отъ крайни и неприложими реформаторски тежнения. Съ своята упоритость той бѣше си навлѣкълъ неприязъньта на лѣвичаритѣ, а като задгранични представители, сиречь членове на единствения редовно функциониращъ презъ цѣлия периодъ отъ възстанието до конгреса, общоорганизационенъ висшъ институтъ, той и д-ръ Хр. Татарчевъ бѣха станали прицѣлна точка на всѣкакви критики и нападки. Поради това и двамата, въпрѣки грамаднитѣ си заслуги презъ време на междуцарствието, не можаха да попаднатъ между конгреснитѣ делегати. Наистина, умѣрено-консервативното течение се застѫпваше въ конгреса отъ най-авторитетния деятель въ вѫтрешностьта, Д. Груевъ. Той обаче, било поради природната си склонность къмъ практическитѣ постижения по пѫтя на взаимнитѣ отстѫпки, било поради заемания председателски постъ, остана и тукъ вѣренъ на своята примирителна тактика. Все пакъ централистичната система и умѣрениятъ реформизъмъ броеха множество убедени привърженици, като Л. Маджаровъ, Ст. Икономовъ, П. Васковъ, Добри Даскаловъ и др. и намѣриха въ конгреса горещи защитници въ лицето на Б. Мончевъ, А. Манасиевъ и др... [http://www.promacedonia.org/obm2/index.html Хр. Силянов, том II Следъ Илинденското възстание]''</small></ref>
попаднатъ между конгреснитѣ делегати. Наистина, умѣрено-консервативното течение се застѫпваше въ конгреса отъ най-авторитетния деятель въ вѫтрешностьта, Д. Груевъ. Той обаче, било поради природната си склонность къмъ практическитѣ постижения по пѫтя на взаимнитѣ отстѫпки, било поради заемания председателски постъ, остана и тукъ вѣренъ на своята примирителна тактика. Все пакъ централистичната система и умѣрениятъ реформизъмъ броеха множество убедени привърженици, като Л. Маджаровъ, Ст. Икономовъ, П. Васковъ, Добри Даскаловъ и др. и намѣриха въ конгреса горещи защитници въ лицето на Б. Мончевъ, А. Манасиевъ и др... [http://www.promacedonia.org/obm2/index.html том II Следъ Илинденското възстание]''</small></ref>, во постарата литература како ''десно крило''.
 
===== Промена на името =====
 
И покрај струењата бил постигнат компромис и бил усвоен новиот [[Устав на ВМОРО|Устав]] и Правилник според кој организацијатаОрганизацијата добила ново официјално ново име
 
{{Цитатник|''Внатрешна македоно-одринска револуционерна организација (ВМОРО)''<ref name="HS" />}}
Ред 84 ⟶ 78:
===== Избор на членови за раководните тела=====
 
Врз основа на штотуку усвоените нови акти за членови на [[Централен комитет на МРО|ЦК]] биле избрани: [[Дамјан Груев]], [[Пере Тошев]], [[Тодор Поп Антов]], во ПреставничкотоПретставничкото тело влегле - [[Ѓорче Петров]], [[Петар Поп Арсов]] и [[Димитар Стефанов]], за редактор на [[Револуционерен лист]] бил избран [[Димо Хаџи Димов]]. За ревизори на Организацијата биле избрани [[Иван Гарванов]], [[Никола Пушкаров]] и [[Борис Сарафов]], меѓутоа тие не ја прифатиле должноста . <ref name="KP"> <small>''36 години во ВМРО - Спомени на Кирил Прличев, издателство ВЕДА-МЖ, 1999, ISBN 954-8090-01-5''</small></ref>.
 
=====Административно устројство=====
Ред 92 ⟶ 86:
===== Судство =====
 
Било констатирано дека Организацијата има законска можност да воспостави строго правосудство. Сите приватни дела помеѓу христијаните треб ло да се разгледуваат во специјални - граѓански судови. Овие судови требало да бидат арбитери за спогодување и изгладување на споровите меѓу христијаните. За да се избегнат неправедности судовите се подложуваат на контрола, а судските решенија требало да се спроведуваат преку комитетите <ref name="DG" />. Меѓутоа комитетот немал право да се меша во работата на граѓанаскитеграѓанските судови , а во негова надлежност биле само организациските прашања и проблеми согласност Правилникот.
 
===== Финансии =====
 
Редовната чланарина и понатаму останала основен извор на приходи, а Конгресот го отфрлил прдлогот за наложување на данок врз населението. Било предвидено дека дел од челнскитечленските вносови можеле да се внесуваат и во натура <ref name="DG" />. Во општите трошоци на Организацијата влегувале финансиските средстав за издршка на затворениците, чети, оружје, издршка на семејствата на настраданите дејци и друго.
 
===== Културно - економска дејност=====
 
Конгресот одлучил дека Организацијата мора да се залага за воведување на задолжително образование до четврто оделение и за отварање на основни училишта каде што нема. За возрасните се препорачало отварање на вечерни и неделни училишта за описменување на населнието и запознавање со прават кои ги ужива од држават. Дополнително на тоа Организацијата требало да се залага за отварање на библиотеки и морално влијание врз населението <ref name="DG" />. Орагнизацијата треба да се страми да ги острани разните матерјални и морални појави кои се јавуваат поради обичаите и вековните заблуди. Населението да се убеди непотребо да не троши при свадби и разни обреди, да се избегнуваат женидби на малолетници и женидби со прислила на домашните, да се искорени суеверието. Во однос на екомескиот дел било одлучено Организацијата да се стреми да го ослободи населението од економската експлатација и премавнување на чифлигарскот систем <ref name="DG" />.
 
====Четврта точка ====
 
Конгресот одлучил при ''ПреставничкотоПретставничкото тело'' да се формираа одделен комитет кој ќе се грижи за доставување на различна литература, да се формира посебен книжевен фонд за издавање на книги, брошури и специјален весник за населението во [[Македонија]]. Било допуштено самата Организација да откупува и распространува книги и други изданија независно од тоа дали се прифатливи за самата Организација <ref name="DG" />. Било решено Организацијата при изнесувањето на своите ставови и погледи да ги изразува преку притурака (додток) во својот официјален орган.
 
==== Пета точка ====
 
Конгресот потенцирал дека Организацијата ќе се спроистависпротивстави на сите постапки на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]] кои се насочени ''во духот на бугарските државнички национализам'' затоа што се штетни на оргнанизацискитеорганизациските цели. Во однос на надворешните пропаганди било истакнато дека:
 
{{Цитатник|''1) Да се сочува слободата на верат, убедувањето и националното чуство на секој човек во Македонија и Одринско, спротиставување на секоја леглана пропаганда која го одвлекува неселението од Организацијата и нејзината револуционерна активност 2) ВМОРО најостро ги осудува нелегалните дејства на пропагандите. Грчките и српските чети ќе се сметаат за органи на соодветните влади. Како такви ќе бидаат проследувани со сите сили и средства, бидејќи се орудија на држави и влади кои сакаат да ја завладеат организациската територија, а со тоа биле против автономијата на Македонија и Одринско'' <ref name="DG" /> }}
 
Во однос на [[Македонска емиграција во Бугарија|македонската емиграција ]], Претставничкото тело требало ја искористи македономакедонско-одринската емиграција во [[Бугарија]] во интерес на ослободителното дело и Организацијата. Во однос на [[Врховисти|врховистите]], односно групата околу [[Иван Цончев]], било решено да се расчисти за секогаш,. Затоа Конгресот испратил:
 
{{Цитатник|''Соопштение до групата македонски дејци наречени Врховисти'' <ref name="HS" />}}
Ред 120 ⟶ 114:
{{Цитатник|''Организацијата за напред по никаков начин не може да трпи на своја територија никакви други групи и корпорации... Таа ќе ги прогонува по секоја цена и со сите сили активните дејци на таквите групи и корпорации како опасни непријатели на ослободителното дело, а нивните водачи подлежат на сите строгости на Уставот и Правилникот, предвидени за пакосниците на ослободителното дело и злосторниците на нашата татковина, каде и да се наоѓаат тие, биле членови на Организацијата или не... Организацијата со своите нови наредби дава широка слобода за членување во неа... без разлика на народнсот, место на раѓање и убедување... гореизложеното решение му отвара пристап во Организацијата на секого и со секого се надева да ги види во своите редови обединети силите на сите искрени и вистински приврзаници на ослободителната револуционерна борба против турскиот режим во Македонија и Одринско'' <ref name="HS" />}}
 
Организацијата ги поканила [[врховисти]]те доброволно да ја растураат својата група и да го прекратат својот сепаратизам, а на крајот било подвлечено дека Соопшението не дава можност за преговори туку се бара категоричен одговор. Сосема неочекувано за многумина, [[Иван Цончев]] се обратил писмено до Конгресот приваќајќи го барањето на [[ВМОРО]] и истакнувајќи дека ''Врховниот комитет'' го изгубил своето значење, дека тој се распаднал на повеќе групи, а дека тој е преставникпретставник на онаа група во [[Бугарија]]. Меѓу другото Цончев истакнал дека сака да постигне единство со [[ТМОРО]] и дека ќе ги извести своите приврзаници за тоа. До формално слевање на врховистите во [[ВМОРО]] меѓутоа Цончев ги повлекол своите луѓе од [[Македонија]] и неговата група престанала да постои.
 
====Обвинението против Борис Сарафов ====
 
Одговорноста на [[Борис Сарафов]] како и на другите дејци на Организацијата биле оставени за на крајот од дневниот ред, бидејќи оваа прашање било најделикатно. Сарафов бил обвинуван од сите страни и за секакви дејствија, дека земал пари од српската влада, за пропуштање на српски чети, за препраќање на свои чети во [[Македонија]], давање пари на разни службеници со што предизвикувал раскол и ресипништворасипништво. Според [[Христо Силјанов]] фактите биле толку силни што Сарафов:
 
{{Цитатник|''не можел, а да не се чуствувачувствува за грешник'' <ref name="HS" />}}
 
Главни обвинители на Конгресот бил [[Јане Сандански]] и серчани. Тие биле подржаниподдржани од струмичаните како и од реформските делегати, а против Сарафов биле и делегатите од Битолскиот и Солунскиот округ под влијание на [[Дамјан Груев]], нивни преставникпретставник бил [[Борис Мончев]] <ref name="HS" />. Сарафов морал да се брани и затоа го обвинил [[Јане Сандански]] за пасивност при [[Илинденското востание]], а на [[Дамјан Груев]] му дофрлил што дозволил да биде грабматграбнат од просрпскиот војвода [[Мицко Крстевски]]. Единствен кој застанал на страната на Сарафов бил [[Ѓорче Петров]] кој пак добил поткрепа од страна на Пере Тошев дека амнестирањето на обвинетите е најдобро решение со што би се разрешило заплетканото прашање. Улогата на миротворец требало да ја одигра непомирливиот противник на СарфовСарафов, самиот [[Јане Сандански]]. На изнанедување на многумина Сандански истакнал дека во минатото сите грешеле, дека е потребно сплотување и помирување, да се остави минатото. Во тој дух се изјаснил и [[Ѓорче Петров]], а подршкаподдршка дал и [[Даме Груев]]. На крај конгресот изгласал опша амнестија за сите обвинети вклучително и [[за Борис Сарафов]] .<ref name="HS" />.
 
== Значење ==
 
На Конгресот присуствувале најголемите дејци на Организацијата, тоа бил најголем собир по [[Илинденско востание|Илинденското востание]], на Конгресот биле потврдени старите проинципи но биле донесени и нови решенија кој ги допирале сите сфери на општестевниот живот во [[Македонија]] и [[Одринско]]. Организацијата повторно застанала на патот на пропагнадите и надворешните влијанија и бил направен обид засекогаш да се стави крај на [[врховисти]]те, меѓутоа неуспешно бидејќи тие се слеале во самата Организација и го продолжиле своето делување. На Конгресот било постигнато единство кое траело кратко, бидејќи вториот општ конгрес никогаш не се одржал.
 
== Извори ==
Ред 139 ⟶ 133:
== Литература ==
 
* Историја„Историја на македонскиот народнарод“, книга втора, издава нипНИП Нова Македонија - заедница за издавачка дејност, книги, периодика и публицистика - Скопје, Скопје, 1969 година.
* Документи„Документи за борбата на македонскиот народ за самостојност и за национална државадржава“, том еден, УниврзитетУниверзитет Кирил и Методиј - Факултет за философско - историски науки, Скопје, 1981.
* [[Христо Силјанов|Христо Силянов]], "Освободителнитѣ борби на Македония", [http://www.promacedonia.org/obm2/index.html том II Следъ Илинденското възстание], Издателство на Илинденската организация, София, 1943. {{bg}}