Википедија:Неутрална гледна точка: Разлика помеѓу преработките

Официјално начело на [[Википедија]] е дека сите статии треба да бидат напишани според '''неутрална гледна точка'''. Според основачот на Википедија, [[Џимбо Велс]], НГТ е апсолутна и за неа не важи компромис. Видете [http://mail.wikipedia.org/pipermail/wikien-l/2003-November/008096.html] (на англиски).

 

Политиката на '''неутрална гледна точка''' означува дека сите статии треба да бидат пишувани, без [[предрасуда|предрасуди]], прикажувајќи ги, праведно, сите гледни точки.

 

 

 

 

Во Википедија, ги користиме зборовите "непристрасен" и "неутрална гледна точка" на прецизен начин што е различен од вообичаеното разбирање:

:Статиите без предрасуди ги ''опишуваат'' дебатите праведно, наместо да се ''залагаат'' за некоја страна на дебатата. Бидејќи сите статии се уредувани од луѓе, ова е тешко бидејќи луѓето се инхерентно пристрасни.

 

 

''Општата енциклопедија е збир на синтетизирано знаење прикажано преку неутрална гледна точка. Колку што е возможно, енциклопедиското пишување треба да стои настрана од завземање на некој одреден став, '''освен''' ставот на неутрална гледна точка.''

''[[Џимбо Велс]], основач на Википедија''

 

 

Википедија е општа енциклопедија, што значи дека таа е приказ на човечкото [[знаење]] со извесен степен на генерализација. Но човечките суштества не се сложуваат за различни случаи; кај секоја тема за која постојат конкурентски гледни точки, секоја гледна точка прикажува различна идеја за тоа што е вистината, и толку колку што нејзините гледишта се спротивни на останатите, толку нејзините припадници веруваат дека останатите гледни точки се ''погрешни'' и затоа не се ''знаење''. Кога постои разидување за тоа што е вистина, тогаш има разидување за тоа што ја гради вистината. Википедија функционира бидејќи таа е заедничка работа; но, додека соработуваме, како може да го решиме проблемот на бескрајните "[[војни на изменување]]" (edit wars) во кои една личност тврди p, додека некоја друга личност го менува текстот така што тој тврди не - p ?

Постои и друга причина за да се посветиме на оваа политика. Имено, кога на читателите им е јасно дека не очекуваме од нив да прифататат одредено мислење, тоа ги ослободува да размислат, охрабрувајќи ја нивната ''интелектуална независност''. Тоталитарните влади и догматските институции насекаде може да најдат причини да и' се спротистават на Википедија, ако успееме во спроведувањето на нашата непристрасна политика: претставувањето на многу конкурентни теории за различен спектар на теми сугерира дека ние, креаторите на Википедија, веруваме во способноста на читателите сами да го формираат своето мислење. Текстовите што прикажуваат повеќе гледни точки правично, без да бараат читателот да прифати некоја од нив, се ослободувачки. Неутралноста е против догматизмот, и скоро секој кој работи на Википедија може да се сложи дека ова е добро.

 

 

Одговорот на ова прашање не е очигледен, и често се јавуваат недоразбирања. Постојат многу останати валидни интерпретации за "непристрасно", и "неутрално". Поимот на "непристрасно пишување" што ја сочинува оваа политика на Википедија е "претставување на спротиставените гледишта без да се донесуваат заклучоци за нивната точност". Ова бара понатамошно разјаснување, и тоа расјаснување следи во наредниот дел од текстот.

Политиката на неутрална гледна точка не е да се кријат различните гледни точки, туку да се прикаже различноста на гледните точки. Во случај на контроверзи, јаките страни и слабите страни на секоја страна ќе бидат прикажани, без да се завземе страна. Фактите, сами по себе, се неутрални, но едноставната акумулација на факти не може да биде неутрална гледна точка. Ако само се прикажат фактите на една гледна точка во една статија, статијата сѐ уште не би била неутрална.

 

 

Многу битки меѓу гледните точки би биле многу полесни преку практикување на добро истражување. Фактите не се гледни точки сами по себе. Затоа, лесен начин да се избегне давање на изјава што промовира нечија гледна точка е да се најде угледен извор и да се цитира изворот. Ова е лесен начин да се опише страна на дебатата без да се промовира гледиште. Трикот е да се најдат најдобрите и најугледните извори, колку што е возможно. Обидете се во библиотеката да најдете добри книги и статии од весници, и барајте ги онлајн изворите на кои најмногу може да се потпрете. Малку теренска работа може да заштеди многу време при оправдувањето на некоја подоцнежна изјава.

Уште една важна напомена е дека иако еден факт не е гледна точка сама по себе, додавањето на факти, без разлика колку добро цитирани, само од една страна на дебатата е проблем на прикажување на само една гледна точка. Најдете факти што не се ни од едната ни од другата страна и '''цитирајте го изворот'''.

 

 

Понекогаш даваме алтернативна формулација на политиката на непристрасност: тврдете факти, вклучувајќи и факти за мислења, но не ги бранете мислењата сами по себе. Постои разлика меѓу факти и вредности, или мислења. Под "факт", ние мислиме "дел од информација за кој не постои сериозен спор". Во таа смисла, дека некоја анкета произвела испечатен резултат е факт. Дека Марс е планета е факт. Дека Сократ бил философ е факт. Никој сериозно не спори за некое од овие нешта. Затоа, ние можеме да се осеќаме слободни да ги ''тврдиме'' фактите, колку што можеме.

Но, не е ''доволно'', да се искаже политиката за непристрасност на Википедија, со самото тоа што ќе се каже дека ние треба да искажуваме факти, а не мислења. Кога се искажува факт за ''мислење'', важно е ''исто така'' да се искажат факти за ''конкурентските мислења'', и тоа на тој начин да не се наведува дека некои од тие мислења е точно. Исто така е генерално важно да се наведат фактите за причините позади гледиштата, и да се разјасни кој стои зад нив. (Често најдобро е да се цитира истакнат претставник на гледиштето).

 

 

Ако имаме намера да ги опишеме споровите правично, ние треба да ги прикажеме конкурентските гледишта со конзистентно позитивен, добронамерен тон. Многу статии завршуваат со коментар на едната страна, ''иако'' се прикажани двете гледни точки. Дури и кога темата е прикажана со факти, а не со мислење, статијата сѐ уште може да зрачи со една позиција преку избор на кои факти ќе одат, а кои не, или уште посуптилно преку нивната организација; на пример, одбивање на спротивните гледишта, преку правење да изгледаат многу полошо отколку да би биле собрани во секција за спротиставени мислења.

Наместо тоа, ние би требало, да пишуваме статии со тон со кој ''сите'' позиции се задоволително прикажани, со тоа што би требало да се има ум квалификацијата за екстремно малцинските гледишта. Да ги прикажеме сите значајни, конкурентски гледишта добронамерно. Ние можеме да пишуваме со став дека тоа и тоа е добра идеја, со исклучок на тоа што од гледиштето на некои недобронамерници, подржувачите на односното гледиште го превиделе тој и тој детал.

 

 

Посебен случај е изразувањето на естетските мислења. Статиите на Википедија во врска со уметност, уметници и други креативни теми (на пр. музичари, глумци, книги, итн.) тендираат да бидат занесени. На ова не е местото во една енциклопедија. Ние може да не се сложиме дека тој-и-тој не е најголемиот гитарист во историјата, но би било важно да опишеме како некој уметник или некое дело е прифатено од општата публика или од истакнати стручњаци. Обезбедувањето на општ поглед на вообичаените интерпретации на едно креативно дело, препорачливо со цитати или референци од познати поединци што ја промовираат таа интерпретација, е соодветно. На пример, дека [[Шекспир]] е еден од најголемите драмски писатели на англиски јазик а малку знаење што некој може да го добие од енциклопедија. Сепак, во интерес на неутралноста, мора истотака да се напомене дека повеќе реномирани експерти сметаат дека постојат јаки докази дека авторот на многу од делата припишувани на Шескпир е всушност неговиот современик [[Кристофер Марлоу]] (т.н. „[[Марловска теорија]]“). Имајте во предвид дека определувањето на тоа како некој уметник или дело се прифатени од јавноста или критиката може да бара одредено истражување; но тоа мислење, а не субјективното мислење на писателот на Википедија статија, е тоа мислење што е релевантно.

 

 

Тие кои постојано се обидуваат да ги прогураат своите гледишта за политички теми, и кои изгледа дека не се грижат дали останатите гледни точки се прикажани правично, ја прекршуваат политиката за непристрасност ("пишувај непристрасно"). Но, политиката повлекува дека е наша работа да зборуваме за другата страна, а не само да ги браниме само нашите гледишта. Ако не се посветиме себеси во тоа, Википедија ќе биде послаба. Ние сите треба да сме вклучени во објаснување на гледните точки на другите, колку што е возможно подобронамерно.

 

 

 

Може да биде од помош разгледувањето на еден пристрасен текст и како Википедијанците го направија биде барем релативно непристрасен.

Постојат многу други успешни приказни за статии кои го започнале својот живот буквално како пропагандни тиради, но се фино исчистени од луѓе кои се залагаат за прикажување на сите гледишта јасно и добронамерно.

 

 

Корисникот на англиската википедија [[:en:User:Karada|Karada]] го даде следниот совет во врска со

 

 

 

Тоа што следи е листа на чести приговори, или прашања, во врска со политиката на Википедија за непристрасност, следена од одговори.

 

 

''Секој со некаква философска софистикација го знае тоа. Па као може да ја сфаќаме политиката за "неутралност" сериозно? Неутралноста, недостигот на предрасуди, не е возможен.''

Да, е, посебно кога се работи за статии што бараат интернационална перспектива. Присуството на статии напишани од американска или британска перспектива е едноставно одраз на фактот дека има многу американски и британски граѓани кои работат на проектот, што од друга страна е одраз на фактот што многу од нив се онлајн. Ова е постоечки проблем што треба да се корегира со активна соработка на луѓе од други земји. Но наместо да ја воведат нивната културална пристрасност, ти треба да настојуваат да ги подобрат статии преку отстранување на сите примери на културална пристасност што ќе ги стретнат. Ова не е проблем само на англиската Википедија. Википедијата на француски јазик може да одразува француска пристрасност, јапонската Википедија може да одразува јапонска пристрасност, и така натаму.

 

''

Политиката на неутралност понекогаш се користи како изговор за да се избришат текстови кои изгледаат пристрасно. Не е ли ова проблем?''

[[af:Wikipedia:Neutrale standpunt]]

[[als:Wikipedia:Neutraler Standpunkt]]

[[ar:ويكيبيديا:وجهة النظر المحايدة]]

[[ast:Uiquipedia:Puntu de vista neutral]]

[[be:Вікіпедыя:Нейтральны пункт гледжання]]

[[be-x-old:Вікіпэдыя:Нэўтральны пункт гледжаньня]]

[[bs:Wikipedia:Neutralno gledište]]

[[ca:Viquipèdia:Punt de vista neutral]]

[[co:Wikipedia:Puntu di vista neutru]]

[[cy:Wicipedia:Safbwynt niwtral]]

[[da:Wikipedia:Skriv Wikipedia fra et neutralt synspunkt]]

[[el:Βικιπαίδεια:Ουδετερότητα]]

[[en:Wikipedia:Neutral point of view]]

[[es:Wikipedia:Punto de vista neutral]]

[[eu:Wikipedia:Ikuspegi neutrala]]

[[fa:ویکی‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف]]

[[fr:Wikipédia:Neutralité de point de vue]]

[[fy:Wikipedy:Objektivens]]

[[gl:Wikipedia:Punto de vista neutral]]

[[hy:Վիքիփեդիա:Չեզոք տեսակետ]]

[[ig:Wikipedia:Neutral point of view]]

[[is:Wikipedia:Hlutleysisreglan]]

[[it:Wikipedia:Punto di vista neutrale]]

[[jv:Wikipedia:Cara ndeleng nétral]]

[[ka:ვიკიპედია:ნეიტრალური თვალსაზრისი]]

[[lb:Wikipedia:Neutralitéit]]

[[lt:Vikipedija:Neutralus požiūris]]

[[mg:Wikipedia:Fijerena tsy mitongilana]]

[[ml:വിക്കിപീഡിയ:സന്തുലിതമായ കാഴ്ച്ചപ്പാട്]]

[[ms:Wikipedia:Pandangan berkecuali]]

[[nl:Wikipedia:Neutraal standpunt]]

[[no:Wikipedia:Objektivitet]]

[[pl:Wikipedia:Neutralny punkt widzenia]]

[[pt:Wikipedia:Princípio da imparcialidade]]

[[ro:Wikipedia:Punct de vedere neutru]]

[[ru:Википедия:Нейтральная точка зрения]]

[[sco:Wikipedia:Whit NPOV is]]

[[simple:Wikipedia:Neutral point of view]]

[[sk:Wikipédia:Nestranný uhol pohľadu]]

[[sl:Wikipedija:Nepristranskost]]

[[sr:Википедија:Неутрална тачка гледишта]]

[[sv:Wikipedia:Neutral synvinkel]]

[[ta:விக்கிப்பீடியா:நடுநிலை நோக்கு]]

[[te:వికీపీడియా:తటస్థ దృక్కోణం]]

[[th:วิกิพีเดีย:มุมมองที่เป็นกลาง]]

[[tr:Vikipedi:Tarafsız bakış açısı]]

[[uk:Вікіпедія:Нейтральна точка зору]]

[[vi:Wikipedia:Thái độ trung lập]]

[[yi:װיקיפּעדיע:נייטראל]]

[[zh:Wikipedia:中立的观点]]