|
'''Бертранд Расел''' ([[анг.]] ''Bertrand Russell''), ([[18 мај]] [[1872]] - [[2 февруари]] [[1970]]), англиски [[философ]], кој беше активен во разни области од научната, философска и општо културната дејност. Студираше [[математика]] и [[физика]] во [[Кембриџ]]. Во [[1950]] година ја доби [[Нобеловата награда за литература]]. Беше на чело на антинуклеарното движење во Британија и претседател на [[Суд за утврдување на воените злосторства во Виетнам|Судот за утврдување на воените злосторства во Виетнам]].
Уште во млади години се заинтересирал за математиката и математичката филозфија. Во таа смисла тој ја пишува едната од својте најрани работи која се однесува за Лајбниповата филозофијафилософија. Потоа тој е привлечен од работите на Пеано и неговата школа собрана околу математичките формулари, кој се интересирашеза основите на математиката и изработи погоден симболизам за мивното узразување. Наскоро тој се запозна со работите на Фреге и ја откри сета нивна величина и сето знаење. Тој резултатите на школата на Пеано и Фреге ги обипшти и ги разви на класичен начин, достигајќи врвен дострел во тритомната „[[Принципија Математика]]“, дело што тој го напиша заедно со Вајтхед, англиски филозоффилософ и математичар.
Спротиставувајќи се на апсолутниот идеализам на Бредли и другите неохегелијанци во Англија, Расел, како и филозофотфилософот Мур,изградија сваЌење кое сметаше дека трба да се оди во насока нанаивниот материализам, кој признава дека не е вистина само знаењето за Апсилутот, знаењето за тоталитетот на нрштата, туку и знаењето за парциалното, посебното. Ова го води кон тврдењето дека релациитене се внатрешни својства на предметите, туку дека тие се во однос на предметот нешто надвореѓшно. Отаму релационите судови не можат да се сведат на атрибутивни, туку преставуваат нешто самостојно. Така кај асиметричните релации (е поголем), (е помал) не може да се каже дека тие се својства на предметите, бидејЌи ние можеме предметот А да го определиме како голем или мал, зависно од тоа со каков друг предмет тој се сооднесува.
Сепак, Расел увидува дека на секое нешто за што може да се зборува со смисла не може да му се придаде реално постоење. Затоа Расел со теоријатаза сведување на основните поими на нај мала мера и изведувањето на сите други од нив настојува проблемот за природата на поимите да го остави отворен.
Големо влијание во науката и филозофијатафилософијата изарши Раселовото делење на исказите на смислени и бесмислени. Тоа произлезе во врска со логичките парадокси што Расел ги откри кај Фреге, како и парадоксите на теоријата на множеството што тој ги откри кај Кантор. Ова разликување Расел го направи во својата прочуена теорија на типовите. Според оваа теорија, треба да се прави разлика меѓу вистинските и лажните искази, т.е. на исказите со смисла, смислените оскази, и бесмислените оскази кои не се ни вистински ни лажни. До ова Расел доШол расудувајЌи дека за една реченица да биде смислена не е достатно таа да биде образувана според граматичките правила. Не е достатно да се води сметка само за редот на зборовите во реченицата, за местото на [[субјект]]от и [[предика]]тот, итн, бидејќи има сосема добро формирани реченици кои при сето тоа пак се брсмислени, на пример кога ке речеме: Цезар е прост број. Отаму се потребни дополнителни правилакој ке забрануваат и такви реченици и со тоа ќе ја стеснат употребата на граматичките правила.
За да ги одбегнеме овие и сличните парадокси којшто го уриваат сето она Што се сремеше Фреге, Расел се зафати да изработи една теорија која стана прочуена и им зададе многу маки на математичарите и логичарите. Тоа е теоријата на типовите. Оваа теорија се состој во следново: Според Расел постојат различни логички типови: индивидуи, класи, класи од класи, класи од класи од класи итн. Исказите што се однесуваат на индивиуите се разликуваат од исказите што се однесуваат на оние на класите, и од оние за класите од класи. Така имаме исказаи од прв ред, искази од втор ред итн. Затоа еден предикат може да има смисла само во тој случај ако стој до определен тип на субјект.
|
