Јулијан Отпадникот: Разлика помеѓу преработките

'''Флавиј Клаудиј Јулијан''' ([[Латински јазик|лат.]]Flavius Claudius Iulianus),([[331]] или [[332]] - [[363]] год.) е [[Византија|византиски]] император од Константиновата династија. Последниот пагански римски император, филозоффилософ и ретор. Познат во историјата со прекарот Отпадник, а понекогаш и како Јулијан II.

Се родил во [[Константинопол]] во семејството на [[Јулиј Константиј]] (консул во [[335]] година), брат на [[Константин Велики]], и неговата втора сопруга Василина, двајцата христијани. Мајка му умрела скоро по неговото раѓане, а во [[337]] година како дете Јулијан го видел убиството на својот татко, извршено по наредба на чичко му [[Константиј II]]. Тој и неговиот полубрат [[Гал]] прво растеле во [[Витинија]], а потоа во императорската вила Мацелум, [[Кападокија]], [[Мала Азија]]. За нивното воспитание се грижел арианскиот епископ на [[Никомедија]] [[Еусебиј]]. За разлика од Гал, којшто бил свиреп и распуштен, Јулијан многу читал, имал одлична памет, освен грчки знаел и латински. Со голема желба учествувал во воените вежби, бил мошне мобилен и силен иако не бил висок. На 18 годишна возраст се преселил во Константинопол. Бидејќи му се допаѓало да се шета низ градот како обичен човек и да зборува со луѓето, почнале да зборуват за него дека би можел да управува добро со Римската империја. Тоа го загрижило императорот и наскоро по тоа го испратил во [[Никомедија]]. Тука се сретнал со [[Максим Ефески]], прочуен со својата омраза кон христијанството. Во тие години почнал да учи [[неоплатонизам]] прво при филозофотфилософот [[Едесиј Кападокијски|Едесиј]], а потоа и при неговиот ученик [[Максим Ефески|Максим]], упорно читал и за пророкувањa. [[354]] година бил повикан во дворот во [[Милано]] и држан таму. На следната година добил дозвола да се школува во [[Атина]], каде што се сретнал со свети [[Григориј Назијански]] и свети [[Василиј Кесаријски]].

Неговата лична религиозност била книжевна филозофскафилософска. Гледал на традиционите митови како на алегории, во кои античките богови се во аспект на филозофскафилософска божественост. Главни зачувани извори се негови слова за [[Хелиос]] и божицата-мајка се пофалби, а не теолошки трактати. Учил магија од Максим, чија система имала голема прилика со неоплатонизмот на [[Плотин]]. Исто така му се допаѓал и [[митра]]измот.

Иако без воено образование Јулијан се покажал како одличен војсководец. Тој веднаш тргнал кон Галија, ја поминал зимата во [[Виена]] вежбајки се упорно. Живеел доволно просто, јадел храната на обичниот војник, спиел завиткан во овчо крзно, а ноќе работел административна работа и пишувал филозофскифилософски дела. Летото на [[356]] година навлегол во Германија. Дел од [[Алемани]]те ги уплашил со самото свое појавување, а други победил во битката кај Бротомаг. Вратил под римска власт [[Келн|Колонија Агрипина]]. Барбарите биле победени но не и покорени. Тие наново се собирале за судир со римјаните. Јулијан се вратил назад, за да ја помине зимата во [[Сенона]], каде дури бил опсаден од нив неколку месеци. Есента на [[357]] настапил против [[Германци]]те, дошол кај бреговите на реката [[Рајна]] и подигнал старата римска тврдина Три Таберни, наскоро заземена и уништена од Алеманите. Главниот судир со нив се одржал кај градот [[Стразбур|Аргенторатум]], каде со 13000 војска ги поразил [[Алемани]]те ([[Битка кај Стразбур]]). Јулијан решил дека тоа не е доволно и ги бркал на другиот брег на Рајна, палејќи и уништувајќи ги нивните села. Гледајќи го страшното пустошење алеманските цареви понудиле мир. Тој се согласил на десетмесечно примирје и се вратил во Галија. Во [[358]] година ги нападнал и победил и [[Франки]]те, форсирал реката [[Рајна]], опустошил германските земи и востановил тврдините од времето на [[Трајан]]. Франките биле натерани да питаат мир. Им доделил римско поданство и ги населил во [[Токсандрија]]. Следни на удир биле [[Хамави]]те. Многу од нив биле убиени а останатите избркани надвор од границите на империјата, назад во [[Хамаланд]]. На сето ова Константиј II гледал со сомнеж и завист. Тогаш по втор пат се обатил против Алеманите, ја минал [[Рајна]] и навлегол длабоко во [[Германија]]. Разбеснетите војници убивале луѓе и стока, палеле без поштеда. Уплашени алеманските цареви еден врз друг молеле за мир. Јулијан ги задолжил да дадат заробеници и да обезбедат градежен материјал за тврдини. Во [[359]] биле изградени наново сите римски гранични градови. Истата година за трет пат ја преминал [[Рајна]] и победил останатите цареви, коишто не се биле предале и биле присилени да се согласат на мир. Така за четири години војни ја зацврстил западната граница на империјата и добил толку успехи, колку што никој не очекувал од него.

Во однос на административниот кадар, Јулијан барал луѓе од интелектуалните и професионални класи, а исто така и ги задржувал на работа квалитетните службеници и по истекување на роковите, како например ораторот [[Темистиј]]. Изборот на консули во [[362]] година предизвикал повеќе спорни прашања. Префектот на [[Илирик]], [[Клаудиј Мамертиниј]], бил добро примен од сите, сесè додека тој на неговиот генерал Франкот [[Невита]], покажувал дека наспроти своите филозофскифилософски идеали, се уште бил зависен од војската, која го прогласила за император.

Добил поддршка во одговорот на оракулот во старите [[Сибилски книги]], кои „очигледно го поддржуваат преминување на границата годинава“ ([[Амијан Марцелин]], Историја на Рим, XIII, 7), Јулијан тргнал од [[Антиохија]] со 65 000 војска. Решил дека е најпогодно да ја подели војската, за да ја опколи сасанидката престолнина од две страни. Така една војска од 30 000 римјани под водството на [[Прокопиј]] била испратена во [[Ерменија]] со задача да добие поддршка од ерменскиот крал и да нападне од север на Ктесифон. Во истото време Јулијан настапил следејќи го текот на реката [[Еуфрат]] и совладувајќи ги тврдините една по една. Некои од нив се предале сами, други биле заземени со опсада. Победувајќи ги персиските трупи, римската војска дошла до ѕидините на сасанидката престолнина. Пред самите ѕидини на градот поразиле поголемата сасанидска војска ([[Битка кај Ктесифон]]). Наскоро потоа била победена друга уште поголема сасанидска војска. Бидејќи војската на Прокопиј и ерменските трупи не доаѓале, а ѕидовите на Ктесифон се покажале мошне црвсти, во таква состојба Јулијан се откажал да го опсадува и одлучил да се повлече кај римските граници. [[Податотека:Saint Mercurius killing Iulian.jpg|thumb|right|200px|[[Копти|Коптска]] икона, на која свети Меркуриј го убива Јулијан]] Ги запалил вишокот од резервите и сопствената флота, којашто била на реката [[Тигар (река)|Тигар]], и пустошејќи по патот тргнале на север со надеж да наидат на другата римска војска. Кај [[Маранга]] победиле уште една сасанидска војска, која се обидувала да им го пресече патот за повлекување. Во тоа време почнал да се чувствува глад, така што Јулијан наредил да бидат поделени со војниците сите резерви од императорската кујна. На секој начин се обидувал да ги дели со нив тешкотиите и често се изложувал на опасност без некоја потреба. Така кога дознал дека Персијците нападнале еден римски одред, без оклоп, само со штит дотрчал на помош. Во разгорелата се борба бил ранет во раката, но фатален бил убодот од копје, фрлено од кај Персијците, кое го погодило во градите, ги пробило ребрата и се забило во долниот дел на дробот. Трета рана добил во цревата. Така ранет бил пренесен во неговиот шатор каде лекарот [[Орибазиј]] од [[Пергам]] се обидел да го лекува со поливање на раната со темно вино, но за кратко време умрел. Според историчарот Марцелин се до поледниот здив зачувал исклучлива цврстина и беседувал со филозофитефилософите Максим и Приск за високите достоинства на човековиот дух.

Во [[364]] филозофотфилософот [[Либаниј]] изјавил дека убиството било дело на некој војник христијанин, но тоа не е потврдено од други историчари како [[Амијан Марцелин]]. [[Јоан Малала]] подоцна напишал дека тоа било заговор на свети [[Василиј Кесаријски]]. Четиринаесет години подоцна Либаниј пак изјавил дека Јулијан е убиен од некој [[Сарацин]] и дека тоа се потврдувало од Орибазиј, според кого раната е карактеристична за копије, користено од сарацинските трупи во персиската војска. Подоцнешните христијански историчари како [[Созомен]], пак ја создале легендата дека бил убиен од светец. Постојат и повеќе легенди за неговите последни зборови - според едни ја собрал сопствената крв во една паница и ја фрлил кон сонцето, неговиот бог, изрекувајќи „Биди задоволен“, а пак според [[Теодорет Кирски]] Јулијан воскликнал „Ти победи, галилејанину“.

* Писмо до филозофотфилософот Темистиј

Религиозните творби, химните за боговите, се зеплеткуваат со филозофскифилософски размислувања. Тие го покажуваат неговото религиозно чувство. Центар на неговата религија е култот кон сонцето, создаден под влијание на персијскиот култ на богот [[Митра]]. Уште од младич ја сакал природата и најповеќе сонцето. Според неговата теорија постоеле три света во три сонца. Првото, Високото Сонце, сочинувало идејата за општото постоење, духовно и мислено. Свет на абсолутната вистина и егзистенцијалност. Вториот свет е на видливото сонце, светот што се гледа. Тоа се јавува одраз на првиот свет. Меѓу нив се наоѓа третиот свет, кој мисли со сопствено сонце. Така се создава едно тројство на сонца, духовно, ментално и материјално. Менталниот свет се јавува одраз на духовниот и сам на свој ред е огледало на чувствениот или материјалноот свет. Т.е. материјалниот свет се јавува одраз на одраз, двојна репродукција на абсолутниот образец. Високото Сонце е недостапно за човекот, сонцето на чувствениот свет е премногу материално, за да се почитува. Затоа Јулијан го концентрира своето внимание на менталното сонце, го нарекува ''Крал-Сонце'' и го почитува.

Веднаш по својата смрт Јулијан се претворил во мит. Пагани како [[Амијан Марцелин]] и [[Либаниј]] го прикажуваат како херој, толерантен, силен и голем човек за своето време. Христијанските автори пак го опишувале како глупак, чудовиште што врши осрамотувања и човечки жртви, отпадник (дури указот за толерантност се сметал за насочен против христијаните). Тој лик останал и за време на [[Среден век|средниот век]] и [[Ренесанса]]та. Во осумнаесетиот век некои филозофифилософи (како [[Волтер]]) гледале на него како на борец против абсолутизмот на империјата и сакале да го рехабилитираат. Други романтичари се восхитувале на неговиот очаен и бистар ум. Во [[1873]] [[Хенрик Ибсен]] напишал трагедија за него наречена „Император или галилеец“, а рускиот поет [[Дмитриј Мережковскиј]] напишал романот „Смрт на боговите (Јулијан Отпадник)“ ([[1895]]). Во дваесетиот век трите лика на Јулијан - отпадникот, филозофотфилософот и херојот на загубена кауза се прошируваат во литературата и киното. [[1924]] година музичарот [[Феликс Вејнгартнер]] напишал операта „Отпадникот“. Тој е и главен херој на романот „Јулијан“ на [[Гор Видал]], што се карактеризира со уништувачка критика на христијанството. Неговите писма имаат посебно место во книгата „Модификација“ на Мајкол Батор ([[1957]] година). Векови по својата смрт, последниот пагански император на Римската империја продолжува да го разбранува човековото мислење.