Моносахарид: Разлика помеѓу преработките

[непроверена преработка][непроверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с robot Dodaje: hr:Monosaharidi Mijenja: zh:單醣
Нема опис на уредувањето
Ред 1:
'''Моносахаридите''' се најпростите шеќери (односно [[јаглехидрат]]и), кои кога се делат ги губат својствата на јаглехидрати (шеќери). Најчесто тие се делат со процесот [[хидролиза]]. Моносахаридите се полихидроксилни [[Хемиско соединение|соединенија]] (содржат повеќе [[Хидроксилна група|-OH групи]]). Како такви, тие се [[раствор]]аат во [[вода]], имаат сладок [[вкус]], а не се раствораат во органски [[растворувач]]и и [[Липид|масти]]. МоносахаридитеДоколку моносахаридите во својата [[молекула може да]] имаат [[алдехидна група]], па тогаш говориме за [[Алдоза|алдози]], а доколку илипоседуваат [[кето група]], т.е.тие се [[Кетоза|кетози]]. Според бројот на [[јаглерод]]ни [[атом]]и, простите шеќери се делат на:
 
 
Ред 16:
|[[Хексоза]]||6||[[Глукоза]] и [[Фруктоза]]||Најважни и најпознати моносахариди. Учествуваат во различни [[Биохемија|биохемиски]] процеси и имаат [[Енергија|енергетска]] улога во [[Организам|организмот]]
|}
 
 
Има и други моносахариди, со повеќе C атоми, но овие се најважните. Ако некој од горенаведените моносахариди содржат алдехидна група, тогаш тие се, на пример, ''алдобиози'', ''алдотриози'' итн., а ако содржат кето група: ''кетобиози'', ''кетотриози'' итн.
 
== Оптичка активност и конфигурација на моносахаридите ==
 
Во својата молекула моносахаридите имаат [[Хирален јаглероден атом|хирални јаглеродни атоми]] (асиметрични јаглеродни атоми). Така, триозите имаат еден, тетрозите два, а хексозите четири хирални С-атоми. Овие атоми најчесто се обележуваат со ѕвездичка покрај нив. Бројот на можните моносахариди се зголемува поради асиметријата на С-атомите за вредноста 2<sup>n</sup>, каде ''n'' е бројот на хирални С-атоми. На пример, постојат два [[глицериналдехид]]и (D и L облик), четири тетрози, осум пентози и шеснаесет хексози.
 
Соединенијата кои имаат хирални (асиметрични) атоми во својата структура или, пак, се самите хирални (асиметрични), ја вртат рамнината на [[Поларизирана светлина|поларизираната светлина]] за определен агол. Ако вртењето е во правец на стрелките на часовникот, соединенијата се обележуваат со + (и се вели дека тие се ''декстрогири'' соединенија), а во спротивен правец со - (и се вели дека тие се ''левогири'' соединенија). Вртењето на поларизираната светлина се мери со посебни апарати наречени [[Полариметар|полариметри]]. Врз основа на измерениот агол на извртување се пресметува концентрацијата на некои оптички активни материи од следната формула:
 
:::::::<math>{\alpha}={k1c \over 100}</math>, односно <math>{c}={{100 \cdot \alpha} \over {1k}}</math>
 
Во формулата, &alpha; е измерениот агол на ротација, 1 е дебелината на слојот изразен во dm низ кој поминува светлоста (должината на цевката од полариметарот наполнета со оптички активна материја), ''c'' е концентрацијата во %, а ''k'' е константна вредност за секое оптички активно соединение и се нарекува ''специфичен агол на ротација''. Тоа е онаа ротација (свртување) која се добива за оптички активно соединение кога неговата концентрација е 1 g во 1 ml, должината на медиумот е 1 dm, а ''t<sup>o</sup>'' е 20<sup>o</sup>, мерено со [[натриумова ламба]].
 
За одредување на концентрацијата на јаглехидрати се конструирани полариметри чија цевка има должина од 1,894 dm, така што кај нив добиениот агол директно ја покажува концентрацијата на глукозата. Ваквите полариметри се викаат [[Сахарометар|сахарометри]]. За глукозата, ако ако ''k'' изнесува 52,8<sup>o</sup>, тогаш:
 
:::::::<math>{c}={{100\alpha \over 1,894 \cdot 52,8}}={100\alpha \over 100}={\alpha}</math>
 
[[Категорија:Јаглехидрати]]