Гибони: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нова |
Дополнување |
||
Ред 1:
{{Taxobox
| color = lightsteelblue
| name = Гибони
| fossil_range = миоцен - денес
| image = Silbergibbon mit Nachwuchs.jpg
| image_caption = [[Сребрен гибон]] (''Hylobates moloch'') со своето потомство.
| image_width = 250px
| regnum = [[Animal]]ia
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Mammal]]ia
| ordo = [[Примати|Primate]]s
| superfamilia = [[Hominoidea]]
| familia = '''Hylobatidae'''
| familia_authority = [[Џон Едвард Греј|Gray]], 1870
| subdivision_ranks = [[Род]]ови
| subdivision =
''[[Hylobates]]''<br>
''[[Hoolock]]''<br>
''[[Nomascus]]''<br>
''[[Symphalangus]]''
}}
'''Гибоните''' ({{lang-la|Hylobatidae}}) се фамилија на [[примати]] кои ја населуваат [[Југоисточна Азија]]. Тие се најблиски со фамилијата на [[хоминиди]]те (големите човеколики мајмуни) и, соодветно, често се нарекуваат ,,мали човеколики мајмуни‘‘ и се вклучуваат во фамилијата на хоминидите како подфамилија ''Hylobatineae''.
Ред 8 ⟶ 29:
Гибоните се безопашести примати. Особено е карактеристично тоа што предните екстремитети им се значително подолги од задните. Ова им овозможува да се придвижуваат по пат на [[брахијација]] — уникатна способност за движење во живитинскиот свет при која тие се искачуваат со рацете од гранка на гранка. Палецот кај гибоните е вкоренет нешто пониско поради што можат да фаќаат подебели гранки. Густото крзно кај гибоните е обоено црно, сиво или кафеаво. Главата е кратка со големи очи насочени нанапред. Забната формула соодветствува на таа од хоминидите. Кај некои видови на гибони се развиени грлени торбички кои служат како резонантно тело при создавањето на силни крици. Големината на гибоните се движи од 45 до 90 cm, а тежината од 4 до 13 kg. Најголем и најтежок вид е [[сиаманг]]от.
== Однесување ==
Латинското име ''Hylobatidae'' означува жители на дрвјата и тоа го одразува местото на живеење на гибоните. Тие се жители на шумите и се активни главно дење. Благодарените на своите долги раце и палци (сместени многу пониско отколку кај другите примати), гибоните се одлично приспособени на живот на дрвја и брахијациско придвижување. Прекачувајќи се со помош на рацете од гранка на гранка, тие можат да надминат три метри со еден ,,чекор‘‘. На земја гибоните се движат на две нозе, кревајќи ги рацете за да одржат рамнотежа.
Гибоните живеат [[Моногамија|моногамно]]. Двојките со своето потомство живеат во свој сопствен ареал кој го заштитуваат од туѓинци. Понекогаш се среќаваат и животни кои живеат поединечно, и тоа најчесто млади единки кои од неодамна ги напуштиле родителите. Во потрага за сопствен партнер, потомството ги напушта родителите или пак тие го бркаат со сила. Пронаоѓањето на партнер може да трае неколку години. Кај некои видови родителите му помагаат на своето потомство со ,,резервирање‘‘ на слободен ареал.
== Исхрана ==
Основен дел во исхраната на гибоните заземаат листовите и плодовите. Во мали количини тие ги јадат и листовите од цветот, инсекти, а повремено и птичји јајца и мали `рбетници. Кај гибоните е слабо развиен џвакачкиот апарат, а [[желудник]]от е изграден релативно просто (за разлика од [[лангури]]те).
== Размножување ==
Кај гибоните нема сезона на парење. Секои две до три години женката раѓа по едно младенче, а раѓањето на близнаци е релативно ретко. Новороденчињата се прикрепуваат за мајчиниот абдомен и ги поминуваат со неа првите недели од животот. Подоцна во нивното воспитување учествува и таткото. Само на возраст од осумнаесет месеци до две години младенчињата се откажуваат од млекото, а половата зрелост настапува на осум или девет години. Средната должина на живот кај гибоните изнесува околу 25 години, а во заробеништво најстарото животно имало 34 години.
== Систематика ==
[[Податотека:Hylobates syndactylus8.jpg|thumb|right|200px|Сиаманг.]]
Гибоните образуваат сроден на хоминидите [[таксон]] и се делат на четири рода во кои се распределени 14 вида.
* род [[вистински гибони]] (''Hylobates'')
** [[белорак гибон]] (''Hylobates lar'')
** [[брз гибон]] (''Hylobates agilis'')
** [[Милеров гибон]] (''Hylobates muelleri'')
** [[џуџест гибон]] (''Hylobates klossii'')
** [[сребрен гибон]] (''Hylobates moloch'')
** [[црношепаст гибон]] (''Hylobates pileatus'')
* род [[номаскус]] (''Nomascus'')
** [[северен белолик номаскус]] (''Nomascus leucogenys'')
** [[јужен белолик номаскус]] (''Nomascus leucogenys'')
** [[жолтолик номаскус]] (''Nomascus gabriellae'')
** [[западен црн номаскус]] (''Nomascus concolor'')
** [[источен црн номаскус]] (''Nomascus concolor'')
* род [[сиаманг]] (''Symphalangus '')
** [[сиаманг]] (''Symphalangus syndactylus'')
* род [[хулок]] (''Hoolock'')
** [[западен хулок]] (''Hoolock hoolock'')
** [[источен хулок]] (''Hoolock leuconedys'')
== Литература ==
* Goodman, M., Czelusniak, J., Page, S. & Meireles: Where DNA Sequences Place Homo sapiens in a Phylogenetic Classification of Primates.
* McKenna, Bell: Classification of Mammal: Above the Species Level
== Надворешни врски ==
* [http://www.gibboncenter.org Gibbon Conservation Center ]
[[Категорија:Човеколики мајмуни]]
[[ar:جيبون]]
[[br:Gibbon]]
[[ca:Gibó]]
[[cs:Gibonovití]]
[[da:Gibboner]]
[[de:Gibbons]]
[[en:Gibbon]]
[[nv:Mágí bigaanézí]]
[[el:Γίββων]]
[[es:Hylobates]]
[[eo:Gibonoj]]
[[fr:Gibbon]]
[[ko:긴팔원숭이]]
[[hr:Giboni]]
[[io:Gibono]]
[[it:Hylobatidae]]
[[he:גיבונים]]
[[ka:გიბონისებრნი]]
[[la:Hylobatidae]]
[[lt:Gibonai]]
[[li:Gibbons]]
[[hu:Gibbonfélék]]
[[ms:Kelawat]]
[[nl:Gibbons (mensaap)]]
[[ja:テナガザル]]
[[no:Gibboner]]
[[pl:Gibonowate]]
[[pt:Gibão]]
[[qu:Hibon]]
[[ru:Гиббоновые]]
[[sk:Gibonorodé]]
[[sl:Giboni]]
[[sh:Giboni]]
[[fi:Gibbonit]]
[[sv:Gibboner]]
[[ta:கிப்பன்]]
[[te:గిబ్బన్]]
[[th:ชะนี]]
[[tg:Гиббонҳо]]
[[tr:Küçük insansı maymunlar]]
[[zh:长臂猿]]
| |||