Преторијански префект: Разлика помеѓу преработките
| [непроверена преработка] | [непроверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с Бот Додава: ru:Префект претория |
с Бот: козметички промени |
||
Ред 1:
{{Без извори|датум=ноември 2009}}
[[
{{RomanMilitary}}
'''Преторијански префект''' ([[Латински јазик|лат.]] ''Praefectus praetorio'') била постојана титула на висока функција во [[Римско царство|римската]] држава која се има променето фундаментално низ вековите.
== Командант на преторијанската гарда ==
Преторијанскиот префект бил командант на [[Преторијанска гарда|Преторијанската гарда]] сè до царот [[Константин I]] кој ја укинал во [[314]]. Преторијанските префекти продолжиле да бидат назначувани сè до времето на [[Хераклиј]], но самата функција се променила во глава на граѓанската и правосудната администрација на царството.
Ред 11:
Специјалната функција на Преторијанците им давала најмногу моќ во рамките на римската држава, а нивниот [[префект]], ''praefectus praetorio'', бил еден од најмоќните луѓе во државата. Иако царевите секогаш се обидувале да се додворуваат на Преторијанците, овие сепак режирале [[пуч]]еви и често ги менувале царевите по своја волја. Така, Преторијанците ја дестабилизирале римската држава, наспроти нивната првобитна функција. Во доцното царство Преторијанскиот префект станал главна административна фигура во државата, кога оваа позиција ѝ дала на една индивидуа функцијата главна команда на генералштабот, со директна команда врз гардата исто така. [[Диоклецијан]] значително го намалил авторитетот на овие префекти како дел од неговата голема реформа на административните и воени структури на царството.
=== Листа на познати Преторијански префекти ===
<table border="1">
Ред 19:
</tr>
<tr>
<td>''Име''<br />
</td>
<td>''Во служба на''<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Публиј Апер<br />
</td>
<td>[[Октавијан Август]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Квинт Осторииј Скапула<br />
</td>
<td>[[Октавијан Август]]</td>
</tr>
<tr>
<td>валериј Лигур<br />
</td>
<td>[[Октавијан Август]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Луциј Страбон<br />
</td>
<td>[[Октавијан Август]], [[Тибериј]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Елиј Сејан|Луциј Елиј Сејан]]<br />
</td>
<td>[[Тибериј]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Квинт Суториј Макрон]]<br />
</td>
<td>[[Тибериј]], [[Калигула]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Марко Арецин Клеменс]]<br />
</td>
<td>[[Калигула]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Руфриј Полио<br />
</td>
<td>[[Клаудиј]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Кантониј Јуст<br />
</td>
<td>[[Клаудиј]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Руфиј Криспин<br />
</td>
<td>[[Клаудиј]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Лусиј Гета<br />
</td>
<td>[[Клаудиј]]</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Секст Афраниј Бур]]<br />
</td>
<td>[[Клаудиј]], [[Нерон]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Фаениј Руф<br />
</td>
<td>[[Нерон]]</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Тигелин|Гај Офониј Тигелин]]<br />
</td>
<td>[[Нерон]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Нимфидиј Сабин<br />
</td>
<td>[[Нерон]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Корнелиј Лакон<br />
</td>
<td>[[Галба]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Плотиј Фирм<br />
</td>
<td>[[Ото]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Лициниј Прокул<br />
</td>
<td>[[Ото]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Публиј Сабин<br />
</td>
<td>[[Вителиј]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Јуниј Приск<br />
</td>
<td>[[Вителиј]]</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Тибериј Јулиј Александар]]<br />
</td>
<td>[[Веспазијан]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Ариј Вар<br />
</td>
<td>[[Веспазијан]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Арекин Клеменс<br />
</td>
<td>[[Веспазијан]]</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Тит|Тит Флавиј Веспазијан]]<br />
</td>
<td>[[Веспазијан]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Корнелиј Фуск<br />
</td>
<td>[[Домицијан]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Каспериј Елијан<br />
</td>
<td>[[Домицијан]]</td>
Ред 174:
<tr>
<td>[[Каспериј Елијан]]</td>
<td>[[Нерва]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Субуран</td>
<td>[[Цар Трајан|Трајан]]<br />
</td>
</tr>
Ред 192:
<tr>
<td>К. Септициј Клар</td>
<td>[[Адријан]]<br />
</td>
</tr>
Ред 200:
</tr>
<tr>
<td>Гај Максим<br />
</td>
<td>[[Адријан]], [[Antoninus Pius]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Татиј Максим<br />
</td>
<td>[[Антониј Пиј]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Фабиј Корнелиј<br />
</td>
<td>[[Антониј Пиј]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Фуриј Викторин<br />
</td>
<td>[[Антониј Пиј]], [[Марко Аурелиј]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Макрин Виндекс<br />
</td>
<td>[[Марко Аурелиј]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Басеј Руф<br />
</td>
<td>[[Марко Аурелиј]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Тарутениј Патерн<br />
</td>
<td>[[Марко Аурелиј]], [[Комод]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Тигидиј Перенис<br />
</td>
<td>[[Комод]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Клеандар<br />
</td>
<td>[[Комод]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Луциј Јилијан<br />
</td>
<td>[[Комод]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Емилиј Лет<br />
</td>
<td>[[Комод]], [[Пертинакс]], [[Дидиј Јулијан]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Флавиј Генијалис<br />
</td>
<td>[[Дидиј Јулијан]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Тулиј Криспин<br />
</td>
<td>[[Дидиј Јулијан]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Ветериј Макрин<br />
</td>
<td>[[Септимиј Север]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Гај Фулвиј Плаутијан]]<br />
</td>
<td>[[Септимиј Север]]</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Папинијан]]<br />
</td>
<td>[[Септимиј Север]], [[Каракала]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Оклатиниј Адвент]]<br />
</td>
<td>[[Каракала]]</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Макрин|Марко Опелиј Макрин]]<br />
</td>
<td>[[Каракала]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Улпиј Јулијан<br />
</td>
<td>[[Макрин]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Јулијан Нестор<br />
</td>
<td>[[Макрин]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Валериј Комазон Евтихкијан<br />
</td>
<td>[[Елагабал]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Антиохијан<br />
</td>
<td>[[Елагабал]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Улпијан<br />
</td>
<td>[[Север Александар]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Јулиј Паул<br />
</td>
<td>[[Север Александар]]</td>
</tr>
<tr>
<td>П. Елиј Виталијан<br />
</td>
<td>[[Максимин]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Филип Арапот]]<br />
</td>
<td>[[Гордијан III]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Гај Јулиј Приск]]<br />
</td>
<td>[[Филип Арапот]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Силван (преторијански префект)|Силван]]<br />
</td>
<td>[[Галиен]]<br />
</td>
</tr>
Ред 356:
</tr>
<tr>
<td>Аурелиј Хераклијан<br />
</td>
<td>[[Галиен]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Флоријан]]<br />
</td>
<td>[[Марко Клаудиј Такит|Такит]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Кар]]<br />
</td>
<td>[[Проб]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Апер<br />
</td>
<td>[[Кар]], [[Карин]], [[Нумеријан]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Аристобул<br />
</td>
<td>[[Нумеријан]], [[Диоклецијан]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Афраниј Ханибалијан<br />
</td>
<td>[[Диоклецијан]]</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Константиј Клор]]<br />
</td>
<td>[[Диоклецијан]]</td>
</tr>
<tr>
<td>[[Асклепиодот]]<br />
</td>
<td>[[Диоклецијан]]</td>
</tr>
<tr>
<td>Руфиј Волусијан<br />
</td>
<td>[[Максентиј]]<br />
</td>
</tr>
<tr>
<td>Публиј Корнелиј Анулин<br />
</td>
<td>[[Максентиј]]</td>
Ред 413:
</table>
== Транформација во администратор ==
Понатаму, покрај воените функции, преторијанскиот префект се здобил со криминална јурисдикција, во рамките на која тој не бил делегат, туку како претставник на царот, и затоа царот Константин прогласил [[331]] пресудите на еден преторијански префект не се подложни на апел. Пред времето на [[Септимиј Север]] преторијанскиот префект имал слична јурисдикција врз случаите опфатени од граѓанското право. Затоа познавање на правото била квалификација за функцијата, која за време на [[Марко Аурелиј]] и [[Комод]], но особено за време на Север, им припаѓала на врвните правници во тоа време , (на пр. [[Папинијан]], [[Улпијан]], [[Паул]]) и [[Јован Кападокиецот]], додека воените квалификации сè повеќе станувале позадински. За времето на Константин функцијата [[магистер милитум]] сосема го отстранила воениот карактер на преторијанскиот префект; но истата останала највисоката граѓанска функција во царството.
| |||