Спанци
Спанци (грчки: Φανός, Фанос; до 1926 г. Σπάντσα, Спанца или Σπάντσι, Спанци[2]) — село во Леринско, Егејска Македонија, денес во општината Суровичево на Леринскиот округ во областа Западна Македонија, Грција. Населението брои 87 жители (2011).
| Спанци Φανός | |
|---|---|
  Спанци | |
|
Местоположба во областа   Спанци | |
| Координати: 40°40.25′N 21°36.6′E / 40.67083° СГШ; 21.6100° ИГД | |
| Земја | Грција |
| Област | Западна Македонија |
| Округ | Лерински |
| Општина | Суровичево |
| Општ. единица | Суровичево |
| Надм. вис. | 650 м |
| Население (2011)[1] | |
| • Вкупно | 87 |
| Часовен појас | EET (UTC+2) |
| • Лете (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
Географија уреди
Селото е сместено 32 км југоисточно од Лерин, 7 км западно од Суровичево и 3 км од Горно Врбени. Лежи во областа Сариѓол, во подножјето на планината Вич.
Историја уреди
Праисторија уреди
На 3 км јустоисточно од селото во месноста Ливада има остатоци од праисториска населба од неолитот и раното бакарно време. На рид половина километар источно од Спанци има и другоаа праисториска населба, исто така од бакарно време. Во месноста Тумба Ливада стојат остатоци од градба од византиско време.
Во Отоманското Царство уреди
Во минатото селото било населено исклучиво со Македонци.[3] Кон крајот на XVIII век Али-паша Јанински во Спанци и соседното Гулинци почнал да населува Турци-Јуруци кои со време го истиснале домородното македонско население. На крајот од XIX век Спанци е забележано како турско-ромско муслиманско село. Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Спанци (Spantzi) имало 25 домаќинства со 67 жители Македонци,[4][5] што е веројатно погрешен или мошне стар податок, од времето пред иселувањето на Македонците.
Во 1889 г. Стефан Верковиќ напишал за Спанци:
| „ | Село Спанче со 50 муслимански куќи, од кои се зема 7.250 пијастри данок. Сместено е во рамницата. Жителите се занимаваат со земјоделство.[6] | “ |
Според Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“), Спанци во 1900 г. имало 120 Турци и 60 Роми.[7] Во следниот период во селото се доселиле две македонски семејства. Според српскиот географ Боривое Милоевиќ, пред Балканските војни Спанци се состоело од 25 турски и 2 македонски куќи.[3]
На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Спанци се води како мешано македонско-турско село во Леринската каза на Битолскиот санџак со 38 куќи.[8]
Во Грција уреди
По Балканските војни во 1913 г. селото е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Истата година во селото живееле 162 лица, кои во 1920 г. броеле 142.[3] Во 1920-тите турското население е иселено во Турција по сила на Лозанскиот договор, а на нивно место се доведени грчки колонисти од Кавказ и Власи од Влашка Блаца, Кајларско. Подоцна во Спанци се доселиле уште македонски семејства од околните села. Во 1926 г. селото е преименувано во Фанос.[9] Така, во 1928 г. Спанци повторно станало мешана населба, овојпат со македонско, влашко и грчко доселеничко население — вкупно 122 жители.[3]
Население уреди
Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:
| Година | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 165 | 148 | 160 | 192 | 139 | 143 | 137 | 87 |
- Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
Стопанство уреди
Селото произведува жито, тутун и грозје, а делумно и сточарски преработки.[3]
Личности уреди
- Починати во Спанци
- Доне Липитков (1875 – 1905) — револуционер
Поврзано уреди
Наводи уреди
- ↑ „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
- ↑ Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας. Σπάντσα -- Φανός
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Симовски, Тодор (1998). Населените места во Егејска Македонија : географски, етнички и стопански одлики. II дел. Скопје: Институт за национална историја. стр. 177.
- ↑ Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
- ↑ „Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995.
- ↑ Верковичъ, С.И. „Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“. СПб, 1889, стр. 153.
- ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, стр. 250.
- ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 27.
- ↑ „Δημήτρης Λιθοξόου. Μετονομασίες των οικισμών της Μακεδονίας 1919 - 1971“. Архивирано од изворникот 20 јуни 2012. Посетено на 20 јуни 2012.