Пиран (словенечки: Piran, италијански: Pirano) — гратче во југозападна Словенија, седиште на Општина Пиран. Се наоѓа на бреговите на Трстјанскиот Залив во Јадранското Море и е еден од трите поголеми населени места на словенечкиот дел од Истра. Градот е познат по средновековната архитектура, со тесни улици и збиени куќи. Пиран е еден од најпознатите туристички места во државата.

Пиран
Piran
Гратче
Панорана на Пиран
Панорана на Пиран
Грб на Пиран
Пиран is located in Slovenia
Пиран
Пиран
Местоположба на гратчето
Координати: 45°31′42.31″N 13°34′06.42″E / 45.5284194° СГШ; 13.5684500° ИГД / 45.5284194; 13.5684500
Држава Словенија
РегионПриморска
Статистички регионКрајбрежно-крашки
ОпштинаПиран
Површина
 • Вкупна0,70 км2 (30 ми2)
Надм. вис.&1000000000000001600000016 м
Население (2019)
 • Вкупно3.733
 • Густина53/км2 (140/ми2)
Час. појасСЕВ (UTC+01)
 • Лето (ЛСВ)СЕЛВ (UTC+02)
Рег. таб.KP

Култура и образование

уреди
 
Статуа на Џузепе Тартини со соборната црква „Св. Ѓорѓи“ во позадина.

Пиран е родното место на композиторот и виолинист Џузепе Тартини, кој одиграл важна улога во обликувањето на пиранското културно наследство. Главниот плоштад во гратчето, Тартиниев плоштад (словенечки: Tartinije trg, италијански: Piazza Tartini), е именуван по него. Во 1892 година, на 200-годишнината од неговото раѓање, во Пиран бил подигнат споменик на Тартини. Венецијанскиот уметник Антонјо Дал Ѕото добил задача да создаде поголема бронзена статуа, која била поставена на нејзиниот постамент во 1896 година. Статуата преовладува на плоштадот, над соборната црква „Св. Ѓорѓи“. Сликарот Чезаре Дел'Аква е исто така роден во Пиран.

Пиран е седиште на Евросредоземниот универзитет (ЕМУНИ), основан во 2008 година како еден од културните проекти на Барселонска постапка: Сојуз на Средоземјето. Крајбрежните галерии Пиран, јавна установа која опфаќа група од шест јавни галерии за современа уметност, е со седиште во Пиран.[1]

Културни настани

уреди
 
Поморскиот музеј во Пиран

Музичките вечери се одржувани со децении во атриумот на миноритскиот Францискански манастир, еден од најубавите атриуми во манастирот во Приморска, кој има добра акустика.[2]

Фестивалот на општината е 15 октомври, кој го слави основањето на првиот словенечки партизански поморски одред, наречен Копер, во 1944 година.

Географија и клима

уреди

Пиран се наоѓа на врвот на истоимениот полуостровот на Пиранскиот Залив.

Источно од гратчето, долж северното крајбрежје (во правец кон Струњан) се наоѓа мала туристичка населба по име Фjеса. Пиран и Фjеса се поврзани со шеталиште покрај плажата. Пиран има влажна суптропска клима со топли лета и свежи дождливи зими. Снегот е редок (обично 3 дена годишно, скоро секогаш во мали количини). Има 22 дена во годината со максимални температури од 30°C или повисоки; во еден ден во годината температурата не оди под 0°C. Маглата се појавува околу 4 дена годишно, главно во зима.

Комуникации и превоз

уреди
 
Марината во Пиран

Во близина на градот е меѓународниот Аеродром Порторож и марина. Предавателот со среден бран на Радио Копер е во Пиран. Пренесува на 1170 kHz и има 123,6 метри висок јарбол со шилеста антена. Градот е поврзан со Копер, Изола, Порторож, Сечовље и Луција со евтина автобуска линија. Линиите на другите крајбрежни населби функционираат најмногу за време на туристичката сезона.[3]

Првата тролејбуска линија на територијата на денешна Словенија, стапила во јавна услуга на 24 октомври 1909 година во Пиран, тогаш дел од Австрија-Унгарија. Се протегала од Тартиниевиот плоштад долж брегот и бродоградилиштето до Порторож и Луција. Градските власти купиле пет тролејбуси произведени од австриската претпријатие Дајмлер-Моторен-Гезелшафт. Во 1912 година, тие биле заменети со трамвајски систем кој работел до 1953 година, кога бил заменет со автобуси.[4]

Спорт

уреди

Стадионот Под обзидјем (словенечки: Stadion pod obzidjem) е повеќенаменски стадион во Пиран. Користен е за фудбалски натпревари и е домашен терен на екипата на НК Порторож Пиран. Стадионот моментално собира 750 гледачи, од кои 500 можат да седат.[5]

Збратимени градови

уреди

Пиран е збратимен со:[6]

Галерија

уреди

Наводи

уреди
  1. „Obalne galerije - Coastal Galleries“. Culture.si. Посетено на 30 јануари 2023.
  2. "St. Francis Church". Turistično združenje Portorož; Посетено на 30 јануари 2023.
  3. „Piran avtomobilom zaprl vrata“ (словенечки). RTV Slovenia. 30 јануари 2023.
  4. Evans, Thammy; Abraham, Rudolf (2013). Istria: Croatian Peninsula, Rijeka, Slovenian Adriatic. Bradt Travel Guides. стр. 158. ISBN 9781841624457. Посетено на 30 јануари 2023.
  5. „Slovenia - NK Portorož Piran“. Soccerway.com. Посетено на 30 јануари 2023.
  6. „Twin towns & municipalities, cooperation“. Општина Пиран. Архивирано од изворникот на 2019-07-23. Посетено на 30 јануари 2023.

Поврзано

уреди

Надворешни врски

уреди