Малдивски јазик

индоариски јазик, службен на Малдивите

Малдивски јазик ދިވެހި = дивехи) — индоариски јазик, од групата на индоирански јазици од семејството на индоевропски јазици. Јазикот се зборува главно на Малдивите од околу 350.000 жители. Исто така, малдивскиот е мајчин јазик на околу 10.000 жители на островите Миникој во Индија. Јазикот се пишува со писмото тана. Писмото и јазикот се службени во малата островска држава Малдиви.

Малдивски

(дивехи)
Застапен воМалдиви остров Миникој (Малику)
Говорници340.000  (2012)[1]
Јазично семејство
Писмотана
(до XVIII в.: дивес акуру)
Статус
Службен во Малдиви
Регулативен органДивешка академија
Јазични кодови
ISO 639-1dv
ISO 639-2div
ISO 639-3div

Малдивскиот е сроден со синхалскиот јазик, но не се многу разбирливи меѓусебно.[2] Голем број јазици влијаеле при развојот на јазикот во сегашната форма, меѓу кои најмногу арапскиот.

Потекло на поимот уреди

Македонскиот назив за јазикот потекнува од името на државата - Малдиви. На малдивски, јазикот е познат како Dhivehi (малдивски) или Dhivehi-bas (малдивски јазик). Самиот збор Dhivehi е составен од два збора Dhiv+ vehi и значат „островјани“. Зборот bas значи „јазик“. Така, во буквален превод името значи „јазик на островјаните“.

Потекло уреди

Малдивскиот е индоариски јазик, кој е најсроден со синхалскиот јазик од Шри Ланка. Малдивскиот е најјужниот индоариски јазик. Заедно со синхалскиот, малдивскиот сочинува една подгрупа на јужните индоариски јазици, наречена островски индоариски јазици. Сепак, синахалскиот и малдивскиот не се меѓусебно разбирливи.[3] Порано се верувало дела малдивскиот потекнува од синхалскиот, но во скоро време се предложила теоријата дека јазикот потекнува од махараштри пракрит.

Географска распоространетост уреди

Повеќето од луѓето кои зборуваат на малдивски живеат на Малдивите, каде е национален јазик. Сепак, има мал број малдивски говорници на Минакој во Индија.

Статус уреди

Јазикот е службен само на Малдивите. Како полуслужбен стгатус има во територијата Лакшадвеп во Индија.

Фонологија уреди

Фонолошкиот систем на малдивскиот е сличен со тој на останатите јужноиндиски јазици.

самогласки
предни централни задни
кратка долга кратка долга кратка долга
затворени i u
средни e o
отворени a
Согласки
уснени забни алвеоларни ретрофлексни палатални веларни грлени
експлозивни безвучни p| t ʈ c k
звучни b d ɖ ɟ ɡ
пренасализирани ᵐb ⁿd ᶯɖ ᵑɡ
фрикативни безвучни f s ʂ ɕ h
звучни v z
носни m n ɳ ɲ ŋ
апроксимантни l ɭ j
треперливи r
Малдивски јазик
Писмо тана
Пример Прв член од „Декларацијата за човекови права“
Текст މާއްދާ 1 – ހުރިހާ އިންސާނުން ވެސް އުފަންވަނީ، ދަރަޖަ އާއި ޙައްޤު ތަކުގައި މިނިވަންކަމާއި ހަމަހަމަކަން ލިބިގެންވާ ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެމީހުންނަށް ހެޔޮ ވިސްނުމާއި ހެޔޮ ބުއްދީގެ ބާރު ލިބިގެން ވެއެވެ. އަދި އެމީހުން އެކަކު އަނެކަކާ މެދު މުޢާމަލާތް ކުރަންވާނީ އުޚުއްވަތްތެރި ކަމުގެ ރޫޙެއް ގައެވެ.
māddā 1 – hurihā insānun ves ufanvanī, daraja āi ḥaqqu takugai minivankamāi hamahamakan libigenvā ba-egge gotuga-eve. Emīhun-naṣ heyo visnumāi heyo buddīge bāru libigen ve-eve. Adi emīhun ekaku anekakā medu mu’āmalāÿ kuranvānī uxuvvaÿteri kamuge rūḥek ga-eve.
Македонски Сите човечки суштествa се раѓaaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општо човечкaтa припaдност.
Портал: Јазици

Примери уреди

малдивски транскрипција македонски
ސުވާސްތީ Suvasthee добре дојде
ޝުކުރިއްޔާ Shukuriyyaa благодарам
ނޫން Noon не

Наводи уреди

  1. Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, & Charles D. Fennig, уред. (2015). Ethnologue: Languages of the World (18th. изд.). Dallas, Texas: SIL International.CS1-одржување: повеќе имиња: список на уредници (link)
  2. https://archive.today/20120709043228/findarticles.com/p/articles/mi_go2081/is_3_127/ai_n31523541/
  3. Gair, James W. (2007). „The Dhivehi Language: A Descriptive and Historical Grammar of Dhivehi and Its Dialects. 2 vols“. The Journal of the American Oriental Society. Архивирано од изворникот на 2012-01-18. Посетено на 2013-11-17.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)

Поврзано уреди

Дополнителни информации уреди

  • Cain, Bruce D (2000), Divehi (Maldivian): A Synchronic and Diachronic study, PhD thesis presented to the Faculty of the Graduate School at Cornell University.
  • Crystal, David (2000), Language Death, Cambridge University Press.
  • De Silva, M W S (1970), Some Observations on the History of Dhivehi, in Transactions of the Philological Society, London.
  • Fritz, Sonja (2002), The Divehi Language: A Descriptive and Historical Grammar of the Maldivian and its Dialects, Heidelberg.
  • Geiger, Wilhem (2001), Maldivian Linguistic Studies, Journal of the Ceylon Branch of the Royal Asiatic Society, Colombo.
  • Manik, H A (1995), A Concise Etymological Vocabulary of Dhivehi Language, The Royal Asiatic Society of Sri Lanka.
  • Muhammad, Naseema (1999), Dhivehi Writing Systems, National Centre for Linguistic and Historical Research, Malé.
  • Reynolds, Christopher Hanby Baillie (1974), Buddhism and The Maldivian Language, in Buddhist Studies in Honour of I. B. Horner, Dordrecht.
  • Reynolds, Christopher Hanby Baillie (2003), A Maldivian Dictionary, Routledge, London, стр. 412, ISBN 9780415298087
  • Romero-Frias, Xavier (1999), The Maldive Islanders, A Study of the Popular Culture of an Ancient Ocean Kingdom, Nova Ethnographia Indica, ISBN 84-7254-801-5.
  • Vitharana, V (1987), Sri Lanka – Maldivian Cultural Affinities, Academy of Sri Lankan Culture.
  • Wijesundera; и др. (1988), Historical and Linguistic Survey of the Dhivehi Language, Final Report. University of Colombo, Sri Lanka.

Надворешни врски уреди