Латвиска митологија

Балтичка религија

Општо

Божества и празници

Други концепти

Модерно паганство

Латвиска митологија — пагански верувања на латвискиот народ, реконструирани од писмени докази и фолклорни материјали.

Историја

Рана историја - неопаганство од 19 век

Територии на балтичките племиња во почетокот на 13 век.

Постојат неколку извештаи за балтичките племиња, предците на модерните Латвијци и нивната митологија до христијанизацијата во 13 век. Од времето на христијанизацијата имало неколку извештаи поврзани со локалната митологија, вклучувајќи хроники, извештаи од патувања, записи за посета, извештаи на Језуитите и други извештаи за паганските обичаи.^[1] Овие извештаи се сметаат за секундарни извори од страна на истражувачите, бидејќи авторите не биле Латвијци, тие не ги зборувале локалните јазици и често биле пристрасни.^[2] Овие материјали понекогаш се неточни и содржат грешки и измислици, кои произлегуваат од христијанскиот поглед на светот. И покрај тоа, тие често може да се проверат користејќи информации од фолклорот.^[1] Повеќето фолклорни материјали се собрани од средината на XIX век.^[2]

Во 18-тиот и 19 век, се верувало дека балтичките племиња првично биле една нација и ги имале истите божества.^[3] Раните автори се обидувале да го реконструираат латвискиот пантеон користејќи податоци од соседните региони. Овој тренд подоцна бил адаптиран и од латвиските национални романтичари.^[2] По укинувањето на крепосништвото, се формирал нов национален идентитет, а авторите се обидувале да докажат дека балтичките културни традиции се исто толку длабоки колку и кај другите народи.^[4] Тие се надевале дека ќе можат да конструираат голем еп користејќи парчиња сочувани во фолклорот. Исто така, се верувало дека античката религија, заборавена во текот на 700-годишното угнетување, можела да биде реконструирана. Сепак фолклорните извори се покажале недоволни за извршувањето на овој потфат.^[1] Некои автори се обидувале да ги реконструираат пантеоните за да бидат импресивни како оние во старогрчката митологија, што довело до тоа некои божества да бидат едноставно измислувани.^[4] Покрај претпоставката дека божествата на другите балтички народи мора да бидат и латвиски, кои едноставно биле изгубени со текот на времето, многу нови божества биле моделирани по старогрчките и римските божества.^[1] Пример за овој тренд е латвиската епска песна Лачплесис (на латвиски: Lāčplēsis) од Андреј Пумпур, која има пантеон од латвиски и пруски богови, но некои се измислени од авторот. Слично на ова, во делата на Јури Алунан и поетот Аусеклис се претставени пантеони на измислени божества.

Во исто време, некои пагански ритуали сѐ уште биле практикувани. А бидејќи христијанството било сметано за страна религија, биле направени обиди да се обнови древната религија. Најуспешното од неопаганските движења во Латвија било Диевтуриба (на латвиски: Dievturība), основано кон крајот на 1920-тите години, според кое древните Латвијци биле монотеисти, а различните митолошки суштества се само аспекти на еден бог.^[4] Додека идејата за потреба од отстранување на странските влијанија за реконструкција на латвиските традиции била сочувана во подоцнежните периоди,^[2] обидите да се создаде пантеон на псевдобогови, налик на Олимп, на крајот замрела, бидејќи националниот романтизам бил заменет со реализам и бил критикуван во првата половина на XX век.^[1] Исто така, постоеле сомневања дека некои од фолклорните материјали можеби биле фалсификувани.^[5] Истражувањето за ова време се одликува не само со скептицизам, туку и со обиди да се откријат странските влијанија.^[1]

Советска ера – денешно време

По Втората светска војна, под советска окупација, во Латвија било забрането истражување на митологијата и особено верските концепти.^[1] Членовите на неопаганските групи биле прогонувани, бидејќи паганството се сметало за шовинистичко.^[4] И покрај ова, истражувањата продолжиле од страна на Латвијците кои се наоѓале во егзил, кои се фокусирале на митологијата од народните песни.^[2] Народните песни почнале да се сметаат како најдобар извор за митолошки истражувања за време на меѓувоениот период. Причината била што од потребата да се сочува поетската метрика и мелодијата постоела ограниченост за можни промени, па се сметало дека античките поими подобро се сочувани во народните песни отколку во другите видови жанрови на фолклорот.^[5] Според тоа, народните песни долго време биле единствениот извор за истражување на латвиската митологија. Овој пристап е критикуван од страна на современите истражувачи, кои предложуваат дека темите споменати во другите фолклорни жанрови, како што се бајките, легендите и записите за народни верувања и магиски практики, би можеле да ги надополнат народните песни, бидејќи секој жанр содржи различни теми и може да даде само делумен увид во митологијата.^[1]^[2]

Во 1970-тите години во Латвија се појавило ново фолклорно движење, чии членови може да се опишат како неопагани. Овие групи беа пантеистички, помалку униформирани, помалку догматични, заинтересирани за заштита на природата и културното наследство, и повеќе отворени за влијанието на традициите од соседните народи. Подоцна, одредени маргинални движења ја истражувале духовноста и во локалните традиции и во религиозните и духовните практики на светот, како што се источните религии. На пример, кон крајот на 1990-тите години, една од овие групи ја прогласила шумата Покаини за древна сакрална локација, која секоја година привлекува илјадници посетители. Движењето Диевтуриба, кое продолжило да функционира во Латвија непосредно пред враќањето на независноста во 1990 година, е единствената официјално признаена паганска религија, која имала околу 600 следбеници во 2001 година. Со оглед на намаленото влијание на движењето, неговото име понекогаш се применува во поширока смисла за било која модерна практика поврзана со фолклорот.^[4]

Поврзано

Наводи

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Kursīte, Janīna (2005). "Baltic Religion: History of study". In Jones, Lindsay. Encyclopedia of Religion. 2 (2nd ed.). Thomson Gale. стр. 767–771.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Edited by Daiva Vaitkevičienė and Vykintas Vaitkevičius. „Archaeologia Baltica“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2012-03-25.CS1-одржување: излишен текст: список на автори (link)
↑ Rozenbergs, Jānis (1997). „"Pārdomas par tematu "Garlībs Merķelis un latviešu folklora"". Latvijas Zinātņu Akadēmijas Vēstis (на латвиски)“. Latvijas Zinātņu Akadēmija. 51: (1./2.(588./589.)): 1–8.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Muktupāvels, Valdis (2005). "Baltic religion: New religious movements". In Jones, Lindsay. Encyclopedia of Religion. 2 (2nd ed.). Thomson Gale. стр. 762–767.
↑ ^5,0 ^5,1 Bērziņš, L (1939). „P. Šmits kā latviešu tautas dziesmu pētnieks“. Filologu biedrības raksti. XIX.

Надворешни врски

[:0-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Kursīte, Janīna (2005). "Baltic Religion: History of study". In Jones, Lindsay. Encyclopedia of Religion. 2 (2nd ed.). Thomson Gale. стр. 767–771.

[:1-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Edited by Daiva Vaitkevičienė and Vykintas Vaitkevičius. „Archaeologia Baltica“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2012-03-25.CS1-одржување: излишен текст: список на автори (link)

[3] Rozenbergs, Jānis (1997). „"Pārdomas par tematu "Garlībs Merķelis un latviešu folklora"". Latvijas Zinātņu Akadēmijas Vēstis (на латвиски)“. Latvijas Zinātņu Akadēmija. 51: (1./2.(588./589.)): 1–8.

[:2-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Muktupāvels, Valdis (2005). "Baltic religion: New religious movements". In Jones, Lindsay. Encyclopedia of Religion. 2 (2nd ed.). Thomson Gale. стр. 762–767.

[:3-5] 5,0 ^5,1 Bērziņš, L (1939). „P. Šmits kā latviešu tautas dziesmu pētnieks“. Filologu biedrības raksti. XIX.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]