Лакавица (Гостиварско)

село во Општина Гостивар

Лакавица (дијалектно: Лакаица) — село во Општина Гостивар, во областа Горен Полог, во околината на градот Гостивар.

Лакавица

Воздушен поглед на селото Лакавица

Лакавица во рамките на Македонија
Лакавица
Местоположба на Лакавица во Македонија
Лакавица на карта

Карта

Координати 41°44′47″N 20°55′24″E / 41.74639° СГШ; 20.92333° ИГД / 41.74639; 20.92333Координати: 41°44′47″N 20°55′24″E / 41.74639° СГШ; 20.92333° ИГД / 41.74639; 20.92333
Регион  Полошки
Општина  Гостивар
Област Горен Полог
Население 522 жит.
(поп. 2021)[1]

Пошт. бр. 1230
Повик. бр. 042
Шифра на КО 07046
Надм. вис. 540 м
Лакавица на општинската карта

Атарот на Лакавица во рамките на општината
Лакавица на Ризницата

Потекло и значење на името уреди

Дијалектно е познато и под името Лакаица.

Географија и местоположба уреди

 
Куќи во селото погледнати од железничката станица во селото

Селото се наоѓа во средишниот дел на територијата на Општина Гостивар, во долината на реката Лакавица.[2] Селото е ридско, сместено на надморска височина од 540 метри. Од градот Гостивар, селото е оддалечено 14 километри.[2]

Селото се наоѓа во долината на истоимената река. Водата за пиење во минатото се добивала од бунари. На атарот на селото се наоѓаат повеќе извори, кои мештаните ги користеле за пиење и за наводнување. Тоа биле: Фтасије, Гурас, Кошања, Бакључ и Шарена Вода.[3]

Месностите во атарот на селото ги носат следниве имиња: Дракница, Фјериште, Кошари, Брекнијова, Лаче, Капикор, Рапе, Ограде, Теферич, Марко Дол и Бузав Дол.[3]

Лакавица е типична селска населба од збиен тип и има издолжен облик, при што куќите се наредени покрај реката на нејзиниот лев брег. Поделено е на четири маала, кои од југ на север се наречени Пире, Курте, Авдије и Дише.[3]

Историја уреди

Лакавица најпрвин била населена со православно македонско население. Старото село се наоѓало 15-20 минути пеш над денешното село, но тоа старо македонско село било уништено. Не се знае што се случило со старото население, ниту каде се иселило. На местото каде се наоѓала старата Лакавица, на патот за соседното Митрој Крсти, се познаваат слаби остатоци од куќи, цркви, гробови и постои една „ајазма“ (извор). Македонците од Куново кога оделе за Митрој Крсти палеле свеќи кај ова црквиште.[3]

По раселувањето на старото село, неговото земјиште било присвоено од тетовските паши. Подоцна, тоа земјиште било подарено на муслиманските Албанци кои се населувале од областа Мат и Дебарска Малесија. На тој начин селото повторно се обновило, овојпат со муслиманско албанско население. Доселувањето на Албанците се случило во втората половина на XVIII век. Истовремено се доселиле предците на родовите Пире, Курте, Авдије и Дише, кои основале и свои маала.[3]

По друго кажување, и денешното село било населено со православно македонско население, а последни мештани од тоа село биле Гего и Синадин. Тие еднаш се враќале од Цариград и тогаш го затекнале селото како целосно муслиманско. Поради тоа, и тие го примиле исламот и од нив се намножиле родовите Геговци и Синадиновци. Ова кажување е произволно, но за Геговци дека се албанизирани Македонци слушал и П. Јовановиќ.[3]

Вкупно 3 жители на оваа населба се заведени како жртви во Втората светска војна.[4]

Стопанство уреди

Атарот на селото зафаќа простор од 12,5 км2, при што преовладуваат шумите со површина од 1.039 хектари, на обработливото земјиште отпаѓаат 176 хектари, а на пасиштата само 9 хектари.[2]

Врз основа на составот на атарот селото Лакавица има полјоделско-шумарска функција. Во селото работат услужни објекти.[2]

Население уреди

Население во минатото
ГодинаНас.±%
1948671—    
1953741+10.4%
1961839+13.2%
1971937+11.7%
19811.042+11.2%
ГодинаНас.±%
19910−100.0%
1994914—    
2002994+8.8%
2021522−47.5%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Лакавица живееле 560 жители, сите Албанци муслимани.[5]

Според Афанасиј Селишчев во 1929 година, Лакавица било село во Големотурчанската општина во Горнополошкиот срез и имало 120 куќи со 546 жители Албанци.[6]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, селото имало 500 Албанци.[7]

Лакавица е големо село, со нешто зголемен популациски биланс. Така, тоа во 1961 година броело 839 жители, од кои 822 биле Албанци, 6 Македонци, 1 Турчин и 6 жители муслимани и неопределени, а во 1994 година бројот се зголемил на 914 жители, албанско население.[2]

Пописот од 1991 година не бил воопшто одржан во селото Лакавица, бидејќи целото негово население одбило да учествува, односно го бојкотирало неговото одржување, поради што за таа пописна година, за селото нема податоци.[б 1]

Според пописот на населението на Македонија од 2002 година, селото имало 994 жители, од кои 990 Албанци и 4 останати.[8]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 522 жители, од кои 507 Албанци, 1 Србин и 14 лица без податоци.[9]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 560 671 741 839 937 1.042 0 914 994 522
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[10]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[11]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[12]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]

Родови уреди

Лакавица е албанско село. Целото население е доселено.[3]

Според истражувањата од 1947 година, родови во селото:

  • Родови со албанско потекло: Пире (4 к.), доселени се според првото предание од Матија во северна Албанија. А според другото од Булчиза во долен Дебар. Една нивна гранка околу 1850-тите години заминала во Чегране; Курте (22 к.), исто предание како и претходниот род; Авдије (11 к.), се исто како и претходните два рода, името го добиле по основачот на родот. Го знаат својот родослов Асан (23 години во 1947 година)-Ариф-Асан-Азир-Емин-Сали-Авди; Дише (21 к.), исто како и претходните родови, една нивна гранка исто заминала во Чегране; Шере (7 к.) и Али Беге (4 к.), доселени се од дебарска Малесија, потекнуваат од два браќа; Леза (7 к.) и Ќосе (4 к.), исто потекло како и претходните два рода; Бачалар (6 к.) и Касалар (2 к.), доселени се од некое место во северна Албанија; Азем (1 к.) доселени се од селото Орќуше. Таму припаѓале на родот Алил Лок; Гарип (1 к.), доселени се од селото Балин Дол и Иљаз (1 к.), доселени се од селото Врапчиште.
  • Родови со торбешко потекло: Реџеп (1 к.), доселени се од селото Вруток, припаѓале на родот Џаферовци. Таму се доселиле од некое село во дебарски Дримкол. Најстариот предок во овој род зборел македонски.

Иселеништво уреди

Се знае за иселениот род Пајлулар (7 к.), кои сега живеат во селото Пирок.[3]

Општествени установи уреди

 
Подрачното основно училиште во селото

Самоуправа и политика уреди

Кон крајот на XIX век, Лакавица било село во Гостиварската нахија на Тетовската каза на Отоманското Царство.

Селото се наоѓа во рамките на Општина Гостивар, која била значително проширена со територијалната поделба на Македонија во 2004 година. Претходно селото припаѓало на поранешната помала Општина Србиново.

Во периодот од 1955 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Гостивар.

Во периодот 1952-1955, селото се наоѓало во рамките на Општина Бањица, во која покрај Лакавица се наоѓале Беловиште, Горна Бањица, Горна Ѓоновица, Долна Бањица, Долна Ѓоновица, Митрои Крсти, Симница, Сретково, Сушица и Церово. Во периодот 1950-1952 година, селото се наоѓало во тогашната општина Беловиште во која влегувале селата Беловиште, Куново и Лакавица.

Избирачко место уреди

Во селото постои избирачкото место бр. 0520 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште. Во ова избирачко место е опфатено и селото Куново.[14]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 989 гласачи.[15]

Културни и природни знаменитости уреди

 
Главната селска џамија
Археолошки наоѓалишта[16]
Џамии[17]
Реки[18]
  • Лакавица — река низ селото, десна притока на Вардар

Личности уреди

Родени во или по потекло од Лакавица

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија: географски, демографски, и аграрни обележја. Скопје: Патрија. стр. 102.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Трифуноски, Јован (1976). Полог. Белград: САНУ. стр. 198–200.
  4. „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
  5. Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“, София, 1902, стр. 214.
  6. Селищев, Афанасий. „Полог и его болгарское население. Исторические, этнографические и диалектологические очерки северо-западной Македонии“. – София, 1929, стр. 25.
  7. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  8. „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 2 јули 2023.
  9. „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
  10. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  11. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  12. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  13. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  14. „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
  15. „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
  16. Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 113. ISBN 9989-649-28-6.
  17. Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
  18. Петрушевски, Илија; Маркоски, Благоја (2014). Реките во Република Македонија (PDF). Скопје: Геомап. стр. 41. ISBN 978-9989-2117-6-8.
  19. „The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1998 Robert F. Furchgott, Louis J. Ignarro, Ferid Murad“ (англиски). Nobelprize.org. Архивирано од изворникот на 2009-11-21. Посетено на 2010-08-17.
Забелешки
  1. Во пописот од 1991 година, во населените места: Грачани, Никиштане, Ново Село (Боговиње), Раковец, Селце Кеч, Гургурница, Долно Јаболчиште, Клуковец, Добовјани, Врановци, Јажинце, Орашје, Равен, Спас, Богојци, Поум, Џепин, Долна Ѓоновица, Горна Лешница, Групчин, Добарце, Копачин Дол, Ларце, Мерово, Ново Село (Желино), Палатица, Рогле, Седларево, Стримница, Церово, Чифлик (Желино), Грешница, Длапкин Дол, Долно Строгомиште, Колибари, Речани - Зајаско, Вражале, Горно Седларце, Новаќе, Синичане, Мамудовци, Трапчин Дол, Горно Свиларе, Дворце, Рашче, Алашевце, Ваксинце, Виштица, Глажња, Гошинце, Злокуќане, Извор (Липково), Липково, Лојане, Оризари, Отља, Р’нковце, Руница, Слупчане, Стрима, Бибај, Богдево, Грекај, Нивиште, Орќуше, Рибница, Горјане, Градец, Ѓурѓевиште, Ломница, Арангел, Жубрино, Папрадиште, Ќафа, Црвивци, Бојане, Копаница, Паничари, Раовиќ, Чајлане, Патишка Река, Света Петка, Чифлик (Сопиште), Лакавица, Падалиште, Србиново, Страјане, Трново, Франгово, Шум, Алдинци, Горно Количани, Драчевица, Рамни Габер, Црвена Вода, Црн Врв, Нераште, Вејце, Селце, Корито, Блаце, Брест, Танушевци, Ѓермо, Порој, Бозовце, Бродец, Вешала и Шипковица, целото население не прифати да земе учество (го бојкотираше) во Пописот.

Надворешни врски уреди