Золотурн (кантон)
Кантон Золотурн или Кантон Солер (германски: Kanton Solothurn, реторомански: Chantun Soloturn француски: Canton de Soleure; италијански: Canton Soletta) ― кантон во северозападна Швајцарија. Главен град е Золотурн.
| Кантон Золотурн Kanton Solothurn (германски) Кантон Солер | |||
|---|---|---|---|
| Кантон | |||
| |||
 Местоположба во Швајцарија Карта на Золотурн
| |||
| Главен град | Золотурн | ||
| Најголем град | Олтен | ||
| Единици | 122 општини, 10 окрузи | ||
| Управа | |||
| • Раководно тело | Управен совет (Regierungsrat) (5) | ||
| • Законодавно тело | Кантонски совет (Kantonsrat) (100) | ||
| Површина[1] | |||
| • Вкупна | 790,45 км2 (30,519 ми2) | ||
| Население (декември 2022)[2] | |||
| • Вкупно | 277,462 | ||
| • Густина | 350/км2 (900/ми2) | ||
| ISO 3166 | CH-SO | ||
| Највисока точка | 1,445 м (4,741 ст): Хазенмат | ||
| Најниска точка | 277 м (909 ст): Бирс на кантонската граница во Дорнах | ||
| Пристапување | 1481 | ||
| Јазици | Германски | ||
| Мреж. место | so.ch | ||
Историја уреди
Основањето на селото Салодурум се случило во времето на римскиот император Тибериј. Територијата на кантонот се состои од земјиште стекнато од поранешниот град, главно во средниот век. Поради таа причина, обликот на кантонот е неправилен и вклучува две ексклави долж француската граница, одвоени од остатокот од кантонот со Базел-Ланд, кои образуваат посебни области на кантонот. Во 1481 година, кантонот станал член на воениот сојуз на поранешната Швајцарска конфедерација. На крајот на реформацијата, Золотурн ја задржал својата католичка религија. Помеѓу 1798 и 1803 година кантонот бил дел од Хелветската Република . Во 1803 година Золотурн бил еден од 19-те швајцарски кантони кои биле реконституирани од Наполеон (Закон за посредство). Во 1830 година, населението се побунило против аристократскиот режим и кантонот дефинитивно станал либерално-демократски. Иако населението било строго римокатоличко, Золотурн не се приклучил на католичкото сепаратистичко движење (Зондербунд) во 1845–7. Слично на тоа, биле одобрени сојузните устави од 1848 и 1874 година. Сегашниот устав на кантонот датира од 1987 година.
Географија уреди
Кантонот се наоѓа во северозападниот дел на Швајцарија. На запад и југ се наоѓаат кантоните Јура и Берн, на исток е Аргау. На север кантонот се граничи со кантонот Базел-Ланшафт. Делови од две окрузи се ексклави и се наоѓаат долж границата со Франција (Голем Исток). Земјиштето било исцедено од реката Аре и нејзините притоки. Пејзажот е претежно рамен, но го вклучува подножјето на венецот Јура. Дел од ова, масивот на Вајсенштајн, гледа на Золотурн и на Мителанд од север и има поглед на Бернските Алпи. Рамните земји се рамнина создадена од реката Аре. Вкупната површина на кантонот е 791 км².
Политички единици уреди
Окрузи уреди
Од 2005 година, десетте области на Золотурн се споени во пар во пет изборни единици, наречени амтај. Од 2005 година, окрузите имаат само статистичка важност.
- Бухегберг, Амтај Васерамт-Бухегберг
- Дорнек, Амтај Дорнек-Тирштајн (неслужбено Шварцбубенланд)
- Гау, Амтај Тал-Гау
- Гесген, Амтај Олтен-Гесген (неслужбено Нидерамт)
- Леберн, Амтај Золотурн-Леберн
- Олтен, Амтај Олтен-Гезген
- Золотурн, Амтај Золотурн-Леберн
- Тал, Амтај Тал-Гау
- Тирштајн, Амтај Дорнек-Тирштајн
- Васерамт, Амтај Васерамт-Бухегберг
Општини уреди
Демографија уреди
Населението главно зборува германски. Околу 44% од населението се римокатолици, а најголемиот дел од остатокот се протестанти (31% Од 2000[update]
).[4] Населението на кантонот (заклучно со 31 декември 2020) е
259.836. [2] Од 2007[update]
година, населението има 46.898 странци или околу 18,7% од вкупното население.[5]
Историско население уреди
Историското население е прикажано во следната табела:
| Историски податоци за населението[6] | ||||
|---|---|---|---|---|
| Година | Вкупно население | Швајцарци | Нешвајцарци | Удел на населението од вкупната земја |
| 1850 | 69 674 | 68 741 | 933 | 2,9% |
| 1880 | 80 362 | 78 153 | 2 209 | 2,8% |
| 1900 | 100 762 | 96 562 | 4 200 | 3,0% |
| 1950 | 170 508 | 164 172 | 6 336 | 3,6% |
| 1970 | 224 133 | 189 828 | 34 305 | 3,6% |
| 2000 | 244 341 | 201 877 | 42 464 | 3,4% |
| 2020 | 277.462 | 3,2% | ||
Економија уреди
До 19 век земјоделството било главната стопанска дејност во кантонот. Земјоделството е сè уште од важност, но преработувачката и услужната индустрија сега се позначајни. Индустриите на кантонот се специјализирани за часовници, накит, текстил, хартија, цемент и автоделови. До неодамна, производството на чевли била важна економска активност, но светската конкуренција сметала дека швајцарскиот кантон не е доволно конкурентен.
Кантонот е дом на атомската централа Гесген во близина на Даникен, која започнала со работа во 1979 година.
Превоз уреди
Кантонот има добри врски со другите делови на Швајцарија, и со железница и по пат. Во Олтен има железничка раскрсница со директни возови до Женева, Цирих, Базел и Тичино преку Луцерн.
Наводи уреди
- ↑ Arealstatistik Land Cover - Kantone und Grossregionen nach 6 Hauptbereichen accessed 27 October 2017
- ↑ Статистичка служба на Золотурн — Bevölkerungsbestand nach Gemeinden 31.12.2012 (германски)
- ↑ „Liste officielle des communes de la Suisse - 01.01.2008“. Office fédéral de la statistique. Архивирано од изворникот на 12 јуни 2009. Посетено на 25 октомври 2022.
- ↑ Federal Department of Statistics (2004). „Wohnbevölkerung nach Religion“. Архивирано од изворникот (Interactive Map) на 24 септември 2016. Посетено на 25 октомври 2022.
- ↑ Federal Department of Statistics (2008). „Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeit, Geschlecht und Kantonen“. Архивирано од изворникот (Microsoft Excel) на 15 декември 2008. Посетено на 25 октомври 2022.
- ↑ „Solothurn (Kanton)“. Historisches Lexikon der Schweiz (германски). Посетено на 25 октомври 2022.
Надворешни врски уреди
- Службено мрежно место (на германски)
- службена статистика
Coolidge, William Augustus Brevoort (1911). . Encyclopædia Britannica. 25 (11. изд.). стр. 358–359.
