Драгиша Недовиќ
Драгиша Недовиќ (Крагуевац, 20 јули 1916 - Крагуевац, 31 јануари 1966)[1] бил српски композитор, музичар и поет (текстописец).
Биографија уреди
Детството и младоста уреди
Роден е во Крагуевац, во сиромашно градско семејство од татко Андреја и мајка Џина. На шеснаесет години решил да тргне пеш од Крагуевац „за народот да ја слуша неговата музика“. Со себе носел само гитара . Патот го носел во Босна, каде што пишувал севдалинки: „Во прекрасниот стар град на Вишеград“, „Од Босна се слуша една песна“, „Ме понесоа босанските песни“, „Поминав низ Босна низ градовите“... кои одамна станале трајно музичко наследство.
По Босна, патот го носел во Далмација, каде што се инспирирал од морето и бродовите, пишувал песни во духот на далматинските народни песни: „О, убав странецу“, „О, бел чамецу“, „Маре,Маре, мојата среќа“(Кога ти беше мала Маре).
По враќањето во Србија, тој создал серија песни кои на крајот го добиле статусот на оригиналот:( „Стани, стани, Ибар водо“, „Обраше се виногради доле крај Тополе“, „Лепе ли су нано Гружанке девојке“, „На Морави воденица стара“, „Јесен прође, ја се не ожених“, „Ајд' д' идемо Радо“, „Сиромах сам, друже“, „Хармонико моја“ ) и многу други.[2]
Втора светска војна уреди
Бил фатен во Втората светска војна во Крагуевац. Бил одведен да биде застрелан во Шумарица, но еден од Германците го препознал како композитор и бил депортиран во германскиот град Дормаген. Тој поминал четири години во Дормаген како воен заробеник. По завршувањето на војната, Недовиќ се вратил во родниот град и дознал дека голем број од неговите текстови биле уништени.
По војната уреди
Сепак, тој продолжувал да компонира и пишува песни. Со своите пријатели го основал првото Здружение на композитори и кантавтори со народни мотиви, а во 1950 година се разболел од белодробни заболувања. Ја напишал тажната песна „Ме болат белите дробови“, која била забранета за јавен настап поради големиот број самоубиства. Тој умрел 16 години подоцна од срцев удар. Зад себе оставил две деца, синот Александар и ќерката Рада.
Важност уреди
Посебен белег што оставил во историјата на музиката ќе се одрази во големото наследство од над четиристотини песни, без кои денеска не може да помине ниту еден фестивал во Србија, овие песни може да се слушнат секој ден во Башчаршија, како и на далматинското крајбрежје.
Добрите познавачи на српската музичка историја се склони да веруваат дека Драгиша Недовиќ, како самоук музичар, бил означен како „машински работник“, што особено се користело во времето на социореализмот. И тој машински работник ја испеал бесмртната песна „Во прекрасниот стар град на Вишеград“, која, како што рекол еден од пријателите на Недовиќ, „Алекса Шантиќ нема да се срами“.
Оваа песна, која за повеќето луѓе сè уште се смета за оригинална, е напишана во 1936 година и е заштитена под името „Слушам рано утрово“ (Во прекрасниот стар град Вишеград). др.Химзо Половина за прв пат ја пеел во средината на педесеттите. Но, повеќе од 60 години, оваа песна била осквернавена, бидејќи од неа била исфрлена строфа, која зборува за неговото враќање во Србија:
Стани, испрати ме, морам да патувам/Одам во Србија, во мојот роден град/Ќе те следам Кико, вечно ќе тагувам/зошто те оставив сама како невеста/.
Секоја година, од 2006 година, во Врњачка Бања се одржува фестивал на народна музика по име Драгиша Недовиќ.
Песни уреди
Напиша над 400 песни.
- Ајде да одиме, Радо
- Мојата градина, дали си полна со цвеќиња?
- Белград, изграден на Дунав
- Босанските песни ме пленија
- Зори на Морава осамна
- Свири ми стара флејта
- Засадив една бела роза
- Есента помина, не се омажив
- Слушнавте ли драги штркови
- Јоргованот, најомилените цвеќиња
- Утрово мојата роза процвета
- Во прекрасниот стар град Вишеград
- Стоп, застани ибарска вода
- Од Босна се слуша една песна
- Одамна не сум сонувал
- Кога беше мала Маре
- На кого му креваш галама, бре Мораво
- Го косев сеното кај Морава
- Дали се убави девојките од Груж?
- Убаво е да се биде овчарка
- Ливадите процветаа
- Мислев дека тоа е живот
- Старата воденица на Морава
- О, девојка, дали си убава?
- Се зголемуваат лозјата
- Пораснав долу кај Морава
- Ме болат белите дробови
- По што е позната Шумадија?
- Прошетав низ Босна низ градовите (соавтор Раде Јовановиќ )
- Раскинав во Шумадија
- Јас сум сиромашен другар
- Речиси е есен, сите момчиња се венчаат
- Цветовите почнаа да се украсуваат со роса
- Тенок, тенок, тенок
- Бегај, бегај, ладно Јасенице
- Потече реката Лепеница
- Ме подготвуваш мајко мила
- Во Топола се бере грозје
- Копнеев, мајко, за Белград
- Мојата хармоника
Наводи уреди
- ↑ Васић, Југослав; Гатарић, Синиша; Урошевић, Драгиша (2018-09-11). „ИЛЕУС“. ВЕТЕРИНАРСКИ ЖУРНАЛ РЕПУБЛИКЕ СРПСКЕ. 13 (2). doi:10.7251/vjrs1302161v. ISSN 2303-4475.
- ↑ „« Je vous écoute, mais je ne vous réponds pas. » (le biopouvoir ne se négocie pas)“. Vacarme. 11 (1): 45. 2000. doi:10.3917/vaca.011.0045. ISSN 1253-2479. no-break space character во
|title=во положба 2 (help)
