Чернобилска несреќа
Чернобилска несреќа — најголемата несреќа во историјата на атомските централи. Заедно со јадрената катастрофа во Фукушима, Јапонија, таа е до денес единствен случај на седми степен на јадрен настан според Меѓународната скала на јадрени настани.
На 26 април 1986 во 01:23:40 часот (22:23:40 по UTC) во атомската централа во Чернобил (
51°23′14″N, 30°06′41″E
), Украина дошло до експлозија. По првата, дошло до ланец од неколку експлозии и пожари кои создале радиоактивен облак во атмосферата кој потоа се раширил над широк географски регион. Радиоактивниот облак бил 30-40 пати поголем од оној што настанал над Хирошима.
Облакот во текот на неколку следни денови се распространил над западниот дел на СССР, делови од централна и северна Европа, па дури до источниот брег на Северна Америка. Големи површини од Украина, Русија и Белорусија биле тешко загадени, што предизвикало евакуација на над 336.000 луѓе од засегнатите подрачја. Според официјалните податоци, околу 60% од создадениот радиоактивен материјал завршиле во Белорусија.[1]
Несреќата предизвикала загриженост околу безбедноста на советските атомски централи, поради што и запрела градбата на нови централи од истиот тип. Покрај тоа, предизвикала голем број жртви од зрачењето, како и огромни трошоци на засегнатите земји за деконтаминација и здравствена заштита.[2]
Поради таинственоста на властите во тогашниот Советски Сојуз, податоците за несреќата и последиците по животната околина и по здравјето на луѓето долго време не биле достапни. Извештајот подготвен од Меѓународната агенција за атомска енергија и Светската здравствена организација заклучува дека 56 лица загинале во самата несреќа, и проценува дека уште 9.000 други починале од рак директно предизвикан од зрачењето.[3] Властите првобитно се обиделе да го сокријат инцидентот, но го признале дури откако зголемени нивоа на радиоактивно зрачење биле регистрирани и во Шведска.
Поради високото ниво на зрачење, околу атомската централа е воспоставена забранета зона со површина од околу 2.600 км², во која и до денес не е дозволен пристап на населението. Соседните градови Чернобил и Припјат се целосно напуштени.[4] Самиот реактор е залиен со бетонски саркофаг дебел над 1 метар за да се спречи радиоактивното зрачење.
Тек на настаните уреди
Експлозијата се случила на четвртиот реактор на атомската електрана „Ленин“, во 01:23 26 април 1986 по московско време. Главна причина за несреќата пред сè била недоволно испитаната технологија на овој тип реактор и негова нестабилност при ниска сила на реакторот, но исто така не треба да се занемари човечкиот фактор, лошото управување и недоволното искуство на операторот со реакторот. Таа ноќ кога се случила несреќата, била предвидена реализација на експеримент на реакторот.
Кога тестот започнал, опреаторите започнале со намалување на силата на реакторот. Реакторот бил со сила од 200 мегавати и бил многу тежок за контролирање, и затоа операторите извадиле голем број на шипки за регулација.
Последици од Чернобилската катастрофа по 20 години уреди
На 1 јануари 2006 година во Украина 2.594.071 лица имале статус на настрадани од Чернобилската катастрофа. Нагло, скоро за 1,8 пати пораснал контингентот на категоријата на инвалидите на Чернобил. Најмногу (24%), поради смрт, се скратил бројноста на учесниците во расчистувањето на последиците од хаваријата во 1986-1987 г. Тоа зборува дека токму првиот бран од спасувачите, мажи на млада возраст, почувствувале најсилен удар врз здравјето – тие постепено умирале. Во Украина може да се избројат повеќе од 17.000 семејства, коишто добиваат помош и повластици, како последица од губење на хранител, чија смрт е поврзана со Чернобилската катастрофа. Такви семејства има во сите региони од земјата.[5]
Последици во Македонија уреди
Радиоактивниот облак од несреќата главно се ширел во правец на северозапад од Чернобил, и поради тоа се сметало дека во Македонија не се почувствувале ефекти на зголемено зрачење.[се бара извор]
Останати импликации во регионот уреди
Загриженоста за безбедноста на руските атомски централи предизвикала постапно затворање на реакторите во централата Козлодуј во Бугарија.[се бара извор]
Наводи уреди
- ↑ „Geographical location and extent of radioactive contamination“. Swiss Agency for Development and Cooperation. Архивирано од изворникот на 2007-06-30. Посетено на 2008-04-25. (quoting the "Committee on the Problems of the Consequences of the Catastrophe at the Chernobyl NPP: 15 Years after Chernobyl Disaster", Minsk, 2001, p. 5/6 ff., and the "Chernobyl Interinform Agency, Kiev und", and "Chernobyl Committee: MailTable of official data on the reactor accident")
- ↑ „Folks near Chernobyl still cloudy about health“. Архивирано од изворникот на 2010-12-28. Посетено на 23 ноември 2007.
- ↑ „IAEA Report“. In Focus: Chernobyl. Архивирано од изворникот на 2006-03-27. Посетено на 2006-03-29.
- ↑ The Chernobyl Forum: 2003-2005. Chernobyl's Legacy: Health, Environmental, and Socio-Economic Impacts and Recommendations to the Governments of Belarus, the Russian Federation and Ukraine PDF. IAEA. 2nd revised version. pg. 6
- ↑ „Амбасадата на Украина во Македонија за Чернобил“. Архивирано од изворникот на 2009-08-31. Посетено на 2008-04-25.