Википедија

Ервин Шредингер

австриски физичар

Ервин Рудолф Јозеф Александар Шредингер (германски: Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger; 12 август 1887 – 4 јануари 1961) — австриски физичар, познат по Нобеловата награда, која ја добил за своите постигнувања во областа на квантната теорија, за која развил голем број истражувања , кои претставувале основа за брановата механика. Покрај тоа, тој е и автор на голем број дела во различни области на физиката: статистичката механика и термодинамиката, физиката на диелектрици, електродинамика, општиот релативитет, и космологија.Во неговата книга Што е животот? (англиски: What Is Life?), Шредингер им се посветил на проблемите на генетиката, гледајќи во феноменот на животот од гледна точка на физиката. Тој им посветил големо внимание на филозофските аспекти на науката, античките и ориентални филозофски концепти, етиката и религијата.[3] Тој, исто така пишува за филозофијата и теоретската биологија. Шредингеровата равенка за движењето на електрони е основната равенка во модерната квантна физика. Целосно ги отфрла обидите за движење на електроните, што се јавува во одредени орбити во атомите и има за цел да се опише нивното движење, и исклучиво својствата на брановите. Во одреден момент, веројатноста за наоѓање на електронот во некоја точка во просторот е еднаков на квадратот на апсолутната вредност на брановата функција.Функцијата на бранот се менува во зависност од квантизацијата на електроните.Со користењето на овие равенки се добива квантнофизичкиот модел на секој атом.

Ервин Шредингер
Erwin Schrödinger
Роден(а)Ервин Рудолф Јозеф Александар Шредингер
12 август 1887(1887-08-12)
Виена, Австроунгарија
Починал(а)4 јануари 1961(1961-01-04) (возр. 73)
Виена, Австрија
ДржавјанствоАвстрија, Ирска
НационалностАвстриец
Полињафизика
Установи
ОбразованиеВиенски универзитет
Докторски менторФридрих Хасенорл[1]
Други менториФранц Екснер
Значајни студенти
Познат по
Поважни наградиМатеучиев медал (1927)
Нобелова натграда за физика (1933)
Медал „Макс Планк“ (1937)
СопружникАнамарија Бертел (1920–61)[2]
Потпис
Биста на Шредингер, Универзитет во Виена, Австрија.

Животопис уреди

Рани години уреди

Ервин Рудолф Јозеф Александар Шредингер е роден во Виена, Австрија, како единствен син на Рудолф Шредингер (ботаничар) и Георгина . Мајка му имала австриско-англиско потекло.Младиот Ервин ги учел и двата јазика, англиски и германски во исто време, бидејќи тие истовремено се зборувале во неговиот дом.Татко му бил католик, а мајка му лутеранка, а тој самиот се нарекувал атеист, иако бил одгледан во религијско семејство.[4][5] Во 1898 го започнува своето образование на Академската гимназија. Помеѓу 1906 и 1910г. се образувал во Виена, а главни ментори му биле Франц Екснер и Фридрих Хасенорл.Во текот на студиите правел експерименти со Фридрих Колрауш.А во 1911г. му станал асистент на Екснер.

Средни години уреди

Во 1914г. , Шредингер се здобил со статус познат како venia legendi. Од 1914, до 1918 , учествувал во војната од страна на австриската војска. Во 1920 , се оженил со Анамарија Бертел. Истата година му станал асистент на Макс Вин во Јена, а малку потоа станал вонреден професор во Штутгарт. А пак, во 1921, станал редовен професор во Вроцлав, Полска. Во 1922, почнал да студира на универзитетот во Цирих. Во јануари 1926 во списанието Анали на физиката (германски: Annalen der Physik) објавува статија на тема механика на брановите, и оваа статија претставува еден од најважните во XX век, а претставува и револуција во квантната механика. Во 1927, Шредингер го заменил местото на професор Макс Планк , на Берлинскиот универзитет. Но , во 1933 ја напушта Германија, поради новонастанатиот антисемитизам, и станал професор на Магдален Колеџ и на Универзитетскиот колеџ. Во1933 ја поделил Нобеловата награда по физика со Пол Дирак.Но, и покрај неговиот успех, поради неговиот приватен живот , тој бил отпуштен од Оксфорд.Во 1934 , требало да предава на Принстон, но одбил. Потоа требало да предава на универзитетот во Единбург, но поради проблеми со визата , не отпатувал во Шкотска, а во 1936 , прифаќа работа на универзитетот во Грац, Австрија.

Последни години уреди

Во 1938, откако Хитлер ја окупирал Австрија, Шредингер имал проблеми , бидејќи бил против нацизмот.Подоцна го негирал тоа, но бил отпуштен од универзитетот , поради политичката неверодостојност.Бил малтретиран и му било советувано да не ја напушта земјата, но тој и неговата сопруга побегнале во Италија. Во 1940, добил покана да помогне во основањето на институтот за напредни студии во Даблин. Отпатувал таму и го добил местото директор на училиштето за теориска физика.На оваа позиција останал 17 години.Во текот на тој мандат, станал натурализиран ирски граѓанин. Во овој период тој напишал над 50 трудови на различни теми, а меѓу нив најзначајни се оние за неговото истражување во полето на физиката. Во 1944, го напишал делото Што е животот?, кое го содржи концептот на комплексната молекула, која содржи генетски код кај живите организми. Во 1965, се враќа во Виена. На важно предавање во текот на Светската енергетска конференција, Шредингер одбил да одржи предавање за јадрена енергија, поради својата скептичност во врска со неа, а наместо тоа одржал едно филозофско предавање.За време на овој период , Шредингер се оддалечил од дефиницијата на бранова должина, дадена од страна на квантната механика и самостојно ја промовирал нова идеја за брановите, што предизвикало многу контроверзии.[6] and further clarified during the 1930s, long before the publication of What Is Life?.[7]

Приватен живот уреди

Во 1933 година, Шредингер одлучил дека не може да живее во земја каде што прогонот на Евреите стана национална политика. Александар Фредерик Линдеман, шеф на физика на Универзитетот во Оксфорд, во посета на Третиот рајх, во пролетта на 1933 година се обидел да организира работа за некои млади еврејските научници. Тој разговарал со Шредингер за работа како негов помошник, но потоа, на негово големо изненадување, открил дека Шредингер планира да го напушти Оксфорд. Повеќето научници кои го напуштиле Рајхот го поминале летото 1933г. во провинцијата Јужен Тирол. На 4 ноември 1933, Шредингер, неговата сопруга, Марке и неговата сопруга Хилде пристигнаа во Оксфорд. По пристигнувањето, тој доби работа во Магдален колеџ. Кратко време откако пристигнаа во Оксфорд, Шредингер чул дека, за неговата работа на брановата механика, ја добил Нобеловата награда за физика. Оваа награда ја дели со Пол Дирак.

Смрт уреди

Ервин Шредингер умрел на 4 јануари 1961г., како последица од туберкулоза. Закопан е во местото Албах. Зад себе оставил вдовица. Голем кратер на месечината, по неговата смрт бил наречен според неговото име , а во 1993, во негова чест бил основан Меѓународен институт по математичка физика, Ервин Шредингер.[8]

Боја уреди

Иако, Шредингер бил попознат по неговите достигнувања во областа на квантната физика, тој работел и со бои. Во 1920, издал три статии:

  • "Theorie der Pigmente von größter Leuchtkraft," Annalen der Physik, (4), 62, (1920.), 603-622
  • "Grundlinien einer Theorie der Farbenmetrik im Tagessehen," Annalen der Physik, (4), 63, (1920.), 397-426; 427-456; 481-520
  • "Farbenmetrik," Zeitschrift für Physik, 1, (1920.), 459-466

Нова квантна теорија уреди

Во првите години од својата кариера , Шредингер се запознал со идеите на квантната теорија, развиена во делата на Макс Планк, Алберт Ајнштајн, Нилс Бор, Арнолд Сомерфилд, и други. Ова знаење му помогна да работи на одредени проблеми во теоретската физика, но овој австриски научник во тоа време сè уште не е подготвен да биде дел од традиционалните методи на класичната физика. Првата публикација на Шредингерr за атомската теорија и теоријата на спектри почна да се појавува од почетокот на 1920 година. Во јануари 1921 година, Шредингер ја заврши својата прва статија на оваа тема, за рамка на Бор-Сомерфилдов ефект на интеракцијата на електроните на некои функции на спектар на алкалните метали. Од особен интерес за него беше воведувањето на релативистичките размислувања во квантната теорија. Во есента 1922 година тој ги анализирал орбитите на електрони во атомот од геометриска гледна точка, со користење методи развиени од страна на математичарот Херман Вејл (1885-1955). Ова дело, во кое се покажа дека квантните орбити се поврзани со одредени геометриски својства, е важен чекор во предвидувањето на некои од одликите на брановата механика. Претходно во текот на истата година тој ја создал Шредингерова равенка на релативистички Доплеров ефект за спектралните линии, врз основа на хипотезата за светлина Quanta и размислувања на енергија и интензитет. Му се допадна идејата на неговиот учител Екснер за статистичката природа на законите за конзервација, па тој ентузијазам не го прифатија членовите на Бор, Крамерс, и Слејтер, кој сугерира на можноста за прекршување на овие закони и поединечни атомски процеси (на пример, во процесот на емисијата на зрачење). И покрај фактот дека експериментите на Ханс Гајгер и Валтер Боте на кои наскоро се фрлил сомнеж , идејата на енергија како статистички концепт беше доживотна атракција за Шредингер и тој ја дискутира во некои извештаи и публикации Новата квантна теорија.[9]

Создавање на брановата механика уреди

Во јануари 1926 година, Шредингер ја објавил во Annalen der Physik весникот "Quantisierung Лас Eigenwertproblem" [10],квантизацијата како проблем на брановата механика и го претстави она што сега е познато како Шредингерова равенка. Во овој труд, тој го даде "потеклото" на брановата равенка .Овој документ универзално се слави како еден од најзначајните достигнувања на дваесеттиот век и кој создаде револуција во квантната механика, всушност, и во физиката и хемијата.

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. ↑ Ервин Шредингер — Проект „Математичко родословие“ (англиски)
  2. ↑ Moore, p. 10
  3. ↑ Heitler, W. (1961). „Erwin Schrodinger. 1887–1961“. Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 7: 221–226. doi:10.1098/rsbm.1961.0017. JSTOR 769408.
  4. ↑ Walter J. Moore (1994). A Life of Erwin Schrödinger. Cambridge University Press. стр. 289–290. ISBN 9780521469340.
  5. ↑ Andrea Diem-Lane. Spooky Physics. MSAC Philosophy Group. стр. 42. ISBN 9781565430808.
  6. ↑ Proceedings of the International Congress of Plant Sciences 1 (1929)
  7. ↑ In Pursuit of the Gene. From Darwin to DNA – By James Schwartz. Harvard University Press, 2008
  8. ↑ Moore, Walter J (9 January 1926). Schrödinger by Walter J. Moore: Christmas at Arosa. Books.google.co.uk. ISBN 978-0-521-43767-7. Посетено на 13 March 2010.
  9. ↑ The Conceptual Development of Quantum Mechanics. New York: McGraw-Hill, 1966; 2nd ed: New York: American Institute of Physics, 1989. ISBN 0-88318-617-9
  10. ↑ Schrodinger, Erwin (1926). „Quantisierung als Eigenwertproblem“. Annalen der Phys. 384 (4): 273–376. Bibcode:1926AnP...384..361S. doi:10.1002/andp.19263840404. Архивирано од изворникот на 2015-04-02. Посетено на 7 April 2014.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)

Надворешни врски уреди


Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ервин_Шредингер&oldid=5010078“