Венда (јазик)

Венда (самон. чивенда или лувенда) е банту-јазик со статус на службен јазик во ЈАР. Највеќето говорници на јазикот живеат во северниот дел на покраината Лимпопо во ЈАР, а 10% живеат во Зимбабве. Венда е сроден со јазикот каланга (западен шона) што се говори во Боцвана и Зимбабве. За време на апартхејдот е создаден бантустанот Венда како дом на говорниците на овој јазик во ЈАР.

Венда
Tshivenḓa
Застапен во	ЈАР, Зимбабве
Подрачје	покраина Лимпопо
Говорници	980.000 во ЈАР  (2006) 84.000 во Зимбабве (1989)
Јазично семејство	нигер-конгоанско атлантско–конгоанско бенуе-конгоанско бантоидно банту јужнобанту венда
Писмо	латиница
Статус
Службен во	ЈАР
Јазични кодови
ISO 639-1	ve
ISO 639-2	ven
ISO 639-3	ven
Linguasphere	99-AUT-b вклуч. варијанти 99-AUT-baa до 99-AUT-bad
Гатриев код	S.20 (S.21)
Географска распространетост на јазикот венда во ЈАР: дел од населението што говори венда во домот.

Азбука

Јазикот венда ја користи латиницата со пет посебни акцентирани букви. Четирите забни согласки се означени со подредни ченгелчиња (ḓ, ḽ, ṋ, ṱ), а заднонепченото ṅ е означено со надредна точка. Постојат пет самогласни букви, а со нив се претставуваат седум самогласки. Буквите C, J и Q се користат само во странски зборови.

Вендската азбука

A a	B b	(C c)	D d	Ḓ ḓ	E e	F f	G g
H h	I i	(J j)	K k	L l	Ḽ ḽ	M m	N n
Ṋ ṋ	Ṅ ṅ	O o	P p	(Q q)	R r	S s	T t
Ṱ ṱ	U u	V v	W w	X x	Y y	Z z

Јазикот венда ги разликува забните ṱ, ṱh, ḓ, ṋ, ḽ од венечните t, th, d, n, l, како и усненозабните f, v од двоуснените fh, vh (овие малку заоблени), што е одлика и на еве. Не постојат чкрапави согласки; x го претставува гласот „х“. Како и кај другите јужноафрикански јазици како зулу, ph, ṱh, th, kh се приздивни, а p, ṱ, t, k се исфрлени.

pʰ		t̪ʰ	tʰ			kʰ	kʷʰ
pʼ		t̪ʼ	tʼ			kʼ	pʷʼ
b		d̪	d	dʲ		ɡ	bʷ
	pfʰ		tsʰ	tsʷʰ	tʃʰ
	bv		dz	dzʷ	dʒ
ɸ	f		s	sʷ	ʃ	x		h
β	v		z	zʷ	ʒ
m		n̪	n		ɲ	ŋ	ŋʷ
		l̪	l
			r
					j		w

Надворешни врски

• Венда - Ethnologue (англиски)
• Венда - PanAfrican L10n (англиски)