Алхамбра

Алхамбра (арапски: الحمراء) — комплекс на палати и тврдини кои се наоѓаат во Гранада, Андалусија, Шпанија. Тој е еден од најпознатите споменици на исламската архитектура и еден од најдобро зачуваните палати во историскиот исламски свет, покрај тоа што содржи забележителни примери на шпанската ренесансна архитектура.

Алхамбра
Местоположба	Гранада, Шпанија
Координати	37°10′39″N 03°35′24″W
Мрежно место	Patronato de la Alhambra
Светско наследство на УНЕСКО
Критериуми:	Cultural: i, iii, iv
Прогласено:	1984 (8-ма сесија)
Дел од:	Алхамбра, Генералифе и Албајсин, Гранада
Број	314-001
Регион:	Европа
Добро од културен интерес на Шпанија
Тип:	Неподвижна
Критериуми:	Споменик
Прогласено:	10 февруари 1870
Број	RI-51-0000009

Комплексот бил започнат во 1238 година од Мухамед I Ибн ел-Ахмар, првиот насридски емир и основач на Гранадскиот Емират, последната муслиманска држава ел-Андалус. Изграден е на ридот Сабика, издан на Сиера Невада, која била место на претходните тврдини и на палатата на Самуел ибн Нагрила од 11 век. Подоцна владетелите на Насридите постојано ја менувале локацијата. Најзначајните градежни кампањи, кои им дале на кралските палати голем дел од нивниот дефинитивен карактер, се случиле во 14 век за време на владеењето на Јусуф I и Мухамед V. По завршувањето на христијанската Реконквиста во 1492 година, местото било претворено во кралски двор на Фердинанд и Изабела (каде што Кристофер Колумбо добил кралска поддршка за неговата експедиција), а палатите биле делумно променети. Во 1526 година, Карло V нарачал нова палата во стил на ренесанса во директна спротивставеност со насридските палати, но таа била оставена незавршена на почетокот на 17 век. Откако со векови и било дозволено да западне во распаѓање, со нејзините згради окупирани од сквотери, Алхамбра била повторно откриена по поразот на Наполеон I, чии војници уништиле делови од местото. Повторно ја откриле прво британски интелектуалци, а потоа и други американски и северноевропски романтични патници. Највлијателен од нив бил Вашингтон Ирвинг, чии Приказни за Алхамбра (1832) го привлекле меѓународното внимание на локацијата. Алхамбра била еден од првите исламски споменици што станал предмет на современо научно проучување и била предмет на бројни реставрации од 19 век. Денес е една од главните туристички атракции на Шпанија и вклучена на списокот на светско наследство на УНЕСКО.

За време на периодот на Насридите, Алхамбра била самостоен град одделен од остатокот од Гранада долу. Ги содржела повеќето удобности на еден муслимански град како петочна џамија, амами (јавни бањи), патишта, куќи, занаетчиски работилници, кожарница и софистициран систем за водоснабдување. Како кралски град и цитадела, содржела најмалку шест големи палати, повеќето од нив сместени по северниот раб каде што имале погледи над квартот Албаицин. Најпознати и најдобро зачувани се Мексуар, палатата Комарес, Палатата на лавовите и Портиковата палата, кои денес претставуваат главна атракција за посетителите. Останатите палати се познати од историските извори и од современите ископувања. На западниот врв на Алхамбра е тврдината Алказаба. По должината на ѕидовите на Алхамбра се наоѓаат и повеќе помали кули и утврдени порти. Надвор од ѕидините на Алхамбра и се наоѓа во близина на исток се наоѓа Хенералифе, поранешен имот на Насридите и летна палата придружена со историски овоштарници и модерни уредени градини.

Архитектурата на насридските палати ја одразува традицијата на мавританската архитектура развиена во текот на претходните векови. Се карактеризира со користење на дворот како централен простор и основна целина околу која се организирале други сали и простории. Во дворовите обично имало водни елементи во нивниот центар, како што се рефлектирачки базен или фонтана. Декорацијата била фокусирана на внатрешната страна на објектот и била изведена првенствено со мозаици од плочки на долните ѕидови и врежан штуко на горните ѕидови. Геометриските обрасци, растителните мотиви и арапските натписи биле главните видови украсни мотиви. Дополнително, скулптурата налик на „сталактит“, позната како мукарнас, се користела за тридимензионални карактеристики како засводени тавани.

Панорама на Алхамбра од Мирадор де Сан Николас. Од лево кон десно: Генералифе, планината Велета, Насридските палати, Палатата на Карло V и Алказаба

Ноќен поглед на Алхамбра од Мирадор де Сан Николас

Панорама на Алхамбра

Етимологија

Алхамбра потекнува од арапскиот الْحَمْرَاء (al-Ḥamrāʼ , што значи букв. 'црвената'  чија целосна форма била الْقَلْعَةُ ٱلْحَمْرَاءُ, al-Qalʻat al-Ḥamrāʼ „Црвената тврдина (qalat)“. „ал-“ во „Алхамбра“ значи „на“ на арапски, но ова се игнорира во општа употреба и на англиски и на шпански, каде што името обично се дава. Референцата за бојата „црвена“ во името се должи на црвеникавата боја на нејзините ѕидови, кои биле изградени од разбиена земја. Црвеникавата боја доаѓа од железен оксид во локалната глина што се користи за овој тип на градба.

Повеќето од имињата што се користат денес за специфични структури и локации во Алхамбра се имагинативни имиња измислени по средновековниот период, често во 19 век. Оригиналните арапски имиња на објектите од времето на Насридите не се познати, иако некои научници предложиле врски помеѓу одредени згради и некои од имињата споменати во историските извори.

Историја

Потекло и рана историја

Остатоци од Пуенте дел Кади (поранешен Баб ел-Дифаф), зиридско утврдување од 11 век што им овозможило на војниците на ридот Сабика да пристапат до реката за време на опсада

Доказите за римско присуство се нејасни, но археолозите пронашле остатоци од антички темели на ридот Сабика. На ридот во 9 век постоела тврдина или цитадела, веројатно датира од визиготскиот период. Првиот навод за Калат ел-Хамра била за време на битките меѓу Арапите и Муладите за време на владеењето на Абдалах ибн Мухамед (р. 888–912). Според преживеаните документи од периодот, црвениот замок бил прилично мал, а неговите ѕидини не биле способни да ја одвратат војската која имала намера да го освои. Првото повикување на ел-Хамра дошло во редови поезија прикачени на стрела испукана над бедемите, забележани од Ибн Хајан (п. 1076):

„Пусти и без покрив се куќите на нашите непријатели;
  Нападнати од есенските дождови, поминати од насилни ветрови;
Нека во црвениот замок (Калат ал Хамра) ги одржуваат своите немирни совети;
  Пропаста и несреќата ги опкружуваат од секоја страна.“

На почетокот на 11 век, во регионот на Гранада доминирале Зиридите, берберска група Санхаџи и огранок на Зиридите кои владееле со делови од Северна Африка. Кога Кордопскиот Калифат се распаднал по 1009 година и започнала Фитна (граѓанска војна), водачот на Зиридите, Зави бен Зири основал независно кралство за себе, Таифа Гранада. Зиридите ги изградиле цитаделата и палатата, познати како ел-Кашаба ел-Кадима („Стара Цитадела“ или „Стара палата“), на ридот каде денеска се наоѓа населбата Албаицин. Бил поврзан со две други тврдини на ридовите Сабика и Маурор на југ. На реката Даро, помеѓу Зиридската тврдина и ридот Сабика, се наоѓала порта наречена Баб ел-Дифаф („Портата на тамбурашите“). Портата денес е позната како „Пуенте дел Кади“ („Мостот на [[Кадија]та]“) или „Пуерта де лос Таблерос“ („Портата на штиците“), и се што останало од тоа е една од нејзините шестоаголни кули со фрагменти од нејзиниот голем потковичен пат. Портата можела да се затвори за да ја задржи водата доколку е потребно. Оваа порта била дел од утврдувањето што ја поврзува Зиридската цитадела со тврдината на ридот Сабика, а исто така формирала дел од корача (од арапски qawraja), еден вид утврдување што им овозможува на војниците од тврдината да пристапат до реката и да ја вратат водата дури и за време на опсада. Тврдината на ридот Сабика, позната и како ел-Касаба ел-Џадида („Новата Цитадела“), подоцна била искористена за темелите на сегашната Алказаба на Алхамбра. За време на зиридските кралеви Хабус ибн Максан и Бадис, најмоќната фигура во кралството бил еврејскиот администратор познат како Самуел ха-Нагид (на хебрејски) или Исмаил ибн Нагрила (на арапски). Самоил изградил своја палата на ридот Сабика, веројатно на местото на денешните палати, иако ништо не останало од него. Тој, наводно, вклучувал градини и водни елементи.

Насридски период

Исламска калиграфија во салата Мексуар: و لا غالب إلا الله, „Нема победник освен Алах“, мото што го користела династијата Насриди

Периодот на кралствата Таифа, за време на кој владееле Зиридите, завршил со освојувањето на ел-Андалус од страна на Алморавидите од Северна Африка кон крајот на 11 век. Во средината на 12 век, тие биле следени од Алмохадите. По 1228 година, владеењето на Алмохадите пропаднало и локалните владетели и фракции повторно се појавиле низ територијата на ел-Андалус. Со Реконквистата во полн замав, христијанските кралства Кастиља и Арагон - под кралевите Фердинанд III и Јаков I, соодветно - направиле големи освојувања низ ел-Андалус. Кастиља ја освоила Кордоба во 1236 година и Севиља во 1248 година. Во меѓувреме, Ибн ел-Ахмар (Мухамед I) ја основал она што станало последната и најдолгата владејачка муслиманска династија на Пиринејскиот полуостров, династијата на Насридите, кои владееле со Гранадскиот Емират. Ибн ел-Ахмар бил релативно нов политички играч во регионот и веројатно потекнувал од скромно потекло, но тој бил во можност да ја добие поддршката и согласноста од повеќе муслимански населби под закана од кастилскиот напредок. По населувањето во Гранада во 1238 година, Ибн ел-Ахмар првично престојувал во старата цитадела на Зиридите на ридот Албаицин, но истата година ја започнал изградбата на Алхамбра како нова резиденција и цитадела. Според арапски ракопис оттогаш објавен како Anónimo de Madrid y Copenhague,

Оваа година, 1238 Абдалах ибн ел-Ахмар се искачи на местото наречено „Алхамбра“. Го прегледал, ги означил темелите на еден замок и оставил некој да раководи со работата, а пред да помине таа година, била завршена изградбата на бедемите; била внесена вода од реката и бил изграден канал што ја носи водата (...)

Палата на лавовите во 1871 година

За време на владеењето на династијата Насриди, Алхамбра била трансформирана во палатински град, со систем за наводнување составен од аквадукти и водни канали кои обезбедувале вода за комплексот и за другите блиски дворци на село, како што е Генералифе. Претходно, старите тврдини на ридот биле зависни од дождовницата собрана од цистерната во близина на Алказаба и од она што може да се извлече од реката Даро долу. Создавањето на Султановиот канал (арап. ساقلتة السلطان), кој носел вода од планините на исток, го зацврстил идентитетот на Алхамбра како град-палата, а не како одбранбена и аскетска структура. Овој прв хидрауличен систем бил проширен потоа и вклучувал два долги водни канали и неколку софистицирани уреди за надморска височина за носење вода на платото.

Подоцнежните владетели на Насридите по Ибн ел-Ахмар континуирано ја менувале локацијата. Заедно со самите кревки материјали, на кои им требало редовни поправки, ова го прави тешко да се одреди точната хронологија на неговиот развој. Единствените елементи зачувани од времето на Ибн ел-Ахмар се некои од ѕидовите на утврдувањето, особено Алказаба на западниот крај на комплексот. Ибн ел-Ахмар немал време да доврши некои големи нови палати и можеби првично живеел во една од кулите на Алказаба, пред подоцна да се пресели во скромна куќа на местото на сегашната палата на Карло V. Најстарата голема палата за која се сочувани некои остатоци е структурата позната како Паласио дел Партал Алто (Портикова палата), на издигната локација во близина на центарот на комплексот, која веројатно датира од владеењето на синот на Ибн ел-Ахмар, Мухамед II (1273-1302). На југ се наоѓала палатата на Абенцераџес, а на исток друга приватна палата, позната како Палата на манастирот во Сан Франциско, и двете најверојатно првично биле изградени во времето на Мухамед II. . Мухамед III (1302–1309) ја подигнал Портиковата палата, чии делови стојат и денес, како и главната (соборна) џамија на Алхамбра (на местото на сегашната црква Санта Марија де ла Алхамбра). Портиковата палата е најраната позната палата што била изградена долж северните ѕидови на комплексот, со поглед кон градот долу. Таа е, исто така, најстарата палата на Насридите која сè уште постои денес.

Исмаил I (1314–1325) презел значително преуредување на Алхамбра. Неговото владеење го означило почетокот на „класичниот“ период на насридската архитектура, за време на кој започнале многу големи споменици во Алхамбра и биле консолидирани декоративните стилови. Исмаил одлучил да изгради нов комплекс на палата веднаш источно од Алказаба за да служи како официјална палата на султанот и државата, позната како Каср ел-Султан или Дар ел-Мулк. Јадрото на овој комплекс бил дворецот Комарес, додека другото крило на палатата, Мексуар, се протегало на запад. Бањите Комарес се најдобро сочуваниот елемент од оваа почетна градба, бидејќи остатокот од палатата дополнително бил изменет од неговите наследници. Во близина на главната џамија Исмаил I ја создал и Равда, династичкиот мавзолеј на Насридите, од кој се зачувани само делумни остатоци. Јусуф I (1333–1354) извршил понатамошни реновирања на палатата Комарес, вклучувајќи ја и изградбата на Салата на амбасадорите и други работи околу сегашниот Мексуар. Тој, исто така, ја изградил главната порта на Алхамбра, Портата на правдата (Puerta de la Justicia), и Заробената кула (Torre de la Cautiva), една од неколкуте мали кули со богато украсени простории долж северните ѕидови.

Владеењето на Мухамед V (1354–1391, со прекини) го означило политичкиот и културниот врв на Насридскиот емират, како и врвот на насридската архитектура. Особено за време на неговото второ владеење (по 1362 година), дошло до стилска промена кон поиновативни архитектонски распореди и широка употреба на сложени мукарни сводови. Неговиот најзначаен придонес за Алхамбра била изградбата на Палатата на лавовите на исток од палатата Комарес во област каде претходно се наоѓале градини. Тој, исто така, го реконструирал Мексуар, ја создал високо украсената „Фасада Комарес“ во Патио дел Куарто Дорадо и го преуредил Дворот на Миртлите, давајќи им на овие области голем дел од нивниот последен изглед. По Мухамед V, релативно малку големи градежни работи се случиле во Алхамбра. Еден исклучок е Кулата на Инфантите (Torre de las Infantas), која датира од времето на Мухамед VII (1392–1408). Во 15 век, династијата на Насридите е во опаѓање и превирања, со неколку значајни градежни проекти и повеќе повторувачки, помалку иновативен стил на архитектура.

Реконквиста и христијански шпански период

Торе де ла Полвора кај Алказаба, пример на кула зајакната со закривени бедеми во 16 век за подобра одбрана од модерната артилерија

Последниот насридски султан, Мухамед XII од Гранада, го предал Гранадскиот емират во јануари 1492 година, без да биде нападната самата Алхамбра, кога силите на католичките монарси, кралот Фердинанд II од Арагон и кралицата Изабела I од Кастилја, ја освоиле околната територија со огромен број на војници. Мухамед XII ги преселил посмртните останки на своите предци од комплексот, како што било потврдено од Леополдо Торес Балбас во 1925 година, кога пронашол седумдесет празни гробници. Посмртните останки сега најверојатно се наоѓаат во Мондухар во кнежевството Лекрин.

По освојувањето, Алхамбра станала кралска палата и сопственост на шпанската круна. Изабела и Фердинанд првично се населиле овде и останале во Гранада неколку месеци, до 25 мај 1492 година За време на овој престој се случиле два големи настани. На 31 март монарсите ја потпишале Уредбата од Алхамбра, со која се наредувало протерување на сите Евреи во Шпанија кои одбиле да се преобратат во христијанство. Кристофер Колумбо, кој исто така присуствувал на предавањето на Гранада, ги претставил своите планови за експедиција преку Атлантикот на монарсите во Салата на амбасадорите и на 17 април тие го потпишале договорот со кој биле поставени условите за експедицијата која слетала во Америка подоцна истата година.

Новите христијански владетели почнале да вршат доградби и измени во комплексот на палатата. Гувернерството на Алхамбра било доверено на семејството Тендила, на кое му било дадена една од палатите на Насридите, Паласио дел Партал Алто (во близина на Портиковата палата), да ја користи како семејна резиденција. Ињиго Лопез де Мендоза и Кињонес (р. 1515), вториот гроф Тендила, бил присутен во придружбата на Фердинанд II кога Мухамед XII ги предал клучевите на Алхамбра и тој станал првиот шпански гувернер на Алхамбра. Речиси 24 години по освојувањето тој вршел поправки и модификации на неговите утврдувања со цел подобро да го заштити од артилериски напади со барут. Повеќе кули и утврдувања - како што се Торе де Сиете Суелос, Торе де лас Кабезас и Торес Бермехас - биле изградени или зајакнати во овој период, како што се гледа со додавање на полу-округли бастиони. Во 1512 година на грофот му бил доделен имотот на Мондежар и последователно им ја пренел титулата Маркиз од Мондежар на неговите потомци.

Палатата на Карло V во ренесансен стил, започната во 1527 година, но останала недовршена по 1637 година. Оваа фотографија од 1890 година покажува дека покривот сè уште недостасува на горниот кат.

Карло V (р. 1516–1556) ја посетил Алхамбра во 1526 година со неговата сопруга Изабела од Португалија и одлучил да ја претвори во кралска резиденција за негова употреба. Тој обновил или модифицирал делови од насридските палати за да служат како кралски станови, процес кој започнал во 1528 година и бил завршен во 1537 година Тој, исто така, урнал дел од палатата Комарес за да направи место за монументална нова палата, позната како Палата на Карло V, дизајнирана во ренесансниот стил од тој период. Изградбата на палатата започнала во 1527 година, но на крајот останала недовршена по 1637 година

Гувернерството на семејството Тендила-Мондежар завршило во 1717-1718 година, кога Филип V ги конфискувал имотите на семејството во Алхамбра и го отпуштил маркизот од Мондехар, Хосе де Мендоза Ибањез де Сеговија (1657-1734) од неговата позиција како градоначалник (алкаид) на Алхамбра, како одмазда за Маркизот што му се спротивставил во војната за шпанското наследство. Заминувањето на семејството Тендила-Мондежар го означило почетокот на најтешкиот период на опаѓање на Алхамбра. Во овој период, шпанската држава ѝ посветила малку ресурси и нејзиното управување било преземено од локални гувернери кои биле заинтересирани за сопствени интереси кои живееле со своите семејства во запуштените палати.

Во текот на следните години Алхамбра била дополнително оштетена. Помеѓу 1810 и 1812 година Гранада била окупирана од војската на Наполеон за време на Полуостровската војна. Француските трупи, под команда на грофот Себастијани, ја окупирале Алхамбра како утврдена позиција и предизвикале значителна штета на споменикот. По евакуацијата на градот, тие се обиделе да го динамитираат целиот комплекс за да спречат повторно да се користи како утврдена позиција. Тие успешно разнеле осум кули пред останатите осигурувачи да бидат оневозможени од шпанскиот војник Хосе Гарсија, чии акции го спасиле она што останало до денес. Во 1821 година, земјотрес предизвикал дополнителни штети.

Обнова и современи реставрации

Дворот во Алхамбра во времето на Маврите, Едвин Лорд Викс, 1876 година

Работата за реставрација била преземена во 1828 година од страна на архитектот Хосе Контрерас, обдарена во 1830 година од Фердинанд VII. По смртта на Контрерас во 1847 година, тоа го продолжиле неговиот син Рафаел (починал во 1890 година) и неговиот внук Маријано Контрерас (починал во 1912 година). Во 1830 година Вашингтон Ирвинг живеел во Гранада и ги напишал своите Приказни за Алхамбра, првпат објавени во 1832 година, што поттикнало меѓународен интерес за јужна Шпанија и за нејзините споменици од исламскиот период, како што е Алхамбра (апартман кој го украсил во стилот на Нова Англија). Други уметници и интелектуалци, како Џон Фредерик Луис и Овен Џонс, помогнале Алхамбра да стане икона на периодот со нивните списи и илустрации во текот на 19 век.

Павилјон во дворот на лавовите на фотографијата од 19 век, на која е прикажана „ориенталната“ купола додадена од Рафаел Контрерас во 1859 година, подоцна отстранета од Леополдо Торес Балбас

Членовите на семејството Контрерас продолжиле да бидат најважните архитекти и конзерватори на Алхамбра до 1907 година Во овој период тие генерално ја следеле теоријата за „стилска реставрација“, која фаворизирала конструкција и додавање на елементи за да се направи споменикот „целосен“, но не морало да одговара на која било историска реалност. Тие додале елементи за кои сметале дека се репрезентативни на она што тие сметале дека е „арапски стил“, нагласувајќи го наводниот „ориентален“ карактер на Алхамбра. На пример, во 1858–1859 година, Рафаел Контрерас и Хуан Пугнер додале сферични куполи со персиски изглед на Дворот на Лавовите и на северниот трем на дворот на Миртлите, иако тие немале никаква врска со насридската архитектура.

Во 1868 година, револуцијата ја соборила Изабела II и владата ги запленила имотите на шпанската монархија, вклучувајќи ја и Алхамбра. Во 1870 година Алхамбра била прогласена за национален споменик на Шпанија и државата одвоила буџет за нејзина конзервација, надгледувана од Провинциската комисија за споменици. Маријано Контрерас, последниот од архитектите на Контрерас кој работел како директор за конзервација на Алхамбра, бил назначен за архитектонски куратор во април 1890 година. Неговиот мандат бил контроверзен и неговата стратегија за зачувување привлекла критики од другите власти. Во септември 1890 година, еден пожар уништил голем дел од Сала де ла Барса во палатата Комарес, што ја истакнало ранливоста на локацијата. Бил нарачан извештај во 1903 година што резултирал со создавање на „Специјална комисија“ во 1905 година чија задача била да го надгледува зачувувањето и обновувањето на Алхамбра, но комисијата на крајот не успеала да изврши контрола поради триење со Контрерас. Во 1907 година, Маријано Контрерас бил заменет со Модесто Чендоја, чија работа исто така била критикувана. Чендоја започнал многу ископувања во потрага по нови артефакти, но често ги оставал овие дела недовршени. Тој обновил некои важни елементи на местото, како водоводниот систем, но ги запоставил другите. Поради континуираното противење со Кендоја, Специјалната комисија била распуштена во 1913 година и заменета со Советот (Патронато) на Алхамбра во 1914 година, кој повторно бил обвинет за надзор на зачувувањето на локацијата и работата на Чендоја. Во 1915 година тој бил директно поврзан со Генералниот директорат за ликовни уметности на Министерството за јавно образование (подоцна Министерство за национално образование). Како и Маријано Контрерас пред него, Чендоја продолжил да се судира со надзорното тело и да ја попречува нивната контрола. На крајот бил разрешен од неговата функција во 1923 година

Алказаба пред и по реставраторската работа од 20 век

По Кендоја, Леополдо Торес Балбас бил назначен за главен архитект од 1923 до 1936 година. Назначувањето на Торес Балбас, обучен археолог и историчар на уметност, означило дефинитивна промена кон понаучен и систематски пристап кон конзервацијата на Алхамбра. Тој ги поддржал принципите на Атинската повелба за реставрација на спомениците од 1931 година, која го нагласува редовното одржување, почитувањето на работата од минатото, правната заштита на спомениците на наследството и легитимноста на современите техники и материјали во реставрацијата се додека тие се визуелно препознатлив. Голем дел од објектите во Алхамбра биле погодени од неговата работа. Некои од неточните промени и дополнувања направени од архитектите на Контрерас биле поништени. Младиот архитект „отвори аркади што беа заѕидани, повторно ископа пополнети базени, ги замени плочките што недостасуваа, ги комплетираше натписите на кои немаше делови од нивните штукоирани букви и постави таван во сè уште недовршената палата на Карло V“. Тој, исто така, извршил систематски археолошки ископувања во различни делови на Алхамбра, откопувајќи ги изгубените насридски структури како што се Паласио дел Партал Алто и Палатата на Абенцераџе, што овозможило подлабок увид во некогашниот град-палата како целина.

Работата на Торес Балбас ја продолжил неговиот помошник Франциско Прието Морено, кој бил главен архитектонски куратор од 1936 до 1970 година Во 1940 година бил создаден нов Совет на Алхамбра за да ја надгледува локацијата, кој оттогаш останува на чело. Во 1984 година централната влада во Мадрид ја префрлила одговорноста за локацијата на Регионалната влада на Андалусија и во 1986 година биле развиени нови статути и документи за регулирање на планирањето и заштитата на локацијата. Во 1984 година, Алхамбра и Генералифе биле ставени на списокот на светско наследство на УНЕСКО. Алхамбра денес е една од најпопуларните туристички дестинации во Шпанија. Истражувањата, археолошките истраги и реставраторските работи, исто така, останале во тек во 21 век.

Распоред

Современ план на Алхамбра

Локалитетот Алхамбра е околу 700–740 м (2,300–2,430 ст) во должина и околу 200–205 м (660–670 ст) со најголема ширина. Се протега од запад-северозапад кон исток-југоисток и зафаќа површина од околу 142,000 m² (1,530,000 sq ft) или 35 хектари. Се наоѓа на тесен гребен со поглед на Вега или рамнината на Гранада и издлабен од реката Даро на нејзината северна страна додека се спушта од Сиера Невада. Црвената земја од која е изградена тврдината е зрнест агрегат што се држи заедно со медиум од црвена глина што на добиената слоевита конструкција засилена со тули и камен (tapial calicastrado) и дава карактеристична нијанса и се наоѓа во коренот на името „Црвениот рид“.

Најзападната карактеристика на Алхамбра е Алказаба, голема тврдина со поглед на градот. Поради туристичката побарувачка, современиот пристап е спротивен на оригиналната низа која започнала од главниот пристап преку Puerta de la Justicia (Портата на правдата) до голем пазар или јавен пазар свртен кон Алказаба, сега поделен и заматен од подоцнежниот христијански развој на комплексот. Од Puerta del Vino (Винската порта) се оди преку Calle Real (Кралската улица) делејќи ја Алхамбра долж нејзиниот аксијален 'рбет во јужен станбен кварт, со џамии, амами (бањи) и различни функционални објекти, и поголем северен дел, окупирана од неколку палати на благородништвото со обемни уредени градини со поглед на Албаицин. Сето ова било потчинето на големата кула на амбасадорите во Палацио Комарес (Палата Комарес), која делувала како соба на кралската публика и соба на престолот со трите заоблени прозорци кои доминирале во градот. Приватниот, интернализиран универзум на Palacio de Los Leones (Палата на лавовите) се граничи со јавните простори под прав агол (види илустрација на планот), но првично бил поврзан единствено со функцијата на Comares Baths (или Кралските бањи), Mirador de Lindaraja служи како извонредно украсен фокус на медитација и авторитет со поглед на префинетата градина во дворот на Линдараја/Даракса кон градот.

Остатокот од платото опфаќа голем број на претходни и подоцнежни мавритански палати, оградени со зацврстен ѕид, со тринаесет одбранбени кули, некои како што се Торе де ла Инфанта и Торе де ла Каутива кои содржат елаборирани вертикални палати во минијатура. Реката Даро поминува низ провалија на север и го дели платото од областа Албаицин во Гранада. Слично на тоа, долината Сабика, која го содржи паркот Алхамбра, се наоѓа на запад и југ, а надвор од оваа долина, речиси паралелниот гребен на Монте Маурор ја дели од областа Антекеруела. Друга клисура ја дели од Генералифе, летните градини за задоволство на емирот. Салмерон Ескобар забележува дека подоцнежното садење на листопадни брестови ја замаглува целокупната перцепција на распоредот, така што подобро читање на оригиналниот пејзаж се дава во зима кога дрвјата се голи.

Распоред и важни карактеристики: 1) Алказаба; 2) Порта на оружјето; 3) Мост Кади; 4) Кулите Бермејас; 5) Плаза де лос Алжибес; 6) Порта на виното; 7) Порта на правдата; 8) Палатата на Карло V; 9) Мексуарови дворови; 10) Мексуар - главна сала; 11) Палата Комарес; 12) Палата на лавовите; 13) Дворот на Линдараја; 14) Фризер на кралицата; 15) Портикова палата; 16) Палатата Партал Алто; 17) Мавзолеј Равда; 18) црква Санта Марија; 19) Бањи на џамијата; 20) Палата на Абенцераџе; 21) Палата на манастирот Сан Фрањо; 22) Кула на врвовите; 23) Торе де ла Каутива; 24) Торе де лас Инфантас; 25) Водна кула; 26) Порта на седумте ката; 27) Палатата Генералифе

Close-up plan of the Nasrid Palaces (from 1889):

  Меквар (main hall)

  Палата Комарес

  Палата на лавовите

  Двор Линдараја

Архитектура

Општ дизајн

Мулионирани прозорци на Салата на двете сестри во Алхамбра, од Жан Лоран, в. 1874 година. На горните ѕидови може да се види декорација со штуко, а подолу е виден мозаик од геометриски плочки.

Дизајнот и декорацијата на насридските палати се продолжение на мавританската (западна исламска) архитектура од претходните векови, но развиле свои карактеристики. Комбинацијата на внимателно пропорционални дворови, водни карактеристики, градини, сводови на тенки столбови и сложено извајана декорација со штуко и плочки дава насридска архитектура квалитети кои се опишани како етерични и интимни. Ѕидовите биле градени претежно од обложена земја, варов бетон или тула, а потоа покриени со малтер, додека дрвото (најчесто бор) се користело за покриви, тавани, врати и ролетни на прозорците.

Зградите биле дизајнирани на начин да можат да се гледаат одвнатре, а нивната декорација била фокусирана на внатрешноста. Основната единица на архитектурата на Насридиската палата претставува правоаголен двор со базен, фонтана или воден канал во неговиот центар. Дворовите биле опкружени од две или четири страни со сали, на кои често им претходеле аркадни порти. Многу од овие структури се одликувале со мирадор, просторија која излегувала од надворешната страна и заповедала живописен поглед на градините или на градот. Зградите биле дизајнирани со математички пропорционален систем кој им дава хармоничен визуелен квалитет. Распоредот на дворовите, распределбата на прозорците и употребата на водни карактеристики биле дизајнирани имајќи ја предвид климата, ладејќи ја и проветрувајќи ја околината во лето, додека минимизирајќи ги студените провејувања и максимизирајќи ја сончевата светлина во зима. Собите на горниот кат биле помали и позатворени, што ги прави посоодветни за употреба во текот на зимата. Дворовите обично биле порамнети во правец север-југ што им овозможува на главните сали да добиваат директна сончева светлина напладне во текот на зимата, додека во текот на летото повисокото пладневно сонце е блокирано од положбата и длабочината на портите пред овие сали.

Архитекти и поети

Денеска е многу малку познато за архитектите и занаетчиите кои ја изградиле Алхамбра, но се знае повеќе за Диван ел-Инс͟ха', или канцеларството. Се смета дека оваа институција играла сè поважна улога во дизајнот на зградите, веројатно затоа што натписите станале толку истакнати во нивната декорација. На чело на канцеларијата честопати бил и везирот (премиерот) на султанот. Иако не се баш архитекти, мандатите на многу поединци на овие позиции се совпаѓаат со главните фази на изградба во Алхамбра, што сугерира дека тие играле улога во водечките градежни проекти. Најважните фигури кои ги држеле овие позиции, како што се Ибн ел-Џајаб, Ибн ел-Хатиб и Ибн Замрак, исто така составиле голем дел од поезијата што ги краси ѕидовите на Алхамбра. Ибн ел-Џајаб служел како шеф на канцеларијата во различни периоди помеѓу 1295 и 1349 година под шест султани од Мухамед II до Јусуф I. Ибн ел-Хатиб служел и како шеф на канцеларот и како везир во различни периоди помеѓу 1332 и 1371 година, под султаните Јусуф I и Мухамед V. Ибн Замрак служел како везир и шеф на канцеларот во периодите помеѓу 1354 и 1393 година, под Мухамед V и Мухамед VII. <52">Granja, F. de la (2008). „Ibn Zamrak“. Во Bearman, P.; Bianquis, Th.; Bosworth, C.E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W.P. (уред.). Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Brill. ISBN 9789004161214.</ref>

Декорација

Штуко-резбани мукарни (или мокараби) во Палатата на лавовите

Изрезбаниот штуко (или yesería на шпански) и мозаичните плочки (zilīj или zellij на арапски; alicatado на шпански ) се користеле за декорација на ѕидови, додека таваните обично биле направени од дрво, кое можело да се резба. Мозаиците од плочки и дрвените тавани често имаат геометриски мотиви. Ќерамидите обично се користеле за долните ѕидови или за подот, додека штукото се користело за горните зони. Штукото обично било врежано со растителни арабески мотиви (ataurique на шпански, од арап. التوريق), епиграфски мотиви, геометриски мотиви или мотиви на себка. Може дополнително да се изваја во тридимензионални мукарни (мокараби на шпански). Арапските натписи, карактеристика особено карактеристична за Алхамбра, биле врежани покрај ѕидовите и вклучувале извадоци од Куранот, поезија од дворски насридски поети и повторување на насридското мото „wa la ghalib illa-llah“ (арап. ولا غالب إلا الله).

Пример за типичен насридски капител (од Сала дел Мексуар), со зачувани некои од неговите оригинални бои

Белиот мермер од Макаел (во провинцијата Алмерија) се користел и за создавање фонтани и тенки столбови. Капителите на столбовите обично се состоеле од долен цилиндричен дел извајан со стилизирани листови од акантус, горен кубен пресек со растителни или геометриски мотиви и натписи (како мотото на Насридите) што се протегале по основата или горниот раб.

Додека декорацијата со штуко, дрвените тавани и мермерните капители на Алхамбра честопати изгледаат безбојни или монохроматски денес, тие првично биле обоени во светли бои. Примарните бои – црвената, сината и (на местото на жолтото) златно – биле најистакнати и биле сопоставени за да се постигне одредена естетска рамнотежа, додека другите бои биле користени на повеќе нијансирани начини во позадина.

Натписи

Калиграфија во Салата на амбасадорите: горе е лента натписи што го повторува насридското мотото („И нема победник освен Бог“) со курзивно писмо, додека долу е поголем картуш кој содржи натпис на куфички „Јазли“

Алхамбра содржи различни стилови на арапската епиграфија кои се развиле за време на династијата на Насридите, а особено во времето на Јусуф I и Мухамед V . Хосе Мигел Пуерта Вилчез ги споредува ѕидовите на Алхамбра со страниците на ракописот, цртајќи сличности помеѓу ламбрите покриени и геометриските ракописни илуминации, и епиграфските форми во палатата со калиграфските мотиви во современите арапски ракописи. Натписите вообичаено биле поставени во вертикални или хоризонтални ленти или биле поставени во картуси со тркалезна или правоаголна форма.

Повеќето главни натписи во Алхамбра користат наски или курзивно писмо, кое било најчестото писмо што се користело во пишувањето по раниот исламски период. Thuluth било изведба на курзивното писмо кое често се користи за попомпезни или формални контексти; фаворизирано, на пример, во преамбулите на документите подготвени од канцеларијата на Насридите. Многу натписи во Алхамбра биле составени со мешано наски-тулутско писмо. Лентите на курзивно писмо често се менувале со фризови или картуши од куфичко писмо. Куфикот е најстарата форма на арапска калиграфија, но до 13 век куфичките писма во западниот исламски свет станале сè повеќе стилизирани во архитектонски контексти и може да бидат речиси нечитливи. Во Алхамбра, има многу примери на „заврзан“ куфик, особено разработен стил каде буквите се врзуваат во сложени јазли. Продолжетоците на овие букви би можеле да се претворат во ленти кои продолжуваат и формираат поапстрактни мотиви, или понекогаш формираат рабови на картуш што го опфаќа остатокот од натписот.

Текстовите на Алхамбра вклучуваат „побожни, кралски, вотивни и курански фрази и реченици“, формирани во арабески, врежани во дрво и мермер и застаклени на плочки. Поетите на насридскиот двор, вклучувајќи ги Ибн ел-Катиб и Ибн Замрак, компонирале песни за палатата. Натписите на Алхамбра се исто така уникатни по нивната честа самореферентна природа и употреба на персонификација. Некои впишани песни, како оние во Палатата на лавовите, зборуваат за палатата или просторијата во која се наоѓаат и се напишани во прво лице, како самата соба да зборува со читателот. Поголемиот дел од поезијата е испишана со насридско курзивно писмо, додека лиснатите и цветните куфички натписи - често формирани во сводови, столбови, загради и „архитектонски калиграми“ - обично се користат како украсни елементи. Куфички калиграми, особено на зборовите „благослов“ (بركة) и „среќа“ (يمن), се користат како украсни мотиви во арабеска низ палатата. Како и остатокот од оригиналната штуко-декорација, многу натписи првично биле насликани и подобрени со бои. Истражувањата покажуваат дека буквите често биле насликани во златна или сребрена боја, или во бела боја со црни контури, што би ги направило да се истакнат на украсените позадини кои често биле насликани во црвена, сина или тиркизна боја (со други бои измешани во деталите).

وفتحت بالسيف الجزيرة
„И полуостровот беше освоен со меч“

يبنون القصور تخدما
„Тие вредно градат палати“

ولا غالب إلا الله
„Нема победник освен Бог“.

Епиграфски примероци од Дворот на миртите: она што Мухамед Курд Али го опиша како андалусиско mushabbak (синусно) писмо (khat Andalusi mushabbak), или она што западно изворите го нарекуваат курзив на Насридите (слики од левата и средината) и цветно Куфичко писмо (десно).

Главни структури

Влезни порти

Puerta de la Justicia (Порта на правдата), главната јужна порта на Алхамбра, изградена од Јусуф I во 1348 година

Главната порта на Алхамбра е големата Puerta de la Justicia (Порта на правдата), позната на арапски како Баб ел-Шарија (арап. باب الشريعة), која служела како главен влез на јужната страна на заградениот комплекс. Била изградена во 1348 година за време на владеењето на Јусуф I. Портата се состои од голем поткожен лак што води до стрмна рампа што минува низ свиткан премин. Преминот се врти 90 степени налево, а потоа 90 степени надесно, со отвор горе каде што бранителите можеле да фрлаат проектили врз сите напаѓачи подолу. Сликата на рака, чии пет прсти ги симболизирале Петте столбови на исламот, е издлабена над сводот на надворешната фасада, додека ликот на клучот, уште еден симбол на верата, е издлабен над сводот на внатрешната фасада. Скулптурата на Богородица и Христос Дете од христијанскит период подоцна била вметната во друга ниша веднаш внатре во портата. Во близина на надворешната страна на портата се наоѓа Пилар де Карлос V, фонтана во ренесансен стил изградена во 1524 година со некои дополнителни измени во 1624 година

На крајот од преминот што доаѓа од Puerta de la Justicia е Plaza de los Aljibes („Место на цистерните“), широк отворен простор што ја дели Алказаба од палатите на Насридите. Плазата е именувана по голема цистерна која датира од околу 1494 година, нарачана од Ињиго Лопез де Мондоза и Кињонес. Цистерната била една од првите работи извршени во Алхамбра по освојувањето во 1492 година и го наполни она што претходно бил долот помеѓу Алказаба и палатите. На источната страна на плоштадот е Пуерта дел Вино (Винската порта) која води до Палатата на Карло V и до поранешните станбени населби (медина) на Алхамбра. Изградбата на портата се припишува на владеењето на Мухамед III, иако декорацијата датира од различни периоди. И внатрешната и надворешната фасада на портата се украсени со керамичка декорација што ги става спанделите на сводовите и горната штуко-декорација. На западната страна на портата се наоѓа резба на клучен симбол како оној на Портата на правдата.

Пуерта де лас Армас („Порта на оружјето“), главната северна порта на Алхамбра, од 13 век

Другата главна порта на Алхамбра била Пуерта де лас Армас („Порта на оружјето“), сместена на северната страна на Алказаба, од која заградена рампа води кон Плаза де лос Алжибес и Палатите на Насридите. Ова првично била главната пристапна точка до комплексот за редовните жители на градот, бидејќи била пристапна од страната на Албаицин, но по христијанското освојување Портата на правдата била фаворизирана од Фердинанд и Изабела. Портата, една од најраните градби изградени во Алхамбра во 13 век, е една од структурите на Алхамбра која најмногу наликува на архитектонската традиција на Алмохадите која претходела на Насридите. Надворешната фасада на портата е украсена со полилобни калапи со застаклени плочки внатре во правоаголна рамка од алфиз. Внатре во преминот на портата има купола која е насликана за да симулира изглед на црвена тула, украсна карактеристика карактеристична за периодот на Насридите.

Постоеле уште две надворешни порти, и двете сместени на исток. На северната страна е Пуерта дел Арабал („Арабална порта“), која се отвора кон Куеста де лос Чинос („Падината на камчињата“), клисурата помеѓу Алхамбра и Генералифе. Најверојатно била создаден за време на Мухамед II и им служела на првите палати на Алхамбра кои биле изградени на оваа област за време на неговото владеење. Тој претрпела бројни модификации во подоцнежната христијанскиот период на Алхамбра. На јужната страна се наоѓа Puerta de los Siete Suelos („Портата на седум ката“), која била речиси целосно уништена од експлозиите што ги предизвикале француските трупи кои заминувале во 1812 година. Денешната порта е реконструирана во 1970-тите со помош на преостанати фрагменти и на повеќе стари гравури кои ја илустрираат поранешната порта. Оригиналната порта веројатно била изградена во средината на 14 век и нејзиното првобитно арапско име било Баб ел-Гудур. Тоа би бил главниот влез кој служи на Медина, областа окупирана од индустрии и куќите на работниците во Алхамбра. Исто така, преку тука католичките монарси првпат влегле во Алхамбра на 2 јануари 1492 година

Алказаба

Поглед на Алказаба и неговата внатрешност

Алказаба или тврдината е најстариот дел на Алхамбра денес. Тврдината била централниот дел на комплицираниот систем на утврдувања што ја штитело областа. Неговата највисока кула, 26 метри високата Torre del Homenaje („Кула на почитта“), била чувар и воено командно место на комплексот. Можеби била и првата резиденција на Ибн ел-Ахмар во Алхамбра додека се градел комплексот. Најзападната кула, 25 метри високата Торе де ла Вела, делувала како стражарска кула. Знамето на Фердинанд и Изабела првпат било подигнато над оваа кула како симбол на шпанското освојување на Гранада на 2 јануари 1492 година Набргу потоа било додадено ѕвоно на кулата и со векови се биело во редовно време секој ден и во посебни прилики. Во 1843 година кулата станала дел од грбот на градот. Внатре во оградата на внатрешната тврдина се наоѓала станбена област во која биле сместени елитните чувари на Алхамбра. Содржела урбани удобности како заедничка кујна, амам и цистерна за водоснабдување, како и повеќе подземни комори кои служеле како зандани и силоси.

Насридски палати

Комплексот на кралската палата се состои од три главни делови, од запад кон исток: Мексвар, палатата Комарес и Палатата на лавовите. Заедно, овие палати се познати и како Casa Real Vieja („Стара кралска палата“), за да се разликуваат од поновите палати подигнати до нив за време на христијанскиот шпански период.

Мексвар

Поглед на Мексвар денес (со кулата Комарес, исто така видлива зад неа)

Мексвар е најзападниот дел од комплексот на палатата. Палатата била аналогна на машварите (или мечварите) на кралските палати во Северна Африка. Најпрвин бил изграден како дел од поголемиот комплекс што го започнал Исмаил I, кој ја вклучувал палатата Комарес. Во него биле сместени голем дел од административните и повеќе јавни функции на палатата, како што се канцеларијата и ризницата. Неговиот распоред се состоел од два последователни дворови проследени со главна сала, сите порамнети по централната оска од запад кон исток. Денеска останало малку од двата западни дворови на Мексвар, освен неговите темели, портик и сливот за вода на фонтаната. Главната сала, позната како Сала дел Мексвар или Сала на Советот, служела како престолна сала каде што султанот примал и судел. Оваа област, исто така, овозможува пристап до палатата Комарес преку делот Куарто Дорадо на источната страна на Салата на Советот. Повеќе делови од Мексвар биле значително изменети во периодот по Реконквистата; особено, Сала дел Мексвар била претворена во христијанска капела и биле направени доградби на Куарто Дорадо за да се претвори во резиденција. Многу од овие додатоци подоцна биле отстранети за време на современите реставрации во 19 и 20 век.

Палата Комарес

Дворот на Миртлите, централниот двор на палатата Комарес

Палатата Комарес претставувала основата на големиот комплекс на палата што го започнал Исмаил I на почетокот на 13 век и последователно модифициран и обновен од Јусуф I и Мухамед V во текот на истиот век. Овој нов комплекс на палата служел како официјална палата на султанот и државата, позната на арапски како Каср ал-Султан или Дар ал-Мулк. До палатата Комарес се пристапувало од запад преку Мексвар. Внатрешна фасада, позната како фасада Комарес, се наоѓа на јужната страна на Патио де Куарто Дорадо („Дворот на позлатената соба“) на источниот раб на Мексвар. Оваа високо украсена симетрична фасада, со две врати, била влезот во палатата и најверојатно служела за некои церемонијални функции.

Таванот на Салата на амбасадорите

Самата палата Комарес е центрирана околу Патио де лос Арајанес („Дворот на Миртлите“), двор со димензии од 23 до 23,5 метри ширина и 36,6 метри должина, со неговата долга оска приближно порамнета од север кон југ. Во средината, усогласен со главната оска на теренот, се наоѓа широк рефлективен базен. Базенот е долг 34 метри и широк 7,10 метри. Грмушките од мирта кои се истоименици на дворот растат во жива ограда по должината на двете страни на овој базен. На северниот и јужниот крај на дворот се сместени два накитени порти, кои водат до други сали и простории зад нив. Декорацијата на дворот содржела единаесет касаид од Ибн Замрак, од кои останале осум. На источната страна на палатата се припоени бањите Комарес, кралски амам кој е исклучително добро сочуван.

На северната страна од дворот на Миртлите, во внатрешноста на огромната кула Комарес, се наоѓа Салон де лос Ембајадорес („Сала на амбасадорите“), најголемата просторија во Алхамбра. До неа се пристапува со поминување преку Сала де ла Барка, широка правоаголна сала зад северниот трем на дворот. Салата на амбасадорите претставува квадратна комора со димензии 11,3 метри по страна и се издига на висина од 18,2 метри. Ова било престолската соба или салата за публика на султанот. Султанскиот престол бил поставен спроти влезот пред вдлабнатиот прозорец со двосводен свод на задниот дел од салата. Покрај обемната декорација со плочки и штуко на ѕидовите, внатрешноста кулминира со голем куполен таван. Таванот бил направен од 8017 меѓусебно поврзани парчиња дрво кои формираат апстрактна геометриска претстава на седумте небеса. Салата и нејзината кула се проектираат од ѕидовите на палатата, со прозорци кои обезбедуваат поглед во три правци. Во оваа смисла, тоа било зголемена верзија на чудотворец, просторија од која жителите на палатата можеле да гледаат кон околниот пејзаж.

Палата на лавовите

Дворот на лавовите и неговата централна фонтана

Палатата на лавовите е една од најпознатите палати во исламската архитектура и претставува пример за апогејот на насридската архитектура од времето на владеењето на Мухамед V. Нејзиниот централен правоаголен двор е долг околу 28,7 метри и широк 15,6 метри, а неговата долга оска е порамнета приближно исток кон запад. Сводовите и столбовите на околниот трем се распоредени во сложена шема на единечни столбови наизменично со групи од две или три столбови, дизајн кој бил единствен во исламската архитектура. Два раскошни павилјони стојат на источната и западната страна на дворот, додека во центарот се наоѓа познатата фонтана на лавовите. Фонтаната се состои од голем слив опкружен со дванаесет стилизирани скулптури на лав, сите издлабени од мермер. По должината на работ на басенот на фонтаната е испишана песна составена од Ибн Замрак. Ова ја пофалува убавината на фонтаната и моќта на лавовите, но ги опишува и нивните хидраулични системи и како работеле.

Насликан таван со насридски фигури во Салата на кралевите

Околу дворот се распоредени четири сали. Сала де лос Мокарабес („Сала на мокарабите (мукарнас)“), на западната страна, била оштетена во 1590 година од експлозијата на блискиот магазин на барут, а неговиот таван бил заменет со сегашниот гипс во барокен стил во 1714 година. Sala de los Reyes („Сала на кралевите“), на источната страна, е поделена на повеќе делови покриени со мукарни сводови. Зад нив се отвораат уште неколку простории, од кои три содржат заоблени сводни тавани покриени со уникатни сликовити сцени насликани на кожа. Едната слика прикажува насридски султан и други достоинственици како седат и разговараат заедно, додека на двете други слики се прикажани сцени од спорт, лов и судски живот. Стилот на сликарството во една или друга мера бил под влијание на христијанската готска уметност.

Купола Мукарнас во салата на двете сестри

На јужната страна на дворот, Сала де лос Абенсерагис („Сала на Абенсерагите “) го добила своето име од легендата според која таткото на Боабдил, последниот султан на Гранада, ги поканил началниците од таа линија на банкет, каде ги масакрирал. Тој е покриен со елабориран своден таван од мукарнас, со 16-страна фенерска купола во облик на ѕвезда со осум крака, што веројатно го симболизира небото. На северната страна од дворот се наоѓа Сала де Дос Херманас („Сала на двете сестри“), таканаречена поради двете големи мермерни плочи кои сочинуваат дел од тротоарот. Нејзиното првобитно арапско име било ел-Куба ел-Кубра (арап. القبة الكبرى), што сугерира дека има особено значење. Салата е покриена со една од највпечатливите мукарни куполи во исламската уметност. Композицијата мукарнас се состои од најмалку 5000 призматични парчиња, кои се расплетуваат од централниот врв во шеснаесет минијатурни куполи веднаш над нивото на прозорците.

Северно од Сала де Дос Херманас, и до кој се пристапува преку него, се наоѓа Мирадор де Линдараја, мала испакната просторија со двојни заоблени прозорци од трите страни кои гледаат на градините надолу. Името Линдараја е расипување на арапскиот Ајн Дар Ајша (арап. عين دار عائشة). Оваа мала комора поседува некои од најсофистицираните резбани штуко-декорации во Алхамбра и ги задржува оригиналните мозаични плочки со многу фини арапски натписи. Просторијата е покриена и со уникатен своден таван кој се состои од дрвена решетка обликувана во испреплетен геометриски мотив и исполнета со парчиња обоено стакло.

Ренесансни апартмани и дворови

Дворот Линдараја, формиран во 16 век

На исток од палатата Комарес и Палатата на лавовите се наоѓа област која била создадена од страна на христијаните во ренесансен стил кој датира првенствено од 16 век. Директно северно од Палатата на Лавовите се наоѓа Патио де Линдараја (Дворот на Линдараја), првично отворена градина, но претворена во затворена градина со додавање на нови структури околу неа во текот на 16 век. Фонтаната во нејзиниот центар располага со барокен постамент направен во 1626 година, кој го поддржува насридскиот мермерен слив инсталиран овде во исто време, иако репликата денес го заменува оригиналниот слив што се чува во музејот Алхамбра. На западната и северната страна на дворот, долж горните катови, се наоѓаат шест соби изградени за Карло V во периодот помеѓу 1528 и 1537 година, познати како Царските одаи. Најинтересните детали од собите се мермерниот камин извајан со грб на царот и таван од панели насликани со слики од овошје. Сликите биле направени околу 1537 година од страна на Хулио Аквилес и Алехандро Мајнер. Западно од дворот Линдараја се наоѓа помалиот Патио де ла Реја („Дворот на кралицата“), сместен помеѓу царските одаи и кулата Комарес. Околу горниот кат од дворот била изградена галерија помеѓу 1654 и 1655 година

Понатаму на север се наоѓа кулата позната како Пеинадор де ла Реина („Ограбена соба на кралицата“), порано позната како кула на Абу ел-Џујуш. Овој објект првично бил самостојна фортификациска кула во ѕидините на Алхамбра која најверојатно била изградена во времето на владеењето на Наср (1309–1314), исто така познат како Абу ел-Џујуш. Јусуф I го претворил во мала дворска резиденција со таван со фенер, а Мухамед V подоцна додал декорација околу нејзиниот влез. Помеѓу 1528 и 1537 година објектот бил поврзан со Царските одаи преку нова издигната галерија и горното ниво било додадено на кулата околу постојниот таван со фенер. Помеѓу 1539 и 1546 година, овој горен кат бил насликан од Хулио Аквилес и Алехандро Мајнер со митолошки сцени, прикази на инвазијата на Карло V во Тунис во 1535 година и повеќе формални класични мотиви. Подоцна, во 1618 година, во галеријата биле интегрирани столбови од насридскиот период и капители од други палати, од кои некои подоцна биле преместени во музејот Алхамбра.

Портикова палата и градини

Портикова палата

На исток од Палатата на лавовите и ренесансните додатоци се наоѓа Портиковата палата, павилјонска структура на работ на ѕидините на Алхамбра. Ја изградил Мухамед III, што ја прави најстарата преживеана палата во Алхамбра денес, иако оттогаш претрпела многу измени. Нејзината јужна страна има портик и гледа голем рефлективен базен, додека од северната страна над ѕидовите излегува мирадор. Веднаш до него е мал, но богато украсен говорник кој содржи михраб. Надвор од Портиковата палата се наоѓа област со градини кои се протегаат по северниот ѕид на Алхамбра. Неколку кули по должината на овој северен ѕид биле претворени во мали дворци за време на насридскиот период, вклучувајќи ги и Торе де лос Пикос („Кула на зашилените борби“ ), Торе де ла Каутива („Кула на заробениците“), и Torre de las Infantas („Кулата на принцезите“). За туристите кои денес ја посетуваат Алхамбра, сите овие области се достапни откако ќе поминат низ главните палати на Насрид, иако кулите на палатата вообичаено не се отворени за посетители.

Палатата на Карло V

Надворешноста на палатата на Карло V

Дворот на палатата на Карло V

Палатата нарачана од Карло V во средината на Алхамбра била дизајнирана од Педро Мачука, архитект кој се школувал кај Микеланџело во Рим и кој бил натопен во културата на италијанската висока ренесанса и уметничките кругови на Рафаел и Џулио Романо. Палатата била замислена во современ ренесансен стил или „римски“ стил со иновативен дизајн кој ги одразува архитектонските идеали од овој период. Изградбата на монументална палата под италијанско влијание во срцето на Алхамбра изградена од Насрид го симболизира царскиот статус на Карло V и триумфот на христијанството над исламот постигнат од неговите баба и дедо (католичките монарси). Се состои од масивна квадратна структура од камен која опфаќа совршено кружен двор. Надворешните фасади се поделени на две хоризонтални зони на декорација, со рустикација долу и пиластри наизменични со други украси горе. Двата главни влезни портали, на западната и јужната страна, имаат дизајни што личат на триумфални арки со зафатени столбови. Постаментите на овие столбови биле издлабени со релјефи кои прикажуваат алегориски сцени како што е Викторија која го уништува вооружувањето, што го претставува наметнувањето на царот за универзален мир. Горната фасада на јужниот влезен портал има венецијански прозорец. Помеѓу другите детали на фасадите на палатата се и низа бронзени прстени или клукала кои се строго украсни, со повеќе шпанско симболични слики како што се глави на лав и орел. Педро Мачука имал намера да создаде плоштади со колонади на источната и западната страна на зградата за да служат како голем нов пристап до палатите Алхамбра, но тие никогаш не биле извршени.

Изградбата на палатата започнала во 1527 година. По смртта на Мачука во 1550 година ја продолжил неговиот син Луј, кој ги завршил фасадите и го изградил внатрешниот двор. Работата била запрена 15 години кога започнало востанието Мориско во 1568 година. Работата сè уште била недовршена кога Филип IV ја посетил во 1628 година и проектот конечно бил напуштен во 1637 година, оставајќи ја структурата без покрив. Конечно била завршена по 1923 година, кога Леополдо Торес Балбас ја започнал својата реставрација. Денес, во зградата се сместени Музејот Алхамбра, кој содржи предмети и артефакти поврзани со историјата на Алхамбра, како и Музејот за ликовни уметности во Гранада, во кој се сместени збирка слики од Гранада кои датираат од 16-тиот до 20-тиот век.

Други насридски палати

Манастирот Свети Фрањо бил изграден над остатоците од поранешната Насридска палата. Зградата денес е Парадор (хотел во државна сопственост).

Три други големи палати од времето на Насридите некогаш постоеле, но во голема мера биле уништени во текот на вековите. Ископаните остатоци од Паласио дел Партал Алто („Горна портикова палата“), позната и како Палацио дел Конде дел Тендила („Палата на грофот Тендила“), денес се вградени во Портиковите градини. Палатата датира од времето на Мухамед II, со подоцнежни обновувања и модификации и е најстарата палата во Алхамбра од која се пронајдени траги.

Палатата на манастирот во Свети Фрањо (Palacio del Convento de San Francisco, исто така позната како Palacio de los Infantes) е именувана по манастирот Свети Фрањо кој бил изграден овде во 1494 година Палатата на Насридите овде веројатно првпат била изградена од Мухамед II, но некои преживеани натписи сугерираат дека била значително преуредена од Мухамед V. Малку останува од структурата на Насридите денес, освен правоаголен двор и некои од неговите соседни простории, вклучително и богато украсена одаја со мукарнасов свод. Кралицата Изабела I првично била погребана овде во 1504 година пред нејзиното тело да биде преместено во Кралската капела во близина на катедралата. Остатокот од денешната зграда датира од ремоделирање на манастирот од 18 век и вклучува затворен двор. Денес служи како Парадор (хотел во државна сопственост).

Палатата на Абенсераги (Palacio de los Abencerrajes) била една од најголемите палати во Алхамбра и можеби датира од времето на Мухамед II. Она што останало од палатата било кренато во воздух од силите на Наполеон во 1812 година. Потоа станало дел од областа на напуштени урнатини познати како Секано. Неговите ископани остатоци се видливи денес во јужниот дел на комплексот, но тие допрва треба целосно да се проучат.

Црква Санта Марија и џамијата Алхамбра

Надворешноста на црквата Санта Марија де ла Алхамбра

Веднаш источно од палатата на Карло V се наоѓа католичката црква Санта Марија де ла Алхамбра („Света Марија од Алхамбра“), која стои на местото на поранешната џамија Алхамбра, собраниската џамија на комплексот Алхамбра. Црквата била изградена помеѓу 1581 и 1618 година Црквата е под надлежност на архиепископот на Гранада. Зградата била дизајнирана од архитектите Хуан де Херера и Хуан де Ореа, а завршена од Амбросио Вико. Внатре се наоѓа голем барокен олтар со позлатени украсени колони завршени во 1671 година, иако најимпресивниот центар на олтарот, скулптурата на Пресвета Богородица на тагата (на која Марија го држи телото на Исус), била издлабена помеѓу 1750 и 1760 година од Торкуато Руиз дел Перал. Секоја година за време на Страсната седмица, оваа скулптура се вади и се носи во процесија низ улиците на Гранада. За време на поворките се носи на врвот на „престол“ или платформа што е извајана да личи на аркадите во Дворот на лавовите.

Малку остатоци од џамијата Алхамбра која се наоѓала претходно на ова место, е раскошната бронзена ламба што денес е зачувана во Националниот археолошки музеј во Мадрид. Според натписот на оваа ламба и според пишувањата на Ибн ел-Хатиб, џамијата била нарачана од Мухамед III и завршена во 1305 година Главната оска на џамијата била усогласена кон киблата на југоисток, што исто така одговарало на трасата на главната улица до неа. Структурата се состоела од хипостилска сала со три „кораби“ разделени со редови од три сводови. Сводовите биле поддржани од мермерни столбови со капители слични по стил на оние од претходниот период на Кордопскиот Калифат во 10 век. Покривот бил од дрво, а централниот кораб кој водел до михраб имал повисок плафон од двата странични кораби. Витко минаре се наоѓало на западниот крај на зградата. По христијанското освојување, зградата била претворена во црква, но кон крајот на 16 век била во распаѓање. Конечно била урната во 1576 година, пред изградбата на сегашната црква.

Бањи на џамијата

Внатрешноста на бањите (хамам) што стоеле во близина на џамијата Алхамбра

Еден од деловите на џамијата Алхамбра, бањите (хамам), денес е зачуван на источната страна на црквата и е пристапен од главната улица. Како и другите исламски бањи, таа обезбедувала општа хигиена на локалните жители, како и средства за извршување на ритуалниот абдест (гусл) за религиозни цели. Иако понекогаш се еротизирани во романтичната западна литература, посетителите присуствувале на бањите строго со припадници од ист пол и носеле крпи околу интимните делови. Овие бањи биле изградени во времето на Мухамед III заедно со џамијата. Тие можеби биле делумно урнати во 1534 година пред да бидат вградени во станбена куќа во текот на 17 и 18 век. Зачуваните остатоци биле доволно значајни за да овозможат нивна реставрација и реконструкција во 1934 година

Распоредот на бањите имал типичен редослед на соби, вклучувајќи соблекувална (бајт ал-маслак͟х на арапски), ладна соба (бејт ал-барид) и топла соба (бејт ал-сак͟хун). Зад топлата соба имало котлара каде што се загревало вода и се складирало огревно дрво во близина. Во некои од просториите се зачувани оригинални фрагменти од декорација на плочки и штуко, како и дел од мермерниот под. Топлата соба има еден мал базен, а друг можеби постоел таму каде што денес се наоѓа современата фонтана. Меѓутоа, за разлика од христијанската и претходната грчко-римска култура, муслиманите генерално не се залагале за пливање или потопување во вода за нивните посети на бањите. Како дел од палатите на Алхамбра биле изградени и приватни бањи, со различна големина и важност.

Равда (мавзолеј на Насридите)

Остатоци од мавзолејот Рауда денес (со Палатата на лавовите во позадина)

На просторот помеѓу поранешната џамија и Палатата на лавовите се наоѓала Равда (на шпански се пишува Рауда), кралски мавзолеј на Насридите. Терминот rawda (арап. الروضة) значи „градина“ на арапски, но голем број историски исламски некрополи или гробишта биле познати под ова име, вклучувајќи ја и некрополата на поранешните владетели на Омејадите во Кордоба. Мавзолејот на Насридите првпат бил изграден од Исмаил I на почетокот на 14 век, иако порано можеби веќе постоеле гробишта таму. Структурата повеќе не постои денес, но ја проучувале археолозите и нејзините темели се уште се видливи. Некрополата се состоела од правоаголна ограда до која се пристапувало преку мала порта со потковица зачувана денес на нејзината северна страна. Внатре во заградата постоела квадратна мавзолејска комора покриена со покрив со централен квадратен фенер. (Присуството на фенерот го покажуваат остатоците од четири столба во центарот на конструкцијата.) Некои правоаголни простории биле споени на страната на оваа комора. На мавзолејот му претходел правоаголен двор. Овој распоред бил сличен на некои претходни мавзолеи во Северна Африка и на подоцнежните Садијански гробници во Маракеш. Како и блиската џамија, мавзолејот бил усогласен со киблата. Бил украсен со врежан штуко и ќерамиди, чии остатоци биле откриени во ископувањата. Прозорците на централниот фенер биле затворени со дрвени решетки, чиј пример денес е зачуван во музејот Алхамбра.

Во овој мавзолеј биле закопани најважните личности, како насридските владетели, но на отворен простор помеѓу мавзолејот и надворешниот ограден ѕид имало други гробови што им припаѓале на помалку важни личности. Гробниците на значајните фигури биле покриени со мермерни плочи на чиј врв имало пирамидални или призматични камења познати како макабрија, додека помалите гробници надвор биле врамени со камени рабници што ги правеле да изгледаат како минијатурни градини. На главите на важните гробови имало мермерни надгробни споменици издлабени со детални натписи, чиишто примери денес се зачувани во музејот Алхамбра. Во 1574 година, за време на изградбата на блиската палата на Карло V, биле откриени надгробните споменици на Мухамед II, Исмаил I, Јусуф I и Јусуф III. Кога Торес Балбас го истражувал местото во 1925-1926 година, тој пронашол уште 70 гробници во заградениот простор. Речиси сите гробови веќе биле празни, бидејќи Мухамед XII, последниот султан на Гранада, организирал посмртните останки на неговите предци да се преселат на непознато место во Мондухар, во Алпухарас.

Генералифе

Patio de la Acequia во Генералифе

На исток од Алхамбра и надвор од нејзините ѕидови се наоѓа Генералифе (од арап. جَنَّة الْعَرِيف ), селски имот од насридскиот период, кој првпат бил изграден од Мухамед II и Мухамед III кон крајот на 13 и почетокот на 14 век. Генералифе претрпел повеќекратни модификации за време на подоцнежните владетели на Насридите, а потоа од страна на христијанските шпански градители во 16 век. Се одликува со неколку правоаголни дворови со градина со украсени павилјони на двата краја. Голема површина на уредени градини од 20 век го заземале пристапот до поранешната палата денес. Палатата на Насридите првично била поврзана со Алхамбра со ѕиден коридор што ја преминувал долината меѓу нив.

Други оддалечени структури

Торес Бермехас на ридот Маврор

Главниот пристап до Алхамбра денес е преку Алхамбриските шуми во долината на нејзината јужна страна. Надворешниот влез во шумата е преку Puerta de las Granadas („Портата на калинките“), формална порта во стилот на ренесансата изградена во 1536 година над остатоците од претходната порта од исламскиот период. Во шумата е Пуерта де Бирамбла (од арапски Баб ел-Рамла), една од поранешните порти од исламскиот период во градските ѕидини на Гранада, која била урната помеѓу 1873 и 1884 година, а потоа реконструирана во 1933 година На југ од Пуерта де лас Гранадас се наоѓаат Торес Бермехас („Кулите на Вермилион“), група од три соседни кули на ридот Маврор. Нивното потекло не е јасно, но најстарите остатоци пронајдени овде датираат од крајот на 8 век или почетокот на 9 век. Тие можеби биле населени од Мухамед I (основачот на династијата на Насридите). Во 16 век, за време на христијанскиот шпански период, на северозападната страна им бил додаден артилериски бастион.

За време на периодот на Насридите постоеле неколку други селски имоти и палати на исток од Алхамбра и Генералифе, сместени на планината и искористувајќи го системот за водоснабдување што минувал низ оваа област. Двата најпознати примери се Паласио де лос Алијарес и Дар ел-Аруса (арап. دار العروس), од кои и двете биле изградени во 14 век, а потоа напуштени некое време по освојувањето во 1492 година. Од нив денес останале само траги. Тие веројатно биле богато украсени како палатите во Алхамбра и биле придружени со градини и удобности како амами. Во близина се наоѓа и Сила дел Моро („Седиште на Мавринот“), руинирана градба на врвот на ридот со поглед на Генералифе. Некогаш била тврдина и пункт за контрола што ја штител водоводната инфраструктура во оваа област.

Систем за водоснабдување

Аквадукт на Acequia Real (Канал за наводнување), кој носи вода во заградениот ѕид на Алхамбра (десно)

Водата им била обезбедена и на Алхамбра и на Генералифе од Ацеквија дел Султан (исто така познат како Ацеквиа дел Реј или Ацеквиа Реал, во превод Канал за наводнување), која сè уште постои во голем дел денес. Каналот црпи вода од реката Даро на угорнина во подножјето на Сиера Невада, околу 6,1 километри источно од Алхамбра. Помала гранка позната како Acequia del Tercio, исто така, се одвојува од неа неколку километри возводно и продолжила по повисоките места пред да пристигне на врвот на палатата и градините на Генералифе. Главниот огранок, кој се движи по долниот терен, пристигнува и во палатата Генералифе и ја снабдува со вода неговата позната Patio de la Acequia. Двата канала генерално минувале по површината, но некои делови минувале низ тунели исечени директно во карпата.

По пристигнувањето на Генералифе, каналите се свртуваат кон југоисток и поминуваат покрај градините. Тие потоа се спојуваат пред да се вратат назад кон Алхамбра, каде што водата влегува преку заоблениот аквадукт до Торе дел Агуа („Водената кула“) на источниот врв на Алхамбра. Оттука се канализира низ цитаделата преку комплексен систем на канали (acequias) и резервоари за вода (albercones) кои ја создаваат прославената интеракција на светлината, звукот и површината во палатите.

Историски мебел и уметнички предмети

 

Илустрација од 18 век на „вазна Алхамбра“

Вазната на газелите во музејот Алхамбра

Бронзена светилка од џамијата Алхамбра, датирана во 1305 година (сместенa во Националниот археолошки музеј)

Додека ѕидовите и просториите на Алхамбра денес се без мебел, тие првично би биле украсени и исполнети со многу предмети како што се теписи, подни перничиња и таписерии или слични предмети што треба да се закачат на ѕидовите. Обичајот да се седи на земја објаснува зошто некои од прозорците во мирадорите (видирите) биле сместени толку ниско, каде што би бил очната линија на лицата што седат.

Меѓу најпознатите предмети од насридските палати се „Алхамбриските вазни“, вид на голема хиспано-морска опрема од насридскиот период, кои најчесто се наоѓале во Алхамбра. Тие стоеле изложени во делови од палатата, веројатно во аглите на собите. Нивната практична функција, доколку ја имале, е нејасна, но тие веројатно служеле како додатоци за дополнување на архитектурата. Тие биле високи околу 125 сантиметри во просек, што ги прави најголемите сјајни парчиња некогаш направени. Тие биле обликувани како амфори со тесни основи, испакнати тело и тесни ребрести вратови опкружени со рамни рачки во облик на крилја. Тие биле украсени со арапски натписи и други мотиви, а најчестите бои биле кобалтно сина, бела и златна. Десет вазни од овој вид преживеале и почнале да се документираат во 18 век, а потоа се нашле во музеите. Најраните примери се датирани кон крајот на 13 или почетокот на 14 век, но најелегантните примери датираат од крајот на 14 или почетокот на 15 век. Не е јасно каде точно биле произведени, бидејќи имало неколку центри за производство на керамика во Насридското кралство, вклучувајќи ги Гранада и Малага. Еден од најдобрите примери е Вазата на газелите од 14 век, која денес се чува во музејот Алхамбра. Висока е 135 сантиметри и е именувана по ликот на конфронтираните газели насликани на неговото тело.

Помалите тегли и вазни исто така се чувале во ниши во ѕидовите и влезовите на многу простории на Алхамбра. Така, ниша поставена во ѕидовите под сводот (во оградите), била карактеристичен елемент на насридската архитектура каде што се чувале такви тегли, можеби исполнети со вода за посетителите. Примери за овие ниши се наоѓаат во влезот на Амбасадорската сала.

Друг значаен сочуван објект од Алхамбра е елаборирана бронзена светилка што некогаш се наоѓала во главната џамија, датирана од 1305 година. Главниот дел на светилката е со конусна форма, врзан за вратило или стебло над кое е испрекината со мали сферични делови. Бронзата е прободена за да се создадат арапски натписи со наски писмо и позадина на растителни арабески мотиви. По освојувањето во 1492 година, таа била конфискувана и станала дел од ризницата на кардиналот Сиснерос. Денеска е изложена во Националниот археолошки музеј во Мадрид, иако реплика се чува и во музејот Алхамбра.

Влијание

Во архитектурата

Алхамбреска бања на царицата Александра Федоровна во Зимскиот дворец

Алхамбра често била носталгично запаметена во некои муслимански општества по христијанското освојување во 1492 година и можеби влијаела на подоцнежните примери на исламската архитектура. На пример, неколку споменици изградени од Садитската династија, која владеела со Мароко во 16-тиот и 17-тиот век, се смета дека имитираат прототипи пронајдени во Алхамбра, особено во Дворот на Лавовите.

Откако Овен Џонс ги објавил Плановите, височините, деловите и деталите за Алхамбра во Лондон од 1842 до 1845 година, фантастичниот, украсен, ориенталистички архитектонски стил инспириран од Алхамбра наречен Алхамбреска станал популарен на Запад во 18-19 век. Стилот подоцна бил впиен во османлискиот свет, во она што Усама Макдиси го нарекол „отомански ориентализам“.

Алхамбра, исто така, инспирирала голем бројни згради во архитектурата на мавританската преродба:

• Храмот Исак М. Мудриот (синагога во Синсинати, Охајо)
• Вила Зорајда (вила во Сент Августин, Флорида)
• Вила Алхамбра (вила во Малта)

Во литературата

Делови од следниве дела се поставени во Алхамбра:

• Приказните за Алхамбра на Вашингтон Ирвинг. Ова е збирка есеи, вербални скици и приказни. Ирвинг живеел во палатата додека ја пишувал книгата и бил клучен во претставувањето на страницата пред меѓународната публика.
• Трилогија за Алхамбра на Радва Ашур
• Мавровата последна воздишка на Салман Ружди
• Лав Африканус на Амин Малуф, кој го прикажува повторното освојување на Гранада од страна на католичките монарси.
• Постојаната принцеза на Филипа Грегори, која ја прикажува Каталина Инфанта од Шпанија додека живеела во Алхамбра откако нејзините родители ја зазеле Гранада.
• Драмата на Федерико Гарсија Лорка Доња Росита Спинстерот, спомната од насловниот лик Доња Росита во нејзината песна/говор до сестрите Манола.
• Романот Алхемичарот на Пауло Коељо
• Случајното на Али Смит
• Драмата на Џорџ Бернард Шо Човек и Супермен
• Мал живот на Хања Јанагихара

Во музиката

Заплетот на балетот-хероиката со наслов Zaïde, reine de Grenade, од францускиот барокен композитор Џозеф-Никола-Панкрас Ројер (околу 1705–1755), се одвива во Алхамбра. Алхамбра директно инспирирала музички композиции, вклучувајќи ја познатата тремоло студија на Франциско Тарега за гитара Спомени од Алхамбра (Recuerdos de la Alhambra), како и делото на Клод Дебиси за две пијана, компонирано во 1901 година, Линдараја, и прелудиумот, La Puerta del Vino, од втората книга со прелудии составена од 1912 до 1913 година. Исак Албениз напишал свита за пијано Recuerdos de viaje, која вклучувала парче наречено „En La Alhambra“, додека неговата свита Iberia содржела парче наречено „El Albaicín“.

„En los Jardines del Generalife“, првиот став на Noches en los Jardines de España на Мануел де Фала и други дела од композитори како што се Руперто Чапи (Los Gnomos de la Alhambra, 1891), Томас Бретон и многу други се вклучено во потокот наведен од научниците како Алхамбризмо.

Во 1976 година, режисерот Кристофер Нупен ја снимал песната на гитарата во Алхамбра, која била едночасовна програма во која учествувал легендарниот шпански гитарист, Андрес Сеговија.

Британскиот композитор Питер Сиборн напишал продолжен пијано циклус Чекори Том 3: Арабески (2008–2012) врз основа на споделени искуства од Алхамбра со неговата сликарка Ен Сиборн, и движење од неговите чекори Том 1. е насловен „El Suspiro del Moro“ инспириран од легендата за протерувањето на последниот мавритански крал од Гранада. Во 2000 година, Џулијан Андерсон напишал парче за современиот камерен ансамбл, Alhambra Fantasy.

Во поп и народната музика, Алхамбра е тема на истоимената песна на Гимс. Рок групата Грејтфул дед објавила песна наречена „Terrapin Station“ на истоимениот албум од 1977 година. Се состоела од серија мали композиции напишани од Роберт Хантер и ставени на музика од Џери Гарсија; еден лирски дел од оваа свита бил наречен „Алхамбра“. Во септември 2006 година, канадската пејачка/композитор Лорина МекКенит настапила во живо во Алхамбра. Добиените видео снимки биле премиерно прикажани на PBS и подоцна биле објавени како сет на ДВД/ЦД со 3 дискови наречени Ноќите од Алхамбра. Баскиската поп група Моседадес извела песна наречена „Juntos En La Alhambra“. Алхамбра е насловот на EP- снимката на канадскиот рок бенд The Tea Party, која содржи акустични верзии на неколку нивни песни. Алхамбра и Албаицин се споменуваат во песната на Мего де Оз наречена „El Paseo de los Tristes“ од албумот насловен Гаја II.

Во математиката

Теселациите како оваа ја инспирирале работата на Мауриц Корнелис Ешер

Плочките Алхамбра се извонредни по тоа што ги содржат речиси сите, од седумнаесетте математички можни групи тапети. Ова е уникатно достигнување во светската архитектура. Посетата на Мауриц Корнелис Ешер во 1922 година и проучувањето на мавританската употреба на симетриите во плочките на Алхамбра ја инспирирале неговата последователна работа на теселирањето, што тој го нарекол „редовни поделби на авионот“.

Во филмот

Филмот на Марсел Л'Хербие од 1921 година Ел Дорадо содржи многу сцени снимени во и околу палатата Алхамбра. Ова било првпат да се даде дозвола за филмска компанија да снима внатре во палатата Алхамбра, а Марсел Л'Хербие им дал истакнато место на нејзините градини, фонтани и геометриски архитектонски обрасци, кои станале едни од најнезаборавните слики на филмот.

Анимираните филмови на шпанскиот режисер Хуан Баутиста Берасатеги како што се Ахмед, Ел Принципе де ла Алхамбра и Ел Ембрујо дел Сур се базирани на приказни во Приказните за Алхамбра на Вашингтон Ирвинг.

Алхамбра се залага за Багдад во авантуристичкиот филм од 1958 година Седмото патување на Синбад. Сцените од внатрешните дворци, вклучително и во Кулата Комарес, Дворот на Миртлите и Дворот на Лавовите, се снимале ноќе за да не се вознемируваат туристите. Патио де лос Алхибес, поддржан од Алказаба - кој стои во затворскиот двор - се снимал секој ден.

Дворот на лавовите бил прикажан во Assassin's Creed (2016) кога султанот Мухамед XII го предава „Рајското јаболко“, моќен артефакт во центарот на филмот, во замена за безбедно враќање на неговиот син. И Дворот на лавовите и Гранадскиот Албаицин се прикажани во анимираниот филм Тад Џонс: Херојот се враќа.

Измислениот театар на Бродвеј (внатрешноста всушност Окленд, Граѓанскиот театар на Нов Зеланд), во кој Конг е прикажан како „Осмото светско чудо“ во Кинг Конг од 2005 година, е наречен „Алхамбра“.

Јужнокорејската телевизиска серија „Сеќавања на Алхамбра“ од 2018 година е со седиште во Гранада, Шпанија со палатата Алхамбра како позадина на AR-игра во серијата. Многу карактеристики и приказни на палатата биле искористени како индиции и ликови за прогресијата на играта, а AR Алхамбра била прикажана како „место на магија“ и „Мека за гејмерите“ за да се утврди заплетот за игри во приказната.

Во астрономијата

Постои астероид од главниот појас по име Алхамбра.

Наводи

Понатамошно читање

• Fernández Puertas, Antonio (1997). The Alhambra. Vol 1: From the Ninth Century to Yusuf I (1354). Saqi Books. ISBN 978-0-86356-466-6.
• Fernández Puertas, Antonio (1998). The Alhambra. Vol 2: (1354–1391). Saqi Books. ISBN 978-0-86356-467-3.
• Fernández Puertas, Antonio (1999). The Alhambra. Vol 3: From 1391 to the Present Day. Saqi Books. ISBN 978-0-86356-589-2.
• Grabar, Oleg (1978). The Alhambra. Massachusetts: Harvard University Press.
• Jacobs, Michael; Fernández, Francisco (2009). Alhambra. Frances Lincoln. ISBN 978-0-7112-2518-3.
• Lowney, Chris (2005). A Vanished World: Medieval Spain's Golden Age of Enlightenment. New York: Simon & Schuster, Inc.
• Menocal, Maria, Rosa (2002). The Ornament of the World. Boston: Little, Brown and Company.
• Ruggles, D. Fairchild (2000). Gardens, Landscape, and Vision in the Palaces of Islamic Spain, Philadelphia: Pennsylvania State University Press.
• Ruggles, D. Fairchild (2008). "Alhambra," in Encyclopaedia of Islam, third edition. Leiden: E. J. Brill.
• Ruggles, D. Fairchild (2011). Islamic Gardens and Landscapes. University of Pennsylvania Press.
• García-Pulido, Luis José (September 2016). „The Mastery in Hydraulic Techniques for Water Supply at the Alhambra“. Journal of Islamic Studies. 27 (3): 355–382. doi:10.1093/jis/etw016.

Надворешни врски

• Матична страница
• Alhambra in turgranada.es Official site for tourism of the province of Granada.
• The Alhambra in Granada, Spain Masterpieces of Islamic Architecture.
• InFocus: La Alhambra & Generalife (Granada, Spain) at HitchHikers Handbook
• Paul F. Hoye, 1967, The Alhambra, Saudi Aramco World
• Murphy, James Cavanah, 1816, The Alhamra (Alhambra) at Granada, islamic-arts.org
• Al-Andalus: the art of Islamic Spain, an exhibition catalog from The Metropolitan Museum of Art (fully available online as PDF), which contains material on Alhambra (see index)
• High-resolution 360° Panoramas of Alhambra |Art Atlas